به گزارش عصرفرهنگ؛ مناظرات انتخاباتی ایالات متحده در حالی به اوج خود رسیده است که بر خلاف سنت همیشگی حاکم بر آمریکا که مباحث اقتصادی، آموزشی، رفاهی، امنیتی و امور داخلی در راس مناقشه های فی مابین قرار می گرفته است، این بار موضوع سیاست خارجی و نحوه برخورد با مسئله برجام به یکی از مباحث داغ طرفین بدل شده است. دونالد ترامپ با متهم نمودن کلینتون در تحقق برجام خطاب به او اظهار داشته بود: «این هم یک شاهکار دیگر؛ کشوری که داشت سقوط می‌کرد، اقتصادش آنقدر خراب بود و نزدیک بود زیر فشار تحریم‌ها خفه شود، حالا احتمالا در آینده نزدیک به یک قدرت بزرگ تبدیل خواهد شد.» ترامپ گفته بود که در انعقاد این موافقتامه "وحشتناک" آمریکا دست کم می توانست شرط‌هایی را در مورد رفتار ایران از جمله در مورد "کره شمالی و یمن و همه آن جاهای دیگر" منظور کند.

اظهارات هیلاری کلینتون هم از سوی دیگر دست کمی از اظهارات ترامپ نداشت و گفته بود: «یک سال و نیم را صرف ایجاد ائتلاف بین‌المللی کردم که شامل روسیه و چین هم بود و سنگین‌ترین تحریم‌ها را علیه ایران وضع کرد، ما آنها را به پای میز مذاکره کشاندیم؛ جان کری، جانشین من [در سمت وزیر خارجه] و پرزیدنت اوباما به توافقی با ایران دست یافتند که برنامه اتمی ایران را محدود کرد، بدون اینکه حتی یک گلوله شلیک شده باشد.» هیلاری کلینتون بارها در اظهاراتش ضمن اعلام تعهدش نسبت به برجام به تشدید فشارها بر ایران جهت عدول از مواضع بین المللی تهران تاکید نموده و بیان داشته در قبال ایران سخت تر از باراک اوباما رفتار خواهد نمود.

پایان ماه عسل برجام

بیش از سه سال از روی کار آمدن دولت حسن روحانی می گذرد و بی گمان و بر طبق اظهارات مقامات دولتی، شاه کلید "برجام" را می توان بزرگترین دستاورد دولت تدبیر و امید دانست. دستاوردی که عدم تحقق بسیاری از خواسته های ایران و فقدان گشایشی در اقتصاد کشور، موجی از انتقادات داخلی را بر علیه دولتمردان در بر داشته است. مقامات آمریکایی در خلال ماه های گذاشته مکررا از تعهد خود به برجام سخن رانده اند، این در حالی است که در عرصه عمل و با ایجاد تهدیدهای غیر مستقیم علیه شرکت های بزرگ اقتصادی جهان ناشی از ماندگاری تحریم های غیر هسته ای، مانع از سرمایه گذاری و حضور آنها در کشور شده است.

دولت ایالات متحده با سنگ اندازی در مسیر شکوفایی اقتصادی ایران از قبیل عدم معامله با دلار از سوی ایران، کارشکنی در امور بانک های بین المللی، تلاش برای پذیرش FATF از سوی ایران، مخالفت های پی در پی وزارت خزانه داری آمریکا با همکاری اقتصادی شرکت های بین المللی با تهران، عملا ضمن بیان تعهد صوری به برجام مانع از اخذ امتیازی چشمگیر از سوی ایران شده اند، فرآیندی که بیم آن می رود در آینده ای نه چندان دور مشروط به عدول حمایت ایران از متحدین منطقه ای و آن چه رعایت حقوق بشر غربی نامیده می شود، گردد.

دولت باراک اوباما در حالی ماه های پایانی خویش را به سر می برد، که تلاش نموده و فارغ از تمامی نکات مثبت و منفی برجام، از آن به عنوان دستاوردی کلیدی در تاریخ آمریکا نام برده شده و نام او همواره به عنوان شخصی که مانع از دستیابی ایران به سلاح های اتمی شده است در اذهان عمومی باقی بماند، با این حال و بدون تردید رئیس جمهور آتی آمریکا به دلیل برخی انتقادهای وارده به برجام در جامعه آمریکا (به ویژه از سوی گروه های نزدیک به راست های افراطی و لابی یهودیان)، به هیچ عنوان به میزان اوباما ولو به شکل ظاهری به برجام وفادار نمانده و آن چنان که از مناظره های انتخاباتی طرفین بر می آید (فارغ گپ و گفت ها و شعار مختص به زمان انتخابات)، اوضاع برای ایران و توافق نامه لرزان برجام بیش از پیش متزلزل خواهد ماند، لذا دولتمردان ایرانی می بایست با درک وضعیت موجود به ارائه راهکارها و بدیل هایی برای وضعیت آتی آماده گردند.

اخذ تعهدات از سوی ایران

وضع برجام و روند اجرایی آن از همان ابتدا با انتقادهایی روبرو بود، تعطیلی مراکز اتمی و سانترفیوژ ها و ارسال اورانیوم های غنی شده در حالی در اسرع وقت به وقوع پیوست، که تهران از دریافت امتیازهای آنی محروم مانده و صرفا به وعده و وعیدها اکتفا نمود. اکنون و در حالی که تنها چند ماه به پایان دوره ریاست اوباما باقی مانده و با توجه به اهمیت شخص وی به ماندگاری برجام بسان میراثی برای او، می بایستی با سیاستی تهاجمی توام با رایزنی های دیپلماتیک زمینه دریافت  امتیازهای حداکثری را فراهم نماییم.

نگاهی به شروط نه گانه رهبری انقلاب پس از تصویب برجام در مجلس شورای اسلامی، حکایت از عدم رعایت آنان می باشد. در یکی از بندهای شروط نه گانه آمده است «در سراسر دوره‌ 8‌ساله وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای (از جمله بهانه‌های تکراری و خودساخته‌ تروریسم و حقوق بشر) توسط هریک از کشورهای طرف مذاکرات، نقض برجام محسوب خواهد شد و دولت موظف است طبق بند 3 مصوبه‌ مجلس اقدام‌های لازم را انجام دهد و فعالیت‌های برجام را متوقف کند.» از قضا و بنا بر پیش بینی رهبری معظم انقلاب، آمریکایی ها در طول ماه های پس از برجام، بارها اقدام به نقض آن نموده اند، لذا بر دولتمردان است با بهره  گیری از دلخوشی اوباما از برجام بسان یک میراث گرانبها، بر شدت فشارها بر او جهت اخذ امتیازهای فزاینده بیافزایند.

گفتگو با شرکا و رقبای بین المللی

 از طرح اقدام جامع مشترک موسوم به برجام به عنوانی تعهدی بین المللی نام برده شده که به تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز رسیده است. مقامات کشورمان بایستی بر دامنه فشارها و گفتگوها با تمامی طرفین دخیل در برجام افزوده و هزینه لغو یکسویه احتمالی یا باج خواهی فزاینده آمریکایی ها در آینده را بالا برند.

تشدید تنش ها و رویارویی میان روسیه با غرب در قبال بحران های سوریه و اوکراین، زمینه مناسبی را برای نگرش به شرق، توام با گفتگو با شرکای اروپایی برای ایران فراهم نموده است. هم اکنون مقامات ایتالیایی، آلمانی، فرانسوی و حتی بریتانیایی نسبت به برقراری روابط اقتصادی با ایران و کسب امتیازهایی در این باره از سوی خود چراغ سبز نشان داده اند، لذا مخالفت احتمالی آنان با تک روی آمریکایی ها می تواند هزینه لفاظی ها و اقدامات احتمالی آمریکا را در آینده افزایش دهد.

گزینه های جایگزین

اکنون و با گذشت یک سال از برجام می توان اذعان نمود که توافق نامه فوق الذکر آن چنان که پیشتر درباره ی آن سخن ها به میان آمده بود، نفع چندانی را برای تهران بر جای نگذارده است. اختلاف های بنیادین ایدئولوژیک حاکم میان تهران و واشنگتن نیز نوید بخش روابط حسنه میان طرفین در آینده نخواهد بود، لذا تفکر، سرمایه گذاری و آمادگی برای هرگونه اقدامی پس از لغو احتمالی برجام می بایست به عنوان یکی از گزینه های روی میز مد نظر قرار گیرد.

انتقال شمار کثیری از اورانیوم های غنی شده و توقف دانش ساخت سانترفیوژهای جدید اگرچه لطمات جبران ناپذیری به حساب می آیند؛ اما دانش موجود در ایران زمینه بازگشت سریع به نقطه پیشین را برای ایران مهیا خواهد کرد.

سرمایه گذاری فزاینده بر منابع دفاعی آن چنان که رهبری انقلاب آن را یکی از عوامل کلیدی قدرت نظام اسلامی دانسته اند و تلاش برای اخذ سلاح های پیشرفته تر، به ویژه دسترسی بیشتر به پدافندهای هوایی نظیر اس 300 و اس 400 برای دفاع از حریم هوایی کشور می تواند، ایران اسلامی را برای شرایط پس از بد عهدی آمریکایی ها و لغو احتمالی برجام آماده نماید.

قدرت فزاینده ایران اسلامی و محور مقاومت و توان تحمیل ضربات مهلک به منافع آمریکایی ها در عراق، لبنان، و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، علی رغم هزینه های اقتصادی، دست برتری را در برابر واشنگتن در اختیار تهران خواهد گذارد، تا مانع از آن چه گردد که مدام دولتمردان تدبیر و امید دستاورد برجام کنونی (رفع خطر حمله ی احتمالی به ایران) می نامند.

فرهنگ نیوز/