نقش آیت الله سید روح‌الله خاتمی (ره) در پیروزی انقلاب اسلامی+ تصاویر
به گزارش یزدرسا، استان دارالعباده یزد در دوره‌های گوناگون، مفاخر بزرگی را در دامان خود پرورش داده است؛ مفاخری که شعاع تاثیرشان گاه جهان اسلام و فراتر از آن را نیز درنوردیده است. آیتاللهالعظمی سید محمد کاظم طباطبایی( صاحب عروة)، آیتاللهالعظمی حائری میبدی(مؤسس حوزه علمیه قم)، شهید آیت‌الله صدوقی،آيت‌الله خاتمی، آیت‌الله مصباح یزدی، آیت‌الله اعرافی و ... از جمله شخصیت‌هایی هستند که مردمان دارالعباده به وجودشان مباهات می‌کنند.
نقش شخصیت‌های برجسته و علمای دارالعباده در شکل گیری و به ثمررسیدن نهضت اسلامی مردم ایران و به دنبال آن تشکیل جمهوری اسلامی روشن‌تر از آن است که نیاز به بازگویی داشته باشد؛ با این همه یادآوری گوشه‌هایی از مجاهدت‌های آنان برای نسل نوجوان و جوانانی که آن‌ها را درک نکرده‌اند، خالی از لطف نیست.
ولادت
در سال ۱۳۲۴هـ. ق. در خانواده‌ای روحانی و اهل علم و سیادت چشم به جهان گشود. به گفته خود وی، نام او را محمد و لقب او را روح الله گذاشتند.(«بر حسب نوشته‌ای که از پدرم در پشت قرآن باقی مانده است، پدرم نام مرا محمد گذاشته است و لقب مرا روح الله. ولی از آنجایی که من یاد دارم چون از اول نام مرا روح الله خوانده‌اند، شناسنامه را هم به نام روح الله گرفته‌اند.»)
پدر ایشان آیة الله سید محمدرضا خاتمی پس از تکمیل تحصیلات در اصفهان و نجف و کسب فیض از استادان برجسته به زادگاه خویش بازگشت و از عالمان و مراجع آن سرزمین قرار گرفت.
جد مادری او آیت‌الله آقا محمد، معروف به اردکانی و متخلص به شیدا یکی از عالمان گران قدر و فضلای برجسته استان یزد بود.
مبارزات سیاسی
آیت الله خاتمی از همان آغازین ماه های شکل گیری نهضت به پرچمداری امام خمینی، به سهم خود به ایفای نقش می پرداخت و حضور و روشن‌اندیشی او به گونه‌ای بود که سال ها بعد امام امت در وصف او فرمودند: «... برادر عزیزم خاتمی زنده دل، چهره تابناک مبارزات خستگی ناپذیر روحانیت روشن ضمیر در دهه‌های اخیر این مرز و بوم بود....»
آیت‌الله خاتمی بعد از جریان ۱۵ خرداد به عنوان رابط امام خمینی در اردکان به حساب می‌آمد. ایشان اطلاعیه‌های حضرت امام را با شجاعت در میان مردم توزیع می‌کرد و برای رساندن پیام امام و نهضت به آحاد جامعه سر از پا نمی شناخت.
هنگامی که حضرت امام در نجف تبعید بودند، با ارسال نامه ای به ایشان ضمن گلایه از تفرقه بین علما، راه حلی پیشنهاد کرد که امام از آن استقبال کردند. دیدار ایشان با علمای تبعیدی در همین راستا بوده است. مقام معظم رهبری در خاطره‌ای در این زمینه می‌فرمایند: «زمانی که در ایرانشهر تبعید بودم در اوج تنهایی و اندوه در شهر غریب، روزی حضرت آیت‌الله خاتمی با آن کهولت سن، با اتوبوس به دیدنم آمد و یک روز، صبح تا غروب، در کنار هم بودیم و ایشان بعد از سرکشی و رسیدگی مادی و معنوی به تبعیدیان، عازم یزد شدند.»
از جمله فعالیت های این روحانی مبارز، تشکیل حوزه علمیه اردکان بود که با مدیریت این حوزه و تدریس در آن به تربیت شاگردانی در این حوزه پرداخت که بعدها برای اردکان و استان یزد به ترویج انقلاب مشغول شدند.
آیت اله خاتمی در مورد نقش روحانیت در انقلاب اسلامی می‌فرماید: «گمان نمی‌کنم برای هیچ کس شبهه‌ای باشد که در این انقلاب اسلامی، تنها عامل مؤثر در برپایی انقلاب روحانیت است. دیدیم که این انقلاب مردمی است و در آن، تمام مردم از هر قشری شریک و سهیم‌اند و دارند فعالیت می‌کنند. در جنگ، اقتصاد، فرهنگ و در همه شئون، همه مردم در صحنه هستند. هیچ نیرویی نمی‌تواند این طور جامعه را برانگیزد که همه افراد جامعه و همه اقشار جامعه در انقلاب شرکت داشته باشند.»
از سال ۱۳۴۱ که شروع نهضت امام خمینی(ره) بود آقای خاتمی پرچم مبارزه با رژیم را در اردکان به دست گرفت و پیشاپیش مردم در تظاهرات ضد رژیم شرکت نمود و سهم بسیار بزرگی در پیروزی انقلاب و حرکت ضد رژیم در شهرستان اردکان به عهده داشت.
مرحوم آیت‌الله خاتمی تا پیروزی انقلاب در کنار مردم و با مردم در کلیه صحنه‌های انقلاب حضور فعال داشت و پس از پیروزی انقلاب با نظر حضرت امام به عنوان امام جمعه اردکان مشغول خدمت شد، اما در سال ۱۳۶۱ با شهادت حضرت آیت‌الله صدوقی، حضرت امام خمینی طی حکمی ایشان را به عنوان نماینده ولی فقیه در استان یزد و امام جمعه این شهر منصوب کردند.
