عصر فرهنگ، بسیاری استفاده از قلیان را یک سنت و بسیاری دیگر آن را تفریح می‌دانند. در جامعه جوانی مثل ایران کنترل مسئله قلیان اهمیت بسیار داشته و دارد بر همین اساس است که مسئولین بارها قصد اقدام عملی برای کنترل آن را کرده‌اند اما هر بار با شکست مواجه شدند و شاید یکی از علل اصلی آن بیکار شدن عده زیادی در قهوه‌خانه‌ها و رستوران و سفره‌خانه‌ها باشد.

کم و بیش همه با مضرات قلیان آشنا هستیم. حتی بسیاری از جوانان با علم به این مسئله که این تنباکوهای میوه‌ای سرطان زا هستند دست به کشیدن قلیان می‌زنند. باورهای غلطی در مورد قلیان نیز موجود است که سرطان زا نیست یا آب درون آن عامل تسفیه است که اصلا چنین چیزی درست نبوده و نیست بلکه خود آن آب می‌تواند منتقل کننده بیماری باشد.

اما واقعا چرا جوانان به این قلیان معتاد یا ترک آن برایشان سخت است؟ جواب ساده است: تفریح! بسیاری از والدین مخصوصا در ایران فرزندان خود را با نحوه درست تفریح آشنا نمی‌کنند. باید بپذیریم در مقطع نوجوانی بسیار از فرزندان را مجبور به خواندن درس‌های سخت کرده تا دانشگاه قبول شوند اما به آن‌ها آداب زندگی درست را یاد نمی‌دهیم؛ چه کسی در خانواده ها هست که نداند قلیان مضر است اما مقابله با آن در دستور کار نیست.

از آنجایی که بسیاری از مراکز پذیرایی مجاز و غیر مجاز عرضه قلیان را یکی از وسایل جذب و افزایش مشتری مخصوصا جوانان قرار داده اند؛ گسترش استفاده از قلیان در بین نوجوانان و جوانان افزایش یافته بدون آنکه زیان های آن بطور گسترده بیان شود.

مجید ابهری آسیب شناس اجتماعی می گوید: با توجه به اینکه زیان یک قلیان ۲۰ برابر یک بسته سیگار است و اسانس های مختلف موجود در ستون قلیان ها باعث ایجاد بیماریهای ریوی و مشکلات تنفسی می شود، متاسفانه استفاده از این وسیله تبدیل به یک رفتار اجتماعی شده است.

ابهری افزود: ۸۰ درصد از دختران و پسران استفاده از قلیان را فقط برای سرگرمی و تفریح می دانند و هفته ای دوبار تا ۵ بار قلیان مصرف می کنند.

این استاد دانشگاه گفت: فقط ۲۰ درصد از جوان هایی که قلیان می کشند درخانه نیز قلیان داشته و بطور مرتب از آن استفاده می کنند.

به گفته وی، لازم است رسانه ها بویژه صدا و سیما با اطلاع رسانی در مورد خیانتهای قلیان و خانواده ها نیز با جلوگیری از مصرف فرزندان خود و همچنین نیروی انتظامی با مقابله با مراکز عرضه قلیان به جوانان با گسترش این آسیب مقابله کند.

این متخصص علوم رفتاری افزود: باید با ایجاد مراکز تفریحی و رفاهی و سرگرمی های سالم برای جوانان نسبت به گسترش تفریحات سالم برای آنها اقدام شود.

مجید ابهری معتقد است مصرف قلیان با مراکز تفریحی رابطه مستقیم دارد، شاید در یزد هم جوانان از همین مسئله رنج می‌برند. بر کسی پوشیده نیست که تعداد کم زمین‌های فوتبال و فوتسال، فقر بازی‌های تک نفره در پارک‌ها با قسمت‌های سرپوشیده مانند مکانی برای بازیهای جذابی چون پینت بال؛ بدمینتون و تنیس روی میز همچنین مکان‌های تفریحی متعدد، کمبود سینما شاید دور دور بچه‌های صفائیه هم از همین مسئله باشد؛ طبق آمار تایید نشده‌ای بیش از 300 مکان عرضه قلیان در یزد وجود دارد، به نظر این عدد بسیار زیاد است برای یزد اما به نظر صحت دارد.

زنگ خطر به صدا در آمده است متخصصان اجتماعی باید خیلی زودتر از این به فکر حل این معضل می افتادند اما ضعف ساختاری و نبود سازمان‌های مردم نهاد و همچنین مسئولین بیخیال، جوانان ایرانی را در معرض خطرهای بسیاری قرار داده است که باید به آن‌ها فکر و برای آن تصمیم گیری کرد.