به گزارش عصر فرهنگ به نقل ازراه دانا، مبانی ارزشی نظام علم و فناوری کشور بر پایۀ مبانی نظری که در مجموعۀ اسناد پشتیبان نقشۀ جامع علمی کشور ارائه شده، استوار است و به مثابۀ روح حاکم بر حرکت علمی کشور، مشخص کنندۀ جهت‌گیریهای نظام و اولویت‌ها و باید و نبایدها در عرصه‌های آموزش، پرورش، پژوهش و فناوری است.

بر اساس این نقشه تا سال های گذشته پیشرفت های خوبی در مسائل علمی کشور حاصل شده بود، به طوری که ایران توانست بعد از یک دوره چندساله به رتبه علمی شانزدهم در دنیا برسد.

بر اساس فرمایشات رهبری یکی از مهمترین دلایل پیشرفت کشورهای آمریکایی و اروپایی بهره‌گیری از علم به روز در دنیا بوده است که این کشورها را به کانون های ثروت تبدیل کرده است.

در حقیقت همه کشورها می توانند با رسیدن به درجات بالای علمی به کانون‌های ثروت تبدیل شوند که از این طریق مشکلات اقتصادی جامعه خود را نیز برطرف کنند.

در حال حاضر هم سند جامع علمی کشور برای رسیدن شرایط علمی کشور به ایده آل ترین وضعیت طراحی شده است که اگر بر طبق این سند روال علمی کشور ادامه پیدا کند، قطعاً ایران به یکی از کانون های علمی در دنیا و در نهایت به کانون ثروتی در جهان تبدیل می شود.

بر اساس سند جامع علمی کشور، هدف اصلی از رشد علمی رسیدن به جایگاه نخست علمی در خاورمیانه و در نهایت رسیدن به جایگاه مطلوب علمی در دنیا است.

در نقشه جامع علمی کشور به عنوان یک راه کار به این موضوع اشاره شده و مسیر پیشرفت ایران برای رسیدن به چنین وضعیت علمی در دنیا برنامه ریزی و تبیین شده است.

اهمیت نقشه جامع علمی به حدی بود که مقام معظم رهبری در ابلاغ برنامه ششم توسعه نیز به این موضوع پرداختند و یکی از بندهای این برنامه را به پیشبرد نقشه جامع علمی کشور دانستند.

به طوری که یکی از بندهای برنامه ششم که توسط رهبری ابلاغ شد توسعه علوم پایه و تحقیقات بنیادی، نظریه‌پردازی و نوآوری در چارچوب سیاست‌های کلی علم و فناوری و نقشه جامع علمی کشور بود.

در این برنامه همچنین به ساماندهی نظام ملی آمار و اطلاعات علمی، پژوهشی و فناوری جامع و کارآمد و تحول و ارتقاء علوم انسانی بویژه تعمیق شناخت معارف دینی و مبانی انقلاب اسلامی هم اشاره شده است که نشان دهنده اهمیت والای اجرای نقشه جامع علمی کشور در حوزه علوم انسانی است.

در این برنامه به تنظیم رابطه متقابل تحصیل با اشتغال و متناسب‌سازی سطوح و رشته‌های تحصیلی با نقشه جامع علمی کشور و نیازهای تولید و اشتغال هم اشاره شده است که این موضوع هم یکی از مهم ترین اهداف اجرای نقشه جامع علمی کشور بوده است.

رهبر انقلاب در دیدار اخیر خود با اساتید و رؤسای دانشگاه ها هم دستیابی ایران به رتبه 16 علمی جهان را نتیجه تلاشهای بی وقفه 10، 15 سال اخیر در دانشگاهها و مراکز علمی خواندند و افزودند: شتاب علمی شوق برانگیزی که این افتخار را نصیب ایران کرد، امروز کم شده است و مسئولان باید همّت مضاعف کنند که حرکت پیشرفت علمی از دور نیفتد و متناسب با نیاز کشور شتاب گیرد.

رهبر انقلاب در نوعی آسیب شناسی از عوامل کاهنده شتاب پیشرفت علمی کشور، به انتقاد شدید از حاشیه سازی و سیاست‌بازی در محیط‌های علمی پرداختند و خاطرنشان کردند: محیط دانشگاه باید محیط فهم سیاسی، آگاهی و دانش سیاسی باشد اما سیاسی کاری و حاشیه پردازی به کار اصلی دانشگاهها یعنی تلاش و پیشرفت علمی ضربه جدی می زند.

از طرف دیگر کارشناسان علمی یکی از دلایل کاهش شتاب علمی کشور را عدم تحقق عملی نقشه جامع علمی کشور می‌دانند.

محمد باقر لاریجانی در همین راستا گفت: سرمایه گذاری خوبی در عرصه های بالینی و پژوهشی صورت گرفته است اما متأسفانه کم کم توجهات در بحث پژوهش کم شد و پژوهش را در عرصه هایی دنبال کردیم که در عرصه های بین المللی قابل رصد نبود.

معاون وزیر بهداشت افزود: اگرچه رشدمان در بحث شتاب علمی کشور با کندی مواجه شده است اما همچنان اگر پژوهش حمایت شود در این بخش جهش خواهیم داشت.

وی گفت: در مصوبه جدید حوزه سلامت در شورای عالی انقلاب فرهنگی بستری فراهم شد تا دانشگاه ها در مناطق مختلف؛ مأموریت گرا شوند و این به معنای محدود کردن دانشگاه ها نیست.

اما معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی معتقد است که مأموریت دانشگاه ها باید بر اساس نقشه جامع علمی کشور  مشخص شود اما هم اکنون اکثر دانشگاه ها جایگاه خود را درباره این نقشه تعیین نکرده اند.

ابراهیم واشقانی فراهانی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه کند شدن شتاب علمی کشور چه دلایلی دارد؟ افزود: سیاست های تشویقی برای تولید مقالات بین المللی و توسعه دانشگاه ها موجب شتاب علمی ما در سال های اخیر بود اما آنچه اکنون با آن مواجهیم کاهش شیب تولید مقالات ماست.

وی اگر دانشگاه های ما برنامه محور باشند به سمت نقشه جامع علمی کشور حرکت خواهیم کرد اما متأسفانه این نقشه به نحو درست در سطح دانشگاه‌ها تبیین نشده است و آیین‌نامه‌های اجرایی این نقشه باید به دانشگاه‌ها ابلاغ شود.