به گزارش عصرفرهنگ به نقل از اردکان گويا ،

انسان در دو موقعیت، ضمیر و باطن خودش را آشکار می‌کند؛ یکی در موقعیت سختی و فشار و دیگری در زمان خوشی، آسایش و فراغت. 

امیرالمومنین(ع) می‌فرماید: فراغت برای افراد معمولی زمینۀ هوس‌بازی است(مَع الفَراغِ تَکونُ الصَّبوَةُ؛ غررالحکم/9743)

و اما دو نکته :

دین با شادی و سرگرم شدن مخالف نیست، بلکه با کم لذت بردن و سطحی‌نگر شدن مخالف است. 

نگاه و تفکر حرام باعث کاهش لذت حلال شما می‌شود!

شادی واقعی از دیدگاه یک فرد با ایمان زمانی متصور است که او را یک گام به خدایش نزدیک¬تر کند.

از طرفی، باید دانست که برخی شادی¬های سطحی و ظاهری که ناشی از رفتارهای غیرمنطقی و غیر اخلاقی است مورد پذیرش اسلام نیست.

هرگونه شادی که در آن حرامی رخ ندهد، از دیدگاه اسلام مجاز است، پس می توان  شادیها را در سه رده (شادی‌های واقعی، شادی‌های حلال و شادی‌های حرام) دسته بندی کرد:

1-شادی واقعی: بر اساس اعتقاد به معاد و زندگی جاوید است دنیا  پلی برای عبور و رسیدن به جهانی بی نهایت است، پس شادی زمانی مفهوم واقعی خود را می‌یابد که انسان آن را در زندگی جاوید خویش نیز تأثیرگذار بداند. به همین احساس شادی و لذتی که یک مؤمن از انفاق، روزه، نماز، حج و ... در خود می‌یابد به هیچ وجه قابل مقایسه با شادی‌های زودگذر مادی نیست و به تعبیری، شیرینی ارتباط با خدا به گونه‌ای است که هر شادی و لذت دیگری را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد، تا جایی که اندوه فراق  و انتظار  نیز خود شادی¬آفرین است و به گفته حافظ شیرازی: 

چون غمت را نتوان یافت مگر در دل شاد

ما بامید غمت خاطر شادی طلبیم

قرآن در این ارتباط می‌فرماید: "قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمَّا یَجْمَعُون‏"؛) یونس، 58.  (  ای پیامبر! به مؤمنان بگو که به دلیل قرار گرفتن در دایره فضل و رحمت پروردگار شاد باشند و چنین توفیقی از هر آنچه تا کنون به دست آورده اند بهتر است.

2- شادی دنیایی حلال: با تمام آنچه گفته شد و با آن که شیرینی ارتباط با خدا را نمی‌توان با هیچ شادی دیگری مقایسه کرد، اما روح تنوع طلب انسان علاقه مند است که شادی‌های دیگری را نیز – نه به عنوان جایگزین – تجربه کند و نمی‌توان او را از این بابت مورد سرزنش قرار داد.

 اسلام، مؤمنان زیرک و باهوش را افرادی می‌داند که حتی در صورت اندوهناک بودن نیز با گشاده رویی و چهره‌ای متبسم با دیگران برخورد کرده و از این راه انرژی مثبت و شادی آفرین را به جامعه تزریق می¬کنند. 

حافظا چون غم و شادی جهان در گذر است

بهتر آنست که من خاطر خود خوش دارم

شادی های حلال ( به شرط آنکه آغشته به حرام نشود)  از جمله شادی‌های ناشی از:

- پیشرفت تحصیلی و اجتماعی خود و دیگر افراد وابسته.

- کشف یک پدیده علمی جدید.

- سیر و سفر و بهره برداری از مناظر زیبای طبیعی

-ورزش و هنری که علاوه بر سرگرمی، جسم و روان انسان را پرورش می‌دهد.

-بهره برداری از انواع خوراک‌ها و پوشاک‌ها.

- انتخاب دوستان فراوان و تشکیل انجمن‌ها و گروه‌های مختلف اجتماعی.

- سر و سامان گرفتن یک زوج و تشکیل خانواده‌ای جدید.

3-شادی حرام: در آیاتی از قرآن می‌خوانیم: "إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْفَرِحین‏"؛( قصص، 76. )  پروردگار افراد شاد را دوست ندارد!. "وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاکُم‏"؛(  حدید، 23)  و تا بدانچه خدا به شما داده شاد نشوید! و ... .

آیا این آیات را می‌توان به معنای نفی هرگونه شادی از دیدگاه اسلام دانست؟! ؛ زیرا تنها شادی¬هایی از دیدگاه اسلام غیر مجازند که آثار سوء فردی و اجتماعی را به دنبال داشته باشند.

به این نکته باید توجه داشت که این اصلی منطقی و پذیرفته شده در تمام نظام¬های متمدن است که نباید به بهانه شاد بودن هر رفتار غیر مجازی را مرتکب شد، با این تفاوت که شاید محدوده رفتارهای مجاز و غیر مجاز دارای برخی تفاوت¬ها باشد.

 یکی از اساسی ترین عوامل حرام شمردن شادیها ، این است که موجبات آزار و اذیت و مزاحمت برای دیگران را فراهم کند، از جمله برگزاری جشن ها و مراسم عمومی ، عروسی ها و هر نوع برنامه ای که ولو مجاز و کاملا حلال که موجبات ، سد راه دیگران ، سرو صدا و سلب آسایش و آرامش دیگران و اتلاف وقت دیگران را به همراه داشته  باشد ، را می توان در دسته شادیهای غیر مجاز آورد. 

هرگونه شادی که با موارد زیر همراه باشد ، شادی غیر مجاز است : 

- شادی هایی که در آن قوانین شرعی و عرفی زیر پا گذارده می شود ، مانند اختلاط زن و مرد ، بازیگری زن در نقش مرد و بالعکس ، رفتارهای و گفتارهای سخیف و جلف ، آهنگ های غیر مجاز و گاها متناسب به مجالس لهو و لعب...

-شادی های برگرفته از انواع ارتباطات جنسی نابود کننده بنیاد خانواده و اجتماع

- شادی های ناشی از فقدان بخش‌هایی از سیستم هوشیاری بدن به دلیل مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر و داروهای شادی آور و مخرب بدن

- شادی ناشی از اذیت و آزار دیگران در روابط اجتماعی(مزاحمت برای آسایش و آرامش دیگران ، رانندگی نامناسب، تجاوز به حریم خصوصی دیگران، تخریب اموال عمومی و ...)

- شادی ناشی از اسراف و تبذیر و استفاده نادرست از نعمت‌های خدادادی

- شادی ناشی از تکبر و فخرفروشی به دیگران از بابت ثروت یا مقام اجتماعی

-شادی فرار از جهاد

-شادی منافقانه ناشی از شکست ظاهری افراد با ایمان

-و ... از جمله مواردی هستند که مورد تأیید اسلام نبوده و بسیاری از آنها از سوی دیگر جوامع بشری نیز امری ناپسند به شمار می آیند.

بر خلاف ایده اسلامی که شادی و غم متعادل را مورد پذیرش قرار داده است، درجوامع امروزی و در بین افراد جامعه کسانی هستند که  برای کسب شادی دست به انجام اعمال نامتعارف زده و به جای آن که واقعا شاد باشند، به عبارت عامیانه الکی خوش هستند و هنگام غم‌ها نیز به دلیل باور نداشتن به معاد دچار افسردگی‌های شدید شده و به رفتارهای نامتعادل دیگری چون خودکشی می‌زنند!

اکنون شادی مؤمنان واقعی را با این افراد مقایسه کرده و بگویید این کجا و آن کجا؟! اگر کمی واقع نگر باشیم به راحتی در خواهیم یافت که تنها شادی‌های غیر اخلاقی از طرف اسلام ممنوع شده و انواع شادی‌های معنوی و طبیعی نه تنها رواست، بلکه در بسیاری موارد لازم و واجب است و آن جا که سخن از بازخواست انسان‌ها به دلیل شاد بودن است، جایی است که این شادی به ناحق باشد: "ذلِکُمْ بِما کُنْتُمْ تَفْرَحُونَ فِی الْأَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ وَ بِما کُنْتُمْ تَمْرَحُون‏"؛( غافر، 75)  گرفتاری شما به کیفر الهی بدان دلیل است که شما به ناحق در زمین به شادی و گردنکشی می¬پرداختید.

جمع آوری و تدوین 

شعبانعلی قانعی اردکانی