به گزارش عصر فرهنگ به نقل از روابط عمومی اداره کل تبلیغات اسلامی یزد، استان یزد به‌عنوان یکی از تاریخی ترین استان های کشور دارای جذایبت های گردشگری فراوانی است که در این بین مساجد تاریخی و منحصر به فرد این استان در ایام مختلف سال و به‌ویژه نوروز توجه بسیاری از مسافران و گردشگران را به خود جذب می‌کند.

مسجد جامع یزد، مسجد ملا اسماعیل، مسجد جامع فهرج، مسجد ریگ، مسجد و مجموعه امیر چقماق، مسجد فرط و. .. نمونه ای از این مساجد است.

اما در این بین مسجدی به نام « آرد و خرما» در شهرستان اردکان وجود دارد که علیرغم اینکه در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده است  اما دارای خصوصیات قابل توجه ای می باشد.

این مسجد که بسیاری آن را در زمره کوچکترین مسجد تاریخی ایران می دانند در کوچه دروازه میرمحمدصالح در ابتدای خیابان امام خمینی‏‏(ره) این شهر قرار دارد که علی رغم سادگی و بی‏‏ آلایشی خود، تاریخچه‎‎ای عجیب در پس آن پنهان است.

در وجه تسمیه این مسجد و به نقل از خادم آن آمده است: تاجری از اهالی شاهرود که به دلیل مرگ شترش مدتی را در شهرستان اردکان ساکن شده بود به پیشنهاد مردم اقدام به ساخت مسجدی در محل فرود آمدن کاروانش کرد اما چون پولی نداشت که به کارگران بدهد، به جای دستمزد به آنان آرد و خرما داد، لذا بعد از ساخت مسجد، آن را مسجد "آرد و خرما" نامیدند.

اما در وجه تسمیه دیگری مجاورت آسیاب با این مسجد در گذشته باعث نامگذاری این مسجد با عنوان «آرد و خرما» شده است،به گونه ای که، در زمان قحطی که وضعیت اقتصادی مردم بسیار بد بود، مردم اردکان برای تهیه آرد، هسته خرما را به این آسیاب می آوردند و تبدیل به آرد می‏‏کردند و این دلیلی بر نامگذاری مسجد شد.

سبک معماری بنای مسجد آرد و خرما، نزدیک به سبک بناهای دوره صفویه است اما تنها این یک احتمال وجود دارد که قدمت آن به دوره صفوی برسد چرا که آثار باقی‎‎مانده از جمله وقف‎‎نامه‎‎های مسجد مربوط به دوره قاجاریه است و تنها زیلوی قاجاری آن نیز چند سال پیش به دست یغماگران میراث کهن، ربوده شده است.

وقف نامه های این مسجد که هر دو متعلق به قرن سیزدهم هجری می باشند مربوط قرائت قرآن و دیگری روغن چراغ است.
معماری مسجد آرد و خرما مانند سایر مساجد کوچک محلی دیگر، فاقد گچبری و تزئینات خاص است. سقف بنا از نوع طاق و تعویزه می باشد و یک چهارم کل مجموعه را با یک نشیمن‎‎گاه در بخش سر در ورودی ساخته‎‎اند.

بخش ورودی در عرض ۲/۵ متر و عرض ۱/۶ تر و با یک قاب‎‎بندی ساده، از نشیمن‏‏گاه و در ورودی فضای بنا، تفکیک شده است.
مسجد به صورت غربی - شرقی و در عرض سه متر و طول ۵/۵ متر بنا شده و به همین علت نیز در سمت شمالی یا سمت راست بنا، سه طاقچه جهت قراردادن قرآن‏‏ها تعبیه شده است.

این مسجد که نه معماری منحصر به فردی دارد و نه سبک روشن و واضحی در ساخت، تنها یک مشخصه دارد که آن را از منحصر به فردترین مساجد ایران قرار داده و آن هم ارتباط تنگاتنگش با مردم در طول بیش از یک قرن گذشته است.