روشن‌اندیشی و تدبیر انقلابی
ژرف‌نگری و روشن‌فکری ایشان، شگفتی رهبر معظم انقلاب را در دوران انقلاب برانگیخته بود. ایشان می‌فرماید: «یک وقت در سال‌های 50، 51 که عوامل دستگاه به هر بهانه‌ای جنجال به پا می‌کردند، یک جنجالی درست کرده بودند تا بین گروه‌های اسلامی مذهبی و مبارز اختلاف بیندازند؛ به بعضی‌ها تهمت می‌زدند، بعضی از روحانیون و بعضی از علما و بزرگان را متهم می‌کردند به اتهامات فکری عقیدتی و مثلا می‌گفتند فلان کس وهابی است یا فلان کس سنّی‌مسلک است یا فلان کس به اهل بیت بی‌اعتقاد است و از این مطالب درست می‌کردند و اصل جریانات از جاهای سیاسی هدایت می شد. یک عده افراد پاک‌طینت هم از روی اعتقاد، دنبالش را می‌گرفتند، یک عده جنجال می‌کردند و یک عده هم از آن طرف دفاع‌های بد می‌کردند که در نتیجه جنجالی درست می‌شد.
همان وقت‌ها من چند بار با آقای خاتمی ملاقات کردم. هم در یزد و هم در مشهد، همین مسائل را ایشان به عنوان شکوه و درددل مطرح می کردند و این در حالی بود که در مشهد و تهران و همه‌جا دشمن این درگیری‌ها را به وجود آورد و من در این رابطه با ایشان صحبت می‌کردم می‌دیدم دقیقا آن‌چه را که من در ذهن دارم از زبان ایشان می‌شنوم. یعنی ایشان آن‌چنان درست و روشن فکر می‌کردند و روی مرز حرکت می‌کردند که من واقعا از سن ایشان تعجب می‌کردم؛ زیرا جوان‌ها و ما که این‌گونه فکر می‌کردیم، کتاب‌ها را می‌خواندیم و با همه معاشرت می‌کردیم و به مسافرت می‌رفتیم و در صحنه‌ها حضور داشتیم یک چیزهایی می‌فهمیدیم؛ اما یک ملایی که از لحاظ سنی آن وقت‌ها جزو افراد مسن یا پیرمرد محسوب می‌شد و در اردکان یعنی دور از مرکز این طور در متن قضایا بود، برای ما تعجب داشت و این نبود مگر همان روشن‌بینی و آگاهی این مرد بزرگ.»
دیدگاه بزرگان درباره آیت الله خاتمی
آیت‌الله خاتمی یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های استان بود که دوشادوش دیگر علمای این خطه نقشی بزرگ در پیروزی انقلاب و استمرار آن داشت. حضرت امام در پیامی به مناسبت رحلت ایشان فرمودند:
«اسلام و ایران یکی از پرفروغ‌ترین چهره‌های تقوا و خلوص و ایمان خود را از دست داد.»
مرحوم آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی خاطرنشان می‌کند: «در رابطه انقلاب و خط امام نه تنها کوچکترین تردیدی نداشت بلکه او را بعنوان یک قدم مترقی و یک دفاع واقعی از اسلام و مقاومت در برابر ظلم نگاه می‌کرد.»
مقام معظم رهبری در مورد شخصیت ایشان فرموده بودند: «... از لحاظ بینش اجتماعی و فهم سیاسی و احساس مسئولیت سیاسی و اجتماعی و تشخیص جهت گیری‌های موجود در جامعه و جریان‌های فکری و سیاسی یک فرد کم نظیری بودند که در طول دوران آشنایی مستمری که من با ایشان داشتم قبل از انقلاب و همچنین بعد از انقلاب این خصوصیات را همواره در ایشان مشاهده می‌کردم.»
مرحوم آیت‌الله خاتم یزدی – عضو اسبق مجلس خبرگان رهبری- می‌گوید: «نسبت به حضرت امام یک دید وسیعی داشت و نظریات مبارک ایشان را چنان مطابق با واقع می‌دانست که می‌گفت: تمام مردم بالاخص روحانیت باید از آن متابعت کنند و تخلف از نظریات حضرت امام را از گناهانی نابخشودنی می‌دانست.»
آیت‌الله مصباح یزدی درباره شخصیت ایشان می‌گوید: «مرحوم آقای خاتمی مجسمه اخلاق بود. هرکس معاشرتی با ایشان داشت شیفته رفتار و اخلاق و منش ایشان می‌شد و از بعد اجتماعی، ایشان از معدود افرادی بود که بینش اجتماعی خوبی داشت مسائل سیاسی و مسائل بین المللی را خوب درک می‌کرد و می‌توانست در موارد مختلف موضع اتخاذ کند.»
شیفته مقام معظم رهبری
آقای محمد اخوان در یکی از خاطرات خود در مورد رابطه آیت‌الله خاتمی با مقام معظم رهبری می گوید: «رهبر معظم انقلاب در موقعی که در سمت ریاست جمهوری بودند سخنرانی بسیار جالب و پرمحتوایی در سازمان ملل ابراز فرمودند که هم در اخبار سیاسی جهان و هم در داخل اثرات مثبتی داشت. حضرت آیت‌الله خاتمی هم بسیار از این سخنرانی مشعوف بودند. یادم نمی‌رود، روز جمعه بود، مرا خواستند و فرمودند: تلگرافی برای آقای