هرچند پیش از پرداختن به این مقوله نباید فراموش کنیم که محافل و جشنواره های بزرگ سینمایی جهان از جمله اسکار علی رغم عناوین پرطمطراق و جذابیت های ویژه ای که برای مخاطبین و شرکت کنندگان به همراه دارند، گاه بیش از آن که رویدادی هنری باشند به عرصه ی نفوذ و تأثیر گذاری سیاستمداران تبدیل می شوند که نمونه ی بارز آن را می توان در انتخاب فیلم دروغین و ضد ایرانی آرگو در اسکار سال گذشته مشاهده نمود.

اما اگر صرف نظر از ماهیت این گونه رویداد های بین المللی تصمیم بر این باشد که جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان یکی ازکشور های مطرح و تأثیر گذار سینمای جهان نماینده ای در این عرصه داشته باشد این پرسش مطرح است که معرفی «گذشته» که از بسیاری از جنبه ها می توان آن را یک فیلم غیر بومی دانست به بخش فیلم های غیر انگلیسی زبان اسکار اساساً با چه نگاه و رویکردی صورت گرفته است؟

مطابق اعلام بنیاد سینمایی فارابی اعضای کمیته ی انتخاب فیلم، از میان دو اثرنامزد شده برای معرفی به اسکار: «دربند ساخته ی پرویز شهبازی و گذشته ی فرهادی»، با توجه به مباحثات به عمل آمده در جمیع جهات از اهمیت موضوع زبان و فرهنگ ایرانی گرفته تا برخورداری از بیشترین احتمال موفقیت و توجه به راهبرد های آینده ی سینمای ایران در تأثیر گذاری مستقیم بر جریان تولید در سایر کشورها و با مطالعه ی دقیق تاریخچه و مقررات جایزه ی اسکار با تأکید بر ارزشهای غیر قابل انکار هر دو فیلم در نهایت به انتخاب فیلم اصغر فرهادی رأی دادند.

با این اوصاف چنانچه طبق اعلام نظر اعضای کمیته ی انتخاب فیلم، اهمیت موضوع زبان و فرهنگ به عنوان یکی از معیار های انتخاب فیلم درنظر گرفته شده باشد سوال این جاست که آیا فیلم گذشته که در کشور فرانسه و با سرمایه گذاری خارجی ساخته شده و حتی از زبان فارسی به عنوان اصلی ترین نماد ملی و فرهنگ بومی ایرانی بی بهره است تنها به پشتوانه ی برخورداری از کارگردان و تعداد معدودی عوامل ایرانی می تواند نماینده ی شایسته ای برای معرفی سینما و فرهنگ ایران در این رقابت بین المللی باشد؟

فیلمی که هرچند موضوع آن روایت زندگی یک خانواده است اما هیچ قرابتی باخانواده ی ایرانی در آن به چشم نمی خورد و از درون مایه های فرهنگ ایرانی تهی است. از سوی دیگر طبق اعلان نظر بسیاری از کارشناسان و منتقدان سینمایی و طرفداران فرهادی این فیلم در مقایسه با آثار قبلی وی ساختار ضعیف تری داشته و چند گام به عقب محسوب می شود.

فرهادی در این فیلم باز هم همان مضامین همیشگی اش را این بار با بازیگران بین المللی به نمایش می گذارد و در بهترین حالت می توان آن را فیلمی ایرانی فرانسوی دانست که البته بیش از آن که حال و هوای ایرانی داشته باشد فرانسوی است.

شاید بتوان مهم ترین دلایل تبدیل این اثر به گزینه ی نهایی کمیته ی انتخابی فیلم برای معرفی به اسکار را سابقه ی فرهادی و موفقیت وی در کسب جایزه ی اسکار دو سال قبل و حضور بازیگران مطرح بین المللی همچون«برنیس بژو» بازیگر اسکاری فیلم هنرمند و« طاهر رحیم» بازیگر فیلم پیامبر دانست، در این میان نقش حمایتی پخش کننده ی آمریکایی این فیلم یعنی «سونی پیکچرز کلاسیک» را هم نباید نادیده گرفت.

با در نظر گرفتن این حقایق حتی در صورت موفقیت این فیلم در کسب جایزه ی هشتاد و ششمین دوره ی اسکار نمی توان آن را دستاورد واقعی برای سینمای کشورمان به شمار آورد چرا که مخاطب ایرانی همواره با این پرسش رو در رو است که آیا به راستی فیلم فرهادی فیلم ما است؟

امید است در آینده مسئولان امر و کارشناسان و اهالی سینما با دقت نظر و حسن سلیقه ی بیشتر با در نظر گرفتن تمامی جوانب لازم نسبت به انتخاب و معرفی آثار هنری و سینمایی ایران به جشنواره های بین المللی پرداخته و  نگاه داوران غربی را معیار و جایگزین آثار ارزشمند سینمای کشورمان نکنند.