نمایش نمایش

ID : 10671440
شعری با لهجه شیرین یزدی؛

با یک مثنوی گشتی در شهر یزد بزنید


«کاظم دهقانیان نصرآبادی» شاعر توانای این مثنوی، به عنوان راهنما دست گردشگران را گرفته پس از توضیحات کلی در باره استان یزد، آنان را به شهرهای استان یزد می‎برد تا با آثار تاریخی و جاذبه‎های گردشگری آشنا کند.

عصر فرهنگ،

گشت و گذاری در یزد


مثنوی ذیل تمام فرهنگ و تمدن استان یزد را در بر نمی‌گیرد و مبنای نگارش واژه‌ها گویش یزدی بوده و لذا از قواعد املایی خاص خود استفاده شده است. در این مثنوی شاعر به عنوان راهنما دست گردشگران را گرفته پس از توضیحات کلی در باره استان یزد، آنان را به شهرهای استان یزد می‎برد تا با آثار تاریخی و جاذبه‎های گردشگری آشنا کند.

 

اِگـه خواسِد كـه یَه روزی سفری بِه یَز بی‌یِد

 

 

جـاهای دیـدنی و تـاریخی یـَز بـی‌وی‌نـِد

بـاسی پیشِ مـن باشه چَشم وگوشِ تون رفیقا

 

 

تاكه خوب یاد بی‌گیـرد بَعضی چیزای شهرِ ما

گـوش بِدِد كـه من مِگَم اِسمِ اونا را بـی‌دونِد

 

 

تـا اِگَر یزد اُومدد هَمَّه جـاشا خوب بی‌وی‌نِد

البته اینـَم بِگـَم، كـُلِّ چیـزای شهــرِ مــا

 

 

نَمِشه كـه مـن بِگَم، تـُو چَنتا جملـه به شمـا

كَمُكی وَخ مـی‌گیره، اِگـَر كـه غَمِتـون نبـود

 

 

بــه زَبـونِ شِر مِگُفتَم همـه را بـود و نبـود

چـه عجب ایـراسَّكی، خونَه دَرومُدِد بـازَم؟

 

 

سَـرِتــون گـرفتـه و سَـری به مـا زَدِد با هم

حــالا كـه زََمت كشیـدِد سـُراغِ ما اومُـدِد

 

 

حیفه تُو خونه بی‌شی‌نـِد، شهر ما را نَوی نِد

یـَزِّ مـا مِثِّ نی گین، دُرُس میـونِ ایــرونه

 

 

دورتا دورِش تا بُخوای، دشتِ صاف و بیابونه

همجــوار«طبس» و«نائین» و «كرمون» و «شیراز»

 

 

میونِ دشتِ كـویر نِشِّسـَه، بـا عــالمی راز

شهرای«بافق» و«صدوق»،«خاتم» و«میبد»، «اَردکون»

 

 

«مهریز» و «تَفت» و «ابرغو» و «بهاباده»، بیدون

دِلِتـون مُخـواد بـِرِم تُو شهرِ مـا گَش بِزَنِم؟

 

 

بضـی از دیدنیـای شهـرِ ما را بی‌وی‌نِم؟

پس بِفَرمد، همرا من شِد همگی همین حالا

 

 

هُموارُك، قَدم زَنـون گش بِزَنِم تو شهرِ ما

از همیـن اوّلـی كه واردِ شَهـرِ مـا مـِشـِد

 

 

«دروازه قرآن» می وی نِد، کَمُکی آشنا مِـشِد

سَفیلِ تـون نكنم، زِشتـه دَمِ دَر واسیـدن

 

 

پس بِفـَرمـد كـه بِرِم برای گردش و دیدن

توی شَهرِ گَـرمِ یـز، هر جایی كه نِگا كُنِد

 

 

چنتـائی بـادگیر و اُنبار و قنات هم می‌وی‌نِد

البته اینَم باسی خِـدمتِ تـون عرض بُكُنَم

 

 

شهرِ گـرمِ ما شُده تـازگیا، پُر دود و دَم

كوچه پسكوچــای پُر پیچ و خَمِ دیارِ ما

 

 

كوچه‌ی آشتی كُنُون معروف بوده از قدیما

خونه‌ها بُزرگ و خَش با دیوارای كـاگِلی

 

 

مـردُمش با هم خَش و اَهلِ صفا و همدلی

 

 

«دالـون» و«راچینه» و«پُستـو» و چنتا«دو َری»

 

 

 

 

«تالار» و«سرداب» و «چـاهِ چِلگَزی» و «سه دَری»

 

 

 

اِگه تو خونه‌ی یـزّیـَا نباشـه زیـر زمیـن

 

 

 

 

گفِ شـون مفتَه دیـه بـاسی بِرَن زیرِ زَمین

 

 

دَمُكِ دَرِ خونه، «هَشتی» بـوده اون قدیما

 

 

 

 

حُكمِ هالِ خصوصی داشته برای خونه‌ها

 

 

دورتا دورِ هشتی هم، تَقّای پیر نی شین بوده

 

 

 

 

تا كه دردِ دل كُنَن با هم، بی شی نَن آسوده

 

 

حـالا بعضیا مِگَن چرا زَنـا هر رو پَسین؟

 

 

 

 

سَرِكوچه می‌شی نَن گَف مِزَنَن از اون و این؟

 

 

بـرا این كه خونه‌هـا، هَشتی نـَدارَه اِمروزه

 

 

 

 

اینَه كه میآن می‌شی نَن دَرِ خونه، هر روزه

 

 

صَتّا خوب و بد مِگَن از همه چیز و همه جا

 

 

 

 

روزی چِلتـا دُختَرک، عاروس مُكُنَن سَرِ جا

 

 

یَه پَراشون می‌شینَن، كَش و پا رو تَقّا خونه

 

 

 

 

مو را از ماس مِكَشن اونَم چطو؟دونه دونه

 

 

خـدا عقلِ شون بِدَه، ریشه شونا وَرِ نـدازه

 

 

 

 

اونا كه دُنبالِ حـرفِ مَردُمَن، بـی‌انـدازه

 

 

اَلبتـه نـَه همه شون، بعضی ازین ضَعیفُكا

 

 

 

 

می‌شینَن گَف مزَنَن، پُشتِ سـَرِ خلقِ خدا

 

 

باسی اینم را بِگـَم بیشترِ شون با هُنَرن

 

 

 

 

با حجاب و خوش‌ بیـان و آبرو نِگَر دارَن

 

 

 

یـَزّی دُخترِش بِه غِیره نَمِدَه چون همیشه

 

 

 

 

گندمِ غریبـه نـون مِشـَه، ولی تـُخ نـَمـِشـَه

 

 

شهر یز،گر چه یخُده گرم وخُشك و ناخَشَه

 

 

 

 

عَوَضِـش اخلاق مَردُِمش، صمیمی و خَشَه

 

 

شیعه و گـور و یهـودی توی یـز بَرابَرن

 

 

 

 

اِقَدر با هـم خَشَن، اِنگـاری كـه بـَرادَرَن

 

 

اَلبته قَدیمیا خَش‌تَـر بـودن خیلی با هم

 

 

 

 

راسّی چِقّه خَش مِشُد، مثِّ اونا بودِم ما هم

 

 

حافظم اگر كه یزِّیا را خوب شناخته بود

 

 

 

 

شهر ما را «زِنـدون سكَنـدرِ» ش نَگِفته بود

 

 

این كـه بعضیا مگَن، یَـزّیا اِقتـِصادیَن

 

 

 

 

بِـه خدا وَختِ خودش، موجبِ سَرفَرازین

 

 

اَلبَته قبول دارم، پِسُّكی مُشتِ شون هَمَه

 

 

 

 

ولی بـعضی وَختُكا، نا كه همیشه و همه

 

 

اوّل از دیـدنیای یـَز بگَـم من بـه شما

 

 

 

 

بعداً از سوغـاتیاش مِـگَم بـراتـون رُفَقا

 

 

«مسجـدِ جامع» وُ «برجِ ساعت» و «بازارِ خان»

 

 

 

 

«زِندون سكنـدر» و «دولت آباد» و «باغِ‌ خان»

 

 

«دروازه قرآن» و«سِدجعفر» و هم«مسجد ریك»

 

 

 

 

«مسجد حظیره» و «مصلّا» را بی‌وین تو نیك

 

 

«میدونِ میرچخماق» و «آب انبارِ شش‌باد گیری»

 

 

 

 

«دَخمَه» و «آتیشکده»، «پیـرِ هِریشت» و «ناركی»

 

 

«قلعه‌ گرمسیر تفت»، با «كوه مرتضی‌علی»

 

 

 

 

«قلعه‌ پهله َوون» و «باغ نَمیر» و «شاه ولـی»

 

 

هـم چنین «عقابكوه» و «قلعه‌ زیرِ فراشـا»

 

 

 

 

«چنـارِ» كهنسال و «قـَدمگاهِ امـام رضـا»

 

 

«چشمه‌ تامـِر» كه تا مِهرِ همه سال جاریه

 

 

 

 

آبِش از هـَر لَحاظـی سُبُك و خیلی عالیه

 

 

«چنار» و «مسجدِ نصرآباد» و «غارِ صـدرآباد»

 

 

 

 

«مـَزار شیخ داوود» و »امـامزاده‌ نصرآباد»

 

 

«دِه بالا»،«طِزِرجون» و«سونیج» هوای خوب داره

 

 

 

 

«نصرآباد» هوا و توت و گیلاسای خوب داره

 

 

راسـّی یادِتـون باشه، حتماً «ابرغو» هم بِرِد

 

 

 

 

«گُنبد عالی» و «سروُ»  »مسجد» اون بی‌وی‌نِ

 

 

«قلعه‌ خورمیز» و «شاه صفی» و هم «كشته خونه»

 

 

 

 

«قاضی میرجعفر» و «پیر مُـراد» بافـقم، جالبـه

 

 

«چَك‌چَك» و «غَـربـال بیـز» و «دَرَّه گـاوون»

 

 

 

 

جای خیلی خَشیه، حتماً بی‌وی‌نِد همه شون

 

 

اینكه من زود  رَد مشَم،  مُخوام پُری خَسَّه نَشِد

 

 

 

 

چونكه خیـلی دُوی دِم، بی‌ید دَهن شیرین كنِد

 

 

حالا یَلُّك، بِچِشد شیرینی‌جاتِ شهـرِ ما

 

 

 

 

«قُطّاب» و «پشمك» و «كیـك یزّی» و «باقـِّـلوا»

 

 

«حلواتَق‌تَقُك»،«فالوده»،«ماقوتُك»،«قند» و«نبات»

 

 

 

 

«حاجی بادوم»، «حلوا اَرده»، «لوزِ چار» و«آب نبات»

 

 

راسُی یادِتون نَرَه، هر وَخ به یَز رسید پاتون

 

 

 

 

بِبـرِد شیرینی‌جاتِ شهرِ مـا را، همـراتون

 

 

گُفتَنِش لُطفی نَدارَه، بـاسی حتماً بُخُورِد

 

 

 

 

بعدشَم بِخَرِد و بـرای سوغـات ببَِـرِد!

 

 

«اردكان» اَرده و «میبد»، سُفال و زیلوی خوب

 

 

 

 

«تفت» و «عقدا»، انار شیرین و آب لمبوی خوب

 

 

عـرخِ «نَعنـا» و «بیـدمشك» و عرخِ «شـاتره»

 

 

 

 

وَختی با یَخ قاطی شَه، خوب جِگَرا حـال میـارَه

 

 

دیـه از سوغاتیای یَز، بِگَـم من بـه شما

 

 

 

 

«دَسمال اَبریشم» و «طَلا» و «پارچه» و «حَنا»

 

 

شَربافا هم مِبافَن «تِرمَه» و «چادر شبِ» خوب

 

 

 

 

كه آدم از دیدنش خُش مِشَه مِثِّ تكه چوب

 

 

شركت «كَسری» و «باستان» و «ستاره‌ كویر»

 

 

 

 

غـالیای خـوب و نَرمی مِبـافَن، مِثِّ حـریر

 

 

«افشار» و «تابان» و کارخونهی «یزباف» و «جنوب»

 

 

 

 

پتو و پارچه مبافن، راسّی راسّی خَش و خوب

 

 

اجازه بـِدِد حالا، بعضی مراسم را بِگم

 

 

 

 

خَش و خوب زیاد بوده، نَمی دونَم كدوم نَگَم

 

 

صُبِ زود وَختِ سحر، نَنَه زِ خواب وَر می خیزید

 

 

 

 

نمازِش موخوند و آبـی درِ خـونه مِپاشید

 

 

آب و جـارو مـِزَدَن همه‌ی زَنـا، دَرِ خونه

 

 

 

 

تـا مُلاقـات بُكُنَـن، خِضـرِ نَبی را نــَكُنَه

 

 

خیلی خوب من یادُمه، تابِسّونا، كُنجِ تالار

 

 

 

 

قُل‌قُلُكِ سماور، مِگُف وَخی، دیر مِشَه كار

 

 

ناشتایی، نونِ پنیر و سبزی و چنتا چایی

 

 

 

 

بَعدِ شَم هر كه مِرَف دنبال كاری و جایی

 

 

صُبای زِمسّونَم، كَلَّه پاچه بود یا كه آش

 

 

 

 

آش گندم، آشِ جو، لپوی شلغم، آشِ ماش

 

 

شبِ چِلَّه زیر كُــرسی، پـا گَفای آبی‌بی

 

 

 

 

همگی گوش مدادَن، به قصه‌های آبی‌بی

 

 

شبِ چارشمبه ‌سوری،خُرد و كَلُون پیر و جوون

 

 

 

 

رو آتیش مپَّریدن، دَس مزَدَن شادی كنون

 

 

رَسمِ شون بود، شبِ پنجه تو تنور آش بِذارَن

 

 

 

 

آش به هر كه مدادَن، قَند و نبات جاش بِذارَن

 

 

چرا كه اگر تو این شب، تنوری خالی باشه

 

 

 

 

تَمومِ سال خاموشه، سُفره زِ نُون خالی مِشَه

 

 

روزِ نوروز كه مِشَه سُفره‌ی هَفسین میچینن

 

 

 

 

هنـوزَم كه هنوزَه، سُنَّتِ خوبی می‌دونـَن

 

 

گوشه‌ی سُفره مِذارَن، آینه قرآن تو سینی

 

 

 

 

كنـارِش سـركه و سیر و سَمنو و شیرینی

 

 

سكَه و سبزی و شمع و گُل و هم تُنگ ماهی

 

 

 

 

چنتا تُخمِ رنگ شُده هم مذارَن گوشه‌ش گاهی

 

 

پیش از اینكه سالِ كهنه نو بِشَه رَسمِ شونه

 

 

 

 

دسِّ جـَم خـونه تَكـُونی بُكُنن كُلِّ خـونَه

 

 

البته چِـه خوبَه كه خونه‌ی دل را در سینه

 

 

 

 

آب و جـارو بُكُنَن ز غُصّه و قهـر و كینه

 

 

سیزَّه راخوب نَمیدونَن كه تُوخونه بی‌شینَن

 

 

 

 

به همین خاطر مِرَن سیزَّه بـدر كوه و دَمَن

 

 

هر كسی مختصری خورد و خوراك وَر مِدارَه

 

 

 

 

سُـوارَه یـا پیاده، قدم به صحـرا مـِذارَه

 

 

بیشترِ دخترُكا، دوس مـدارَن كـه همراهم

 

 

 

 

بی‌شی‌نـَن تـُو سبزه و گرِه بِزَنَن برا هم

 

 

تا خدا هرچی زوتر شُوهّر نَصیبِ شون كُنَه

 

 

 

 

زبونُم لال، نَكُنه بـازم تـو خونه بمـونه؟

 

 

روزِ چارده دوباره همون آشُ و همون كاسه

 

 

 

 

كِسب و كار شروع مشه رَفت و اُومدها مِماسَه

 

 

شبِ بیست‌ و هفت ماهِ رَمضون، بعدِ اَذون

 

 

 

 

كوچیك و بزرگ همه بیرون می‌یان، از خونه ‌شون

 

 

شبِ تَق‌تَقـُك كه شد، َیه عِدِّه از مسُلمونا

 

 

 

 

دَرِ هفتـا خـونه را دَر مـِزَنَن، تـا كـه خـدا

 

 

خـواسَّه‌های اونا را زودی برآورده كُنـَه

 

 

 

 

مبادا که صاب خونه، كسی را آزُرده كُنَه

 

 

همگی با هم مگَن، دوسِّ علی پُشت دَرَه

 

 

 

 

هر كه دوسِّ او باشه، چیزی بَراشون می یاره

 

 

روز تاسوعای هر سال، جمعی از ریش سفیدا

 

 

 

 

شیپـور و دُهـُل زَنـُون، دعا كُنُون تُو كوچه‌ها

 

             
 

 

برا آشِ نذری امـام‌حسین، پـَرسه زَنُون

 

 

گندم وگوشتْ و روُغن جَـم مُكُنَن اَزین و اُون

عصر ِعاشورا كه شد، با یادی از امام‌حسین(ع)

 

 

نَخلا وَر مِدارن و  همه مِگَن : حسین حسین(ع)

هركه نذری داشته باشه، از بالا بوم می‌ریزه

 

 

خـرما و سنجـد و گردو یا كه بادوم می‌ریزه

سرِتون دَرد نیـارَم، عجب روزای خـشی بود

 

 

زندگی ساده، ولـی دِلا، دلای خشی بود

اّمّا حـالا همگی گرفتار و سـر دَر گـُمـِم

 

 

همه بـی‌خَـَور زِ هَـم، دنبـالِ كارِ خُـدونِم

خلاصـه، شهـرِ آروم و خَشی داشتِم و دارِم

 

 

ولـی چنتـا مشكلـه، كـه هنـوزَم گرفتارِم

اوّل اینكه مسئولین وعده‌ی آب دادن به ما

 

 

و لیكن هیچ لَبی تَر نَشد، با اُون آب تا حالا

دوّم این كه، چَن سالَه یـَه عِدَّه از افغانیـا

 

 

اومدن تُو شهرِ مـا، خراب شدن رو سرِ ما

كِی باشـه، اینـا بِـرن و آبِ كـوثـَرم بیـاد

 

 

تا كه شهـر آروم شـَد و خـرابیا بِشَه آباد

بـاقّی حـرفا بِمـُونَه برای وَختای دِیـَه

 

 

چرا كه وَخ كَمه وَ سرِ شُمام درد می‌گیره

 

منِ«یزدی»آرزو دارم كه این جَم همه تون
خوشِ تون  بیاد از این شعری كه گفتم  براتون

 

         
 

«فروردین 1370ـ اصفهان»






مریم
با عرض سلام و ارادت
به به متشکرم از شما هم شهری عزیز بابت شعر زیباتون
0 (0 Votes)
Posted on ۱۳۹۶/۱۲/۱۲ ۱۷:۰۲.

فرهنگی فرهنگی

جدیدترین ها جدیدترین ها