به گزارش یزد رسا به نقل از دانا، در حالی ایران و 1+5 در تازه ترین اقدام در قالب بیانیه ای مطبوعاتی به راهکارهای رسیدن به توافقی جامع دست پیدا کرده اند که نگرانی ها از خدعه و نیرنگ آمریکایی همچنان افکار عمومی را از سرنوشت این مذاکرات نگران کرده است.

دور جدید مذاکرات ایران و 1+5 در لوزان سوئیس برگزار شد. دقایقی پس از پایان یافتن این مذاکرات 9 روزه و قرائت بیانیه مطبوعاتی ایران و 1+5، به ناگاه وزارت امور خارجه آمریکا، «فکت شیت» یا «پارامترهای برنامه جامع اقدام» را در سایت رسمی خود توسط کاخ سفید منعکس کرد. این فکت شیت با برخی پارامترهای مطرح شده در بیانیه تفاوتی چشمگیر داشت و همین مساله باعث انتقاد به تیم مذاکره کننده هسته ای در ایران شد.

بر همین اساس نیز محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در صفحه اجتماعی خود از سایت ها و رسانه ها خواست که به متن منتشر شده از سوی وزارت خارجه آمریکا استناد نکنند. به اعتقاد او، این متن، با آنچه مورد بحث قرار گرفته بود، تفاوت های فاحشی داشت و تنها ابزاری برای اقناع افکار عمومی در داخل آمریکا بود.

البته این خدعه آمریکایی ها مسبوق به سابقه است. این کشور پس از توافق ژنو نیز اقدام به انتشار مفاد توافقی کرد که براساس آن ایران تعهداتی فراتر از هسته ای را باید قبول می کرد اما تا به امروز این اتفاق نیفتاده است. درباره بدعهدی و خدعه های واشنگتن همین بس که در مذاکرات هسته ای با ایران، علی رغم تعهد به عدم اعمال تحریم، این کشور به همراه اروپا بیش از یکصد تحریم علیه کشورمان اعمال کرد.

همین اقدامات نیز باعث شد تا رهبر معظم انقلاب از عدم خوشبینی به مذاکرات بگویند و در میانه مذاکرات از خدعه آمریکایی ها برای دو مرحله ای کردن توافق ابراز نگرانی کنند: «توافق دو مرحله ای که ابتدا توافق بر اصول کلی و بعد از مدتی توافق بر جزئیات باشد پسندیده نیست زیرا با تجربه ای که از رفتار طرف مقابل داریم، توافقِ صِرف در کلیات، وسیله ای خواهد شد برای بهانه گیری های پی در پی در جزئیات. اگر توافقی انجام شود، باید در یک مرحله و در بردارنده کلیات و جزئیات، با یکدیگر باشد. مفاد این قرار داد نیز باید روشن، واضح و غیرقابل تفسیر و تأویل باشد و مفاد توافق نباید به گونه ای باشد که طرف مقابل که عادت به چانه زنی دارد، در قضایای مختلف بهانه جویی کند.تحریم ها نیز باید به معنی واقعی کلمه برداشته شوند.»

ایشان حتی عمق نگرانی های خود را در بیاناتشان در جمع زائران حرم امام رضا(ع) بار دیگر بیان کردند و فرمودند: «تیم هسته‌ای که رئیس جمهور محترم انتخاب کرده انصافاً خوب، امین، مورد قبول و دلسوزند و در حال کار و تلاشند اما با وجود این برادرانِ خوب، من نگرانم، چون طرف مقابل حیله گر و اهل خدعه و نیرنگ است و از پشت خنجر می زند. برخی فکر می کنند امریکا با این قدرت سیاسی، اقتصادی و نظامی، احتیاجی به نیرنگ و موذی‌گری ندارد اما برخلاف این تصور، امریکایی ها به حیله و فریب نیاز فراوانی دارند و الان هم همین‌گونه عمل می کنند و این واقعیت، ما را نگران می کند.»

اکنون پس از مذاکرات طولانی و فشرده تیم مذاکره کننده ایرانی با 1+5 و قرائت بیانیه لوزان، بار دیگر عملکرد آمریکایی ها عمق غیرقابل اعتماد بودن آنها را نشان داد. محمدجواد ظریف دیشب در برنامه نگاه یک شبکه اول سیما به بیان بخشی از خدعه آمریکایی ها پرداخت. او گفت که  «در مذاکره 9 ساعته ما درباره راه‌حل‌ها صحبت کردیم اما آمریکایی‌ها آنچه خودشان مایلند در فکت شیت آوردند. نماینده موگرینی حتی به آمریکایی‌ها اعتراض کرده که چرا گفتید تحریم‌ها را تعلیق می‌کنیم. من حتی به خود کری در این زمینه اعتراض کردم.»

او در سخنانش به نکته ای جالب و قابل تامل اشاره کرد و گفت که آمریکایی ها متنشان را پیش از پایان مذاکرات و در روز چهارشنبه آماده کرده بودند.

براساس این گزارش، در بین مردم ایران، آمریکا در تمام طول انقلاب اسلامی یکی از بدعهدترین دولت ها بوده است. حافظه تاریخی ملت ایران به خوبی بدعهدی های این کشور را به یاد دارد و می داند که هیچ گاه نمی توان به واشنگتن اعتماد کرد. یکی از بدعهدی‌ها و خلف وعده های آمریکا به سالهای دور و دوران ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی بازمی گردد.

ماجرا از این قرار بود که بوش پدر یکی از دستورکارهایش را آزادی آمریکایی‌هایی که در لبنان توسط حزب‌الله به گروگان گرفته شده بودند، اعلام کرده بود و بر همین اساس نیاز وافری به کمک ایران در این راه داشت اما مساله اینجا بود که آمریکا رابطه‌ای با ایران نداشت، بنابراین امکانی برای مذاکره بین طرفین وجود نداشت و به‌گفته "برنت اسکوکرافت" مشاور امنیت ملی آمریکا این کشور نمی‌خواست درباره گروگان‌ها مذاکره‌ای بکند.
بر همین اساس بوش پدر با صدور یک بیانیه زیرکانه، ایران را تنها ابزار ممکن برای آزادی گروگان‌ها دانست. او در بیانیه‌اش آورد: «امروز آمریکایی‌هایی هستند که به‌خلاف میلشان در سرزمین‌های بیگانه به‌خاطر چیزی که مسئولش نیستند، نگه‌داشته شده‌اند. دراین‌باره می‌توان همکاری نشان داد و این همکاری تا مدت‌ها به خاطر آورده می‌شود».

بوش پدر در بیانیه‌اش تأکید کرده بود: "حسن‌نیت"، "حسن‌نیت می‌آورد".
این بیانیه که حکایت از یک اقدام در برابر یک اقدام از سوی ایران داشت، توسط ایران دریافت شد و اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهوری وقت ایران خطاب به آمریکایی‌ها اعلام کرد: «ایران این آمادگی را دارد که با کشورهایی که آمادگی دارند سیاست برخورد مساوی و بدون باج‌خواهی و انحصارطلبی و توسعه طلبی داشته باشند، با اینها کار کند».

اگرچه اظهارات طرف ایرانی از سوی آمریکا مورد توجه قرار نگرفت ولی پس از انتشار تصاویر یکی از گروگان‌های آمریکایی که به دار آویخته شده بود، رئیس‌جمهور آمریکا ناچار شد که به ایران متوسل شود. بوش پدر در اولین گام با خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل متحد تماس گرفت و از وضعیت گرو‌گان‌ها ابراز نگرانی کرد و گفت: «می‌تواند امتیازهایی به ایران بدهد. البته تا جایی که لزومی به مواجهه مستقیم با آنها نباشد».

دبیرکل سازمان ملل نیز "جیانی پیکو" را که از مشاورانش بود به ایران می‌فرستد. مأموریت پیکو این بود که رفسنجانی را به آزادی گروگان‌ها راغب کند. فرستاده آمریکا به ایران پس از ورود به تهران با "محمدجواد ظریف" دیدار می‌کند. پس از این دیدار، وی به‌همراه ظریف وارد دفتر کار هاشمی رفسنجانی می‌شود. طرف ایرانی به‌جهت اینکه قصد داشته مذاکرات پنهانی بماند، حتی مترجم را هم از جلسه خارج می‌کند.

* کمک به آزادی گروگان‌ها "بی‌اَجر" نیست
مشاور دبیرکل سازمان ملل در این جلسه به هاشمی می‌گوید: رئیس‌جمهور آمریکا تقاضا کرده که به آزادی گروگان‌های آمریکایی در بیروت کمک کنید. البته این کمک بی‌اَجر نمی‌ماند. هاشمی نیز پاسخ می‌دهد: «ما اولاً نمی‌دانیم این گروگان‌ها در لبنان هستند یا خیر؟ اما اگر آمریکایی‌ها حسن نیتشان را نشان دهند و مطمئن شویم جدی هستند و اگر کاری از دست ما ساخته باشد، هم به‌خاطر لبنان و هم مسائل انسانی این کار را خواهیم کرد. اما بدین شرط که آمریکا در مسئله جنگ ایران و عراق در تعیین متجاوز و خسارت‌ها، بی‌طرفانه عمل کنند و از سیاست‌های خصمانه‌اش در قبال ایران دست بردارد».

* مأموریت به محسن رضایی برای آزادسازی گروگان‌ها
پس از آن رئیس‌جمهور وقت ایران، محسن رضایی را می خواهد و از او می‌خواهد که موضوع را بررسی کند که می‌تواند در این زمینه کاری انجام دهد یا نه. محسن رضایی نیز یکی از فرماندهان سپاه را به لبنان می‌فرستد تا با اعضای بلندپایه حزب‌الله برای آزادی گرو‌گان‌ها مذاکره کند. این گفت‌و‌گوها به نتیجه نمی‌رسد اما رضایی به آن فرمانده دستور می‌دهد که تا زمان آزادی گروگان‌ها در لبنان بماند.

سرانجام، پافشاری ایران اثرگذار می‌شود و مقامات حزب‌الله آزادی گروگان‌ها را می‌پذیرند و ظرف دو ماه و نیم بعد گروگان‌ها "یکی یکی" آزاد می‌شوند. پس از آزادی گروگان‌ها، ایران در انتظار مشاهده حسن‌نیت طرف غربی و همان اَجری که بوش پدر (رئیس‌جمهور وقت آمریکا) داده بود، می‌ماند اما پس از گذشت مدت‌ها خبری از وعده طرف آمریکایی نمی‌شود لذا مقامات ایرانی با دبیرکل سازمان ملل تماس می‌گیرند که چرا خبری از تحقق وعده بوش پدر نشد؟

مقامات ایرانی که در داخل کشور نیز به‌شدت به‌جهت کمک برای آزادی گروگان‌ها و عدم دریافت امتیاز از آمریکایی‌ها تحت فشار بودند، با پیکو، همان فرستاده دبیرکل سازمان ملل به تهران تماس می‌گیرند که چرا آمریکا نامه تشکر نمی‌فرستد؟

جان پیکو نیز به گوش مقامات آمریکایی می‌رساند: ایرانی‌ها منتظر یک حرکت از طرف آمریکا هستند. باید منصف باشیم، چون من به آنها قول دادم.

* خلف وعده آمریکا
پس از تلاش‌های ایران برای دریافت پاسخ، برنت اسکوکرافت با اعضای شورای امنیت ملی آمریکا جلسه می‌گذارد و پس از جلسه تصمیم گرفته می‌شود که آمریکا به زیر میز توافقات فی‌ما‌بین تهران ــ واشنگتن بزند. آنان به‌بهانه انجام حرکت‌های تروریستی از جمله ترور مخالفان حکومت و همچنین فتوای چند سال گذشته امام خمینی(ره) درخصوص ارتداد سلمان رشدی، بهبود روابط را بسیار بسیار سخت ‌دانستند و مدعی شدند که تهران عملاً به وعده‌هایی که پیشتر مبنی بر حسن‌نیت داده بود، عمل نکرد.آمریکائی‌ها می‌گفتند: "ما گفتیم‌ نشان دادن حسن‌نیت باعث حسن‌نیت متقابل می‌شود‌، ولی نگفتیم اگر ایرانیان گروگان‌ها را آزاد کنند‌، بدون توجه به باقی قضایا‌، به این اقدام پاسخ مطلوب و مساعد می‌دهیم‌. ما گفتیم حسن‌نیت به‌دنبال خود حسن‌نیت می‌آورد‌. انجام دادن وقایع تروریستی دیگر‌، ‌تعریف آمریکا از حسن‌نیت نیست".

پس از آزادی گروگان‌ها و رسیدن آنها به واشنگتن، مقامات کاخ سفید سرخوش از یک معامله تمام‌برد و بی‌هزینه بودند اما اوضاع در ایران عکس آن بود چرا که به‌ازای آزادی گروگان‌های آمریکایی، هیچ امتیازی شامل حال ایران نشد و ما فقط یک پل برای رسیدن کاخ سفید به اهدافش شده بودیم.

هاشمی رفسنجانی در کتاب خاطراتش دراین‌باره نوشته است که «آقای [سیدحسین] موسویان از وزارت امور خارجه آمد، گفت: سفیر سوئیس ــ حافظ منافع آمریکا ــ آمده و پیامی از [جورج] بوش، رئیس‌جمهوری آمریکا آورده است. او در این پیام به‌طور خصوصی از کمک ما در آزادی [رابرت] پل هیل، گروگان آمریکایی تشکر کرده و گفته است که حافظ اسد [رئیس‌جمهور سوریه] به او اطلاع داده که ایران در این امر کمک مؤثر کرده است و نیز گفته اطلاعات آمریکا می‌گوید گروگان‌های ایرانی در دست مارونی‌ها، در‌‌ همان روزهای اول کشته شده‌اند، ولی باز هم آن‌ها آمادگی دارند که پیگیری مسئله گروگان‌ها را ادامه دهند. گفتم به‌صورت شفاهی جواب بدهند که اگر زندانی‌های لبنانی از اسرائیل آزاد نشوند، مسئله گروگان‌ها احتمالاً پیچیده‌تر می‌شود». (خاطرات هاشمی، ص83)

سه روز بعد از این پیام تشکر، آمریکا از ایران می‌خواهد پیشنهاداتش را برای جبران لطفی که در قبال آزادی گروگان‌هایش در لبنان کرده ارائه دهد: «آقای [سیدحسین] موسویان از وزارت امور خارجه آمد. گزارش مذاکره با سفیر سوئیس، [حافظ منافع ایالات متحده]، درباره گروگان‌ها را داد و گفت: سؤال کرده که انتظار داریم چه اقدامی در مقابل آزادی گروگان‌ها انجام شود؛ پیشنهادهایی ارائه دادم». (خاطرات هاشمی، ص88)

فردای آن روز "فرانک رید"، دومین گروگان آمریکایی هم آزاد می‌شود، اما در رفتار آمریکا که گویا تشخیص داده اوضاع به‌سودش در حال تغییر است، نشانه‌هایی مبنی بر عدم وفا به عهد دیده می‌شود.

موضوعی که هاشمی رفسنجانی در خاطرات روز 10 اردیبهشت 1369 این‌چنین روایتش می‌کند: «شب به خانه آمدم. در حالی که مشغول نوشتن خاطرات بودم، به اخبار بخش فارسی صدای آمریکا [VOA] گوش می‌دادم، خبر داد که دومین گروگان آمریکایی در لبنان، امشب آزاد شد. اظهاراتی شده که نشان می‌دهد، دولت آمریکا می‌خواهد تا پایان آزادی همه گروگان‌هایش، امتیازی ندهد. به نظر می‌رسد اگر چنین باشد، لبنانی‌ها آزادی گروگان‌ها را متوقف می‌کنند و آمریکا پشیمان می‌شود» (خاطرات هاشمی، ص90 و 89)

سال‌ها بعد از این ماجرا، هاشمی درخصوص آمریکا می‌گوید: «وقتی آمریکایی‌ها درست به وعده‌های‌شان عمل نمی‌کردند، کار ناقص می‌ماند».
در کتاب «آقای سفیر»، محمدجواد ظریف نیز به این بدعهدی اشاره شده است. او نوشته «آمریکایی‌ها پیغام داده بودند: اگر شما به آزادی گروگان‌های آمریکایی کمک کنید، ما حسن‌نیت خواهیم داشت، که به‌معنای آزاد کردن دارایی‌های ایران و از این‌گونه کارها بود. اما به قولشان عمل نکردند. هشت گروگان آمریکایی آزاد شدند. این یکی از نشانه‌های عدم پایبندی آمریکایی‌ها به تعهداتشان بود که در مرحله آخر گفتند به‌دلایل انتخاباتی نمی‌توانند قولشان را عملی کنند.»

عملکرد منفی آمریکا و عدم پایبندی این کشور به تعهداتش نیز باعث شده است تا تیم مذاکره کننده هسته ای در تلاش باشد تا در توافق نهایی کلماتی را در متن توافق بگنجاند که طرف آمریکایی به راحتی نتواند آن را زیر پا بگذارد. ضمن اینکه ایران از تجربه گذشته درس گرفته و نخواهد گذاشت که بدعهدی آمریکایی ها بی پاسخ بماند.
انتهای پیام/د