به گزارش یزد امـــــروز از فارس، صنایعی در قدیم وجود داشته‌اند که در آن دوران هم از لحاظ اقتصادی چرخ زندگی بسیاری از افراد را می‌چرخاندند و هم اینکه مردم یک منطقه را از لحاظ به دست آوردن یک محصول بی‌نیاز می‌کردند.

در ابرکوه قدیم، برخی صنایع وجود داشته که محصولات آنها برای مردم جنبه حیاتی داشته و با توجه به مشکلات رفت و آمد به دیگر نقاط کشور، این صنایع رونق خوبی داشته‌اند و جالب‌تر اینکه این محصولات به شهرهای دیگر نیز صادر می‌شدند.

 صابون‌پزی هم در کارگاه‌ها و هم در خانه‌های مردم ابرکوه

یکی از این صنایع که جمع زیادی از مردم ابرکوه، هم در کارگاه‌های سنتی و هم در خانه‌های خود به آن مشغول بودند، ساخت صابون و یا به قول مردم این دیار، صابون‌پزی بود.

این پیشه کم کم از رونق افتاده اما در ابرکوه فرزند یکی از صنعتکاران قدیم در این رشته، کار پدر خود را سال‌ها است ادامه داده و با توجه به اینکه مردم بعد از مقطعی دوباره به سمت استفاده از محصولات سنتی روی آورده‌اند، کار او از رونق نیز برخوردار شده است.

حسین ابوالحسینی در محله نبادان ابرکوه به حرفه صابون‌پزی سنتی که مردم آن را صابون محلی یا پی می‌نامند، اشتغال دارد.

خانواده‌ای که 70 سال صابون‌پزی کرد

وی در این زمینه اظهار داشت: من فرزند مرحوم محمد ملاصادق هستم که ایشان شاگرد محمدمهدی خان از باسابقه‌ها و استادان قدیم این رشته بودند، خانواده ما در مجموع از حدود 70 سال پیش تاکنون مشغول به حرفه صابون‌پزی هستند و من حدود 30 سال است که ادامه دهنده راه پدر خود و در این حرفه مشغول به کار هستم.

وی عنوان کرد: در ابرکوه قدیم، تعداد زیادی از افراد مشغول به حرفه صابون‌پزی بوده‌اند و چون صابون یک وسیله مصرفی مورد نیاز برای عموم مردم برای شست‌وشوی بدن و لباس‌ها بود، رونق زیادی داشت ضمن اینکه صابون محلی، استفاده زیادی نیز در هنر صنعت نمدمالی داشت که آن روزها در ابرکوه دارای رونق زیادی بود.

ابوالحسینی افزود: در ابرکوه بیش از 20 نفر مشغول انجام این حرفه بودند و در محله ما تا آنجا که سن من اجازه می‌دهد، حاج زینل فلاح‌زاده، حاج اسدالله اکرمی، حاج رضا اکرمی و حاج جعفر اکرمی و چند نفر دیگر در این حرفه فعالیت می‌کردند و در محله‌های دیگر هم کسانی این فعالیت را انجام می‌دادند.

وی در مورد علت کم رونق شدن این صنعت گفت: علت اینکه این کار تقریبا رو به فراموشی می‌رود، این است که تقاضای مردم برای این محصول کم شده و علت آن تنوع در مواد شوینده است و علت دیگر این است که تولید صابون سنتی کاری پرزحمت برای استادکاران این حرفه است.

روش تهیه صابون به شکل سنتی

ابوالحسنی در مورد روش تولید صابون پی عنوان کرد: برای تهیه صابون ابتدا باید مواد اولیه را تهیه کرد که مواد اولیه صابون شامل ‌پی گوسفند و گیاه اشنو در قدیم و امروزه سود سوزآور و گلیسرین و گلاب و جوهر زرد رنگ روسی است.

وی بیان کرد: پاتیل بزرگی در کارگاه داریم که حدود 120 کیلو صابون در خود جا می‌دهد و در قسمت اصلی کارگاه تعبیه شده که چربی‌ها یا همان پی‌هایی را که در اصطلاح آب شده به مقدار حدود 100 کیلوگرم درون این پاتیل می‌ریزیم و زیر آن را که مشعلی قرار گرفته است، روشن می‌‌کنیم تا چربی‌ها مقداری از هم باز شوند و حالت روان به خود بگیرند.

ابوالحسنی عنوان کرد: مقداری آب هم به آن اضافه می‌کنیم و همین که چربی‌ها کمی گرم شد، باید به آن سود سوزآور بزنیم که در گذشته به جای آن از گیاه بیابانی" اشنو" که آن را می‌سوزاندند و خاکستر حاصله را درون مخزنی پر از آب می‌ریختند و بعد از هشت ساعت تیزآب موجود را به جای سود درون چربی‌ها می‌ریختند، استفاده می‌شد.

وی ادامه داد: این مواد با هم مخلوط می‌شوند تا اینکه چربی‌ها را در خود جذب کند و مقدار مصرفی سود آب کرده برای 100 کیلو، 25 تا 30 کیلو است.

ابوالحسنی یادآور شد: بعد از اینکه این مواد حدود پنج تا 6 ساعت جوشید و هم زده شد، باید گلیسرین به میزان دو تا سه کیلوگرم و نمک هم به میزان یک تا دو کیلوگرم به مواد اضافه شود و در قدیم اگر افرادی بودند که صابون معطر و زرد سفارش می‌دادند، باید مقداری گلاب و جوهر زردرنگ روسی به آن اضافه می‌شد تا محصول خوشبو و زردرنگ شود.

وی یادآور شد: بعد از اینکه مواد اضافه شد و تقریبا مواد غلیظ شد، صابون آماده قالب‌ریزی می‌شود و آن را در محل مشخصی که برای قالب‌گیری انتخاب کرده‌اند، می‌ریزند و پس از 12 ساعت، این صابون‌ها شکل می‌گیرد.

وی بیان داشت: این صنعت به نوعی با هنر نیز آمیخته می‌شود و در قدیم برای جهیزیه عروس هم سفارش می‌گرفتند.

ابوالحسنی افزود: برای تهیه این نمونه صابون، زمانی که صابون آماده می‌شد و می‌خواستیم از پاتیل خارج کنیم، مواد حاصله را درون حلب‌های 20 کیلویی می‌ریختیم و بعد از 12 ساعت که قالب می‌بست و به اصطلاح صابون سفت می‌شد، آن را بیرون می‌آوردیم و اطراف آن را مهره چشم‌های معروف به هفت چشمه، آیینه‌های کوچک و بزرگ و دیگر مهره‌های تزئینی می‌چسباندیم که بسیار زیبا می‌شد و در قدیم جزو ‌جهیزیه عروس بود که مادر عروس سفارش می‌داد.

مادر این استاد کار نیز که در گذشته مددکار شوهر خود در این کار بوده است، اظهار داشت: علاوه بر کمک به همسرم، در اوقات اضافی هم سفیدآب درست می‌کردم که به نوعی در ارتباط با صابون‌پزی بود و برخی مواد صابون‌پزی در آن استفاده می‌شد به ویژه سفیدآب عروس و اسفند تزئینی درست می‌کردم و آیینه‌هایی که با نمک‌های قالبی تزئین می‌شد و همه اینها برای جهیزیه عروس خانم‌ها لازم بود.

وی با افسوس بیان کرد: اکنون کمتر کسی یادی از این کارها می‌کند و آن را از مد افتاده می‌دانند و من هم کار خود را کنار گذاشته‌ام.

این بانوی ابرکوهی با افسوس به خاطر از بین رفتن بسیاری از سنت‌های قدیمی عنوان کرد: مردم باید به سنت‌های قدیم روی بیاورند و مطمئن باشند که ضرری متوجه آنها نمی‌شود چون بسیاری از کارهایی که در قدیم انجام می‌شد، حساب شده‌تر از برخی کارهایی است که امروزه مد شده است.

 سنت‌های گذشته را پاس بداریم

گرچه تکنولوژی این روزها در اوج رونق و هر روز در حال پیشرفت است اما بسیاری از مردم از آن دلزده شده‌اند تا حدی که بسیاری از مردم گاهی آرزو می‌کنند ای کاش به رسوم گذشته خود باز می‌گشتند و برخی برنامه‌ها و آیین‌های امروزی وجود نداشت.

در مورد صنایعی که در گذشته بود و اکنون صنایع مدرن جایگزین آن شده است نیز وضع به همین صورت است به طور مثال می‌توان به وجود صدها نمونه صابون و لوازم آرایشی و شوینده‌هایی که در بازار موجود است، اشاره کرد.

محصولاتی که گاهی اوقات با تردید از آنها استفاده می‌کنیم و این مسئله در حالی است که در دوران قدیم با وجود محدودیت‌هایی که وجود داشت، مردم  به راحتی با محصولاتی که بیشتر جنبه طبیعی داشت، روزگار خود را سپری می‌کردند و به اذعان بزرگترهایی که اکنون حضور دارند و هر دو دوره را درک کرده‌اند، مردم آن زمان هم سالم‌تر و هم دلخوش‌تر بودند.

در حال حاضر بسیاری از افراد جامعه به سمت استفاده از محصولاتی رفته‌اند که جنبه سنتی دارد و آنها را سالم‌تر می‌دانند که از جمله این محصولات استفاده از اقلامی مانند صابون سنتی است.

در این میان، سیاستگذاران بخش صنعت باید با حمایت از تولیدکنندگان چنین محصولاتی، زمینه دلگرمی آنها را فراهم کنند تا این صنایع به دست فراموشی سپرده نشوند.

نظارت بر تولید با کیفیت این اقلام نیز بخش دیگری از چرخه حمایتی از این تولیدات است که مردم را با اعتماد بیشتر به سمت استفاده از این محصولات ترغیب می‌کند.