به گزارش عصر فرهنگ، استفاده از لوازم آرایشی همیشه و در همه دوره‌ها مرسوم بوده و هست و فقط نوع تولید و نحوه استفاده از این لوازم دچار تغییر شده است امری که این تغییرات، مشکلات بسیاری را در جامعه به دنبال داشته و باید نگاهی نو به سنت‌های گذشته در این زمینه داشت.

آرایش زنان ایرانی از گذشته‌ها ضمن حفظ حجاب و حرمت‌ها همواره در ایام نوروز متداول بوده و معمولا نیز از لوازم دست‌ساز و گیاهی استفاده می‌شد اما امروز شرایط تغییر کرده و اغلب بانوان رو به سمت لوازم آرایشی شیمیایی آورده‌اند که در صورت استاندارد و بهداشتی بودن نیز بنا به اظهار کارشناسان دارای عوارض بسیاری است.

البته این نکته را نیز باید یادآور شد که تمامی اجناسی که وارد بازار می‌شوند از طریق قانونی و طی مراحل کنترل بهداشتی وارد کشور نمی‌شوند و بر اساس خبری که منتشر شد، 50 درصد از لوازم آرایشی موجود در بازار ایران به صورت قاچاق وارد کشور شده‌اند.

در این میان به نظر می‌رسد تنها مسئله‌ای که مورد توجه بسیاری از بانوان قرار ندارد، توجه به سلامت در کنار استفاده از لوازم آرایشی است و گواه این مدعا نیز دستفروشی این کالاها به ویژه در شهرهای بزرگ بدون رعایت هیچ‌یک از ضوابط بهداشتی و قانونی است که البته با استقبال بسیار خوب برخی از بانوان نیز مواجه می‌شود.

در قدیم نیز بانوان به زیبایی اهمیت می‌دادند اما به نظر می‌رسد آنها نسبت به برخی از بانوان امروز وسواس و دقت بیشتری در استفاده از نوع لوازم آرایشی داشتند.

یکی از محققان جوان ابرکوهی در زمینه آداب تهیه «سرمه چشم» از لوازم آرایشی پرمصرف در سال‌های نه چندان دور در ابرکوه به خبرنگار فارس گفت: در گذشته و در ایام عید نوروز بیشتر تصمیم می‌گرفتند تا سرمه تهیه کنند و این کار یکی از فعالیت‌های خانم‌های گذشته ابرکوه نیز بود و در کشور هم به طرق مختلف صورت می‌گرفت.

تهیه روغن چراغ پیه‌سوز

حامد اکرمی افزود: حدود 70 سال قبل، پیشرفت صنایع به این صورت معنایی نداشت و مردم آن زمان از نعمت برق امروزی برخوردار نبودند و برای تامین روشنایی خانه‌های خود از وسیله‌ای به نام پیه‌سوز استفاده می‌کردند و مواد سوختنی آن را که به «روغن کنتو» معروف بود از دانه گیاهی به نام بید انجیل (کنتو) به دست می‌آوردند.

وی ادامه داد: برای تهیه روغن کنتو آنها در تنه درخت نارون روزنه‌ای تعبیه و از چوب همان درخت برای آن دسته‌ای درست می‌کردند که در داخل آن بتواند به چرخش در بیاید و روزنه‌ای هم زیر آن برای خارج شدن روغن می‌گذاشتند.

اکرمی خاطر نشان کرد: آنها گاوی را با چشمان بسته به دسته این هاون مخصوص می‌بستند و دانه گیاه کنتو را داخل آن می‌ریختند و با چرخانیدن مکرر این حیوان، «کنتو» له شده و روغن آن از منفذی که زیر آن بود، بیرون می‌آمد که بعدها آن را به صورت سنگی ساختند و دیگر اثری از آن وجود ندارد.

تهیه سرمه چشم در ابرکوه قدیم

این محقق ادامه داد: از همان روغن کنتو یا روغن حیوانات اهلی مانند گاو و گوسفند، به تهیه سرمه نیز می‌پرداختند.

اکرمی یادآور شد: برای تهیه سرمه، مردم سنگی را بر روی فتیله‌ای که آغشته به روغن و در حال سوختن است، می‌گرفتند و دود حاصل از آن را که «سرمه» نامیده می‌شد، استفاده می‌کردند که البته در کنار ویژگی آرایشی، بسیار مفید و با ارزش بود.

وی عنوان کرد: گرد سرمه را در ظرفی بنام سرمه‌دان می‌ریختند که از فلز یا پارچه و به ندرت از چوب (کدو) ساخته می‌شد و متدوال‌ترین آن سرمه‌دان پارچه‌ای بود و سرمه‌دان‌های پارچه‌ای، کیسه‌ای کوچک شبیه کیف با تزئینات سوزن‌دوزی، ملیله‌دوزی، یراق‌دوزی و منجق‌دوزی بود که زیبایی خاصی از هنر زنان آن روز ابرکوه به خود می‌گرفت.

سرمه چشم کردن دستور ائمه اطهار است

امروزه مسئله پیشگیرى در محافل پزشکى و بهداشتى به طور جدى پیگیرى مى‌شود و به مردم نیز سفارش‌های بسیاری در این زمینه می‌شود در حالى که احکام سعادت‌بخش اسلام در 1400 سال پیش، پافشارى و تأکید بسیاری بر پیشگیرى در مسائل معنوى و مادى کرده است.

تأکید اسلام بر مسئله پیشگیری به این دلیل است که جامعه اسلامى و مسلمانان هم از آلودگى به بیماری‌هاى روحى و اخلاقى و روانى مصون بمانند و هم بدن و جسم آنان مبتلا به امراض و ناراحتى‌هاى مختلف نشود و نتیجه عمل به تعالیم اسلامی، از بین رفتن زمینه‌هاى آلودگى به بیماری‌هاى جسمى و روحى است.

اهمیت سرمه کشیدن و فوائد آن در کلام معصومین

در مورد سرمه نیز احادیثی وجود دارد که مردم را به استفاده از این ماده سفارش کرده‌اند.

مرحوم طبرسى، در کتاب مکارم الاخلاق، در بیان آداب پیامبر اکرم (ص) مى‌گوید: «همیشه شش چیز در سفر همراه داشت، شیشه کوچکى از روغن و کِرِم، سرمه‌دان، قیچى، آینه، مسواک و شانه».

از جمله دیگر بیانات معصومین این سخن از امام صادق (ع) است که «سرمه کشیدن مو را مى‌رویاند، اشک را خشک کرده، آب دهان را گوارا و چشم را زیبا مى‌کند».

به سمت سنت‌ها برویم

با این توضیحات که تنها در مورد یکی از سنت‌های قدیم بیان شد، به نظر می‌رسد با تاکیدات بسیاری که در زمینه حفظ سلامتی و پیشگیری در جامعه امروز به زبان می‌آید، یکی از اصلی‌ترین راهکارها در این زمینه، روی آوردن به سمت سنت‌های گذشته در موارد مختلف است.

خوشبختانه در بسیاری از زمینه‌ها مانند طب سنتی، این فرهنگ رو به گسترش است و در زمینه‌های دیگر نیز باید با فرهنگ‌سازی همچنین تلاش دست‌اندرکاران، هر روز گامی رو به جلو برداشت.

بازگشت به شیوه‌های گذشتگان نه تنها احیای بسیاری از آداب و رسوم را به دنبال دارد بلکه سلامت و پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات را به دنبال دارد چنانکه امروز بسیاری از محققان، شرط رفع بسیاری از مشکلات را بازگشت به سنت‌ها می‌دانند.

از مهم‌ترین مسائل زندگی تا جزئی‌ترین امور نظیر آرایش و پیرایش که البته امروز به یکی از اصلی‌ترین امور زندگی مردم تبدیل شده، با نگاهی به آیین گذشتگان، رنگ و بویی بهتر به خود خواهد گرفت.

منبع: فارس