حسام الدین آشنا، مشاور امور فرهنگی رئیس‌جمهور در یادداشتی که درباره لغو سفر حجت‌الاسلام حسن روحانی به اتریش در هفته نامه کارگزارانی صدا به رشته تحریر درآورده است، میزبانی اتریشی‌ها را «غیراستاندارد» خوانده و از اخباری که حول‌وحوش این موضوع در داخل کشور به وجود آمده، گلایه کرده است.

آشنا، صریحاً اتریش را در مهیاکردن سفر روحانی غیر موفق خوانده و با استناد به بیانه ریاست جمهوری که مسائل امنیتی را دلیل این مسئله عنوان کرده بود، تحلیل‌کنندگان لغو سفر رئیس‌جمهور را ناآشنا به فرآیند سفرهای دیپلماتیک و خارجی رئیس‌جمهور قلمداد کرده است.

مشاور رئیس‌جمهور همچنین عنوان کرده است که عدم جلب رضایت میهمان توسط میزبان در آخرین لحظات سفر دلیل لغو آن بوده است.

وی درباره تلاش‌ها برای شکل‌گیری این سفر تصریح کرد: «رایزنی‌ها تا آخرین لحظات ادامه داشت تا شرایط هیئت ایرانی برای سفر تضمین شود اما متأسفانه تیم هماهنگ‌کننده سفر در طرف اتریشی نتوانست توافقات و تضمین‌های مورد قبول میهمان را فراهم کند. تلاش آنان در فراهم کردن شرایط لازم استقبال از رئیس‌جمهور ایران و ایجاد فضای مناسب برای موفقیت سفر به اندازه کافی موفقیت آمیز نبود.»[1]

البته آشنا به همین کلیات بسنده کرده است و از چندوچون ماجرا و تضمین‌هایی که باید به‌طرف ایرانی داده می‌شد و علل نامناسب بودن شرایط لازم برای استقبال از رئیس‌جمهور و جزئیات آن چیز به نگارش درنیاورده است؛ اما سخنان وی که تیغ انتقادات را به سمت رسانه‌های داخلی رفته و اتریش را متهم به میزبانی نادرست کرده است یک دلیل مشخص دارد. مشاور رئیس‌جمهور علت «لغو سفر روحانی به اتریش را عدم میزبانی درست و عدم شکل‌گیری هماهنگی‌های لازم با طرف ایرانی در استقبال از رئیس‌جمهور ایران دانسته است.»

مشاور امور فرهنگی رئیس‌جمهور همچنین منتقدین این امر را به عدم آشنایی به مسائل عرف بین‌المللی متهم ساخته است اما موضوعی که در این باب خود بدان اشاره‌کرده، این است که این سفر پس از رایزنی‌های فراوان و چند ماه برنامه‌ریزی لغو شده است؛ بنابراین طرف اتریشی آن‌چنان‌که باید در تدارک سفر که مهم تلقی می‌شده، کوشا نبوده است.

آنچه مشخص است، در عرف دیپلماتیک میزان تشریفات و تدارکات و هماهنگی‌های لازم و منسجم خود نشانه میزان احترام و عزتی است که کشورها به میهمان خود می‌گذارند؛ بنابراین، بر اساس سخنان حسام‌الدین آشنا طرف اتریشی عزت و احترام لازم به‌طرف ایرانی در این امر نگذاشته است. اگر این‌گونه باشد، این موضوعی است که با شعار و وعده انتخاباتی حسن روحانی در خصوص بازگشت احترام به پاسپورت ایرانی که به معنای احترام به ایرانیان در سراسر دنیا بود، منافات دارد.

بنابراین اظهارات، آشنا بیش از آنکه اتریش را متهم به میزبانی بد کند، بیشتر به این موضوع اشاره دارد که طرف مقابل چندان تمایل زیادی به میزبانی رییس‌جمهور ایران نداشته است. از سوی دیگر با توجه به برنامه‌ریزی چند ماهه این سفر و موقعیت کشور اتریش باید بگوییم که اتریش کشوری نیست که از لحاظ امنیتی و تشریفاتی کشور سطح پایینی باشد که نتواند امکانات لازم رو مهیا کند؛ خصوصاً اینکه از ماه‌ها قبل برنامه‌ریزی‌ها برای این سفر انجام شده بود. این در حالی است که رئیس‌جمهور ایران پیش‌ازاین سفر به کشورهای دیگر ازجمله کشورهایی که در معرض مستقیم حملات تروریستی هستند، رفته و این سفرها نیز با تشریفات و امنیت لازم انجام شده است.

از سوی دیگر، به نظر می‌رسد با این تبصره به موضوع میزبانی اتریش باید نگاه کرد که وین پایتخت این کشور محل برگزاری چندین دوره مذاکرات هسته‌ای کشورمان آن‌هم در سطح بالا و محل رفت‌وآمد متعدد دیپلمات‌های کشورهای مطرح جهان بوده و از این نظر نمی‌توان این کشور را "میزبان بد و دست‌وپاشکسته‌ای" توصیف کرد.

اگرچه عملکرد رئیس‌جمهور از یک‌جهت قابل‌تقدیر است و آن اینکه عزت جمهوری اسلامی ایران در عدم نیاز به غرب نشان داده است اما سؤال این است که چرا اتریش عزتی برای مهمان (رئیس دولت تدبیر) قائل نشده است و احترام لازم را برای میزبانی به کار نگرفته است؟ آیا می‌توانیم به این موضوع اذعان داشته باشیم که اتریش به روحانی نشان داد که پاسپورت ایرانی عزتی ندارد و این مسئله ربطی به اعتدال یا کدخدا و یا دست دراز کردن به‌سوی غرب ندارد بلکه غرب و دولت‌های مستکبر با انقلاب اسلامی مشکل اصولی دارند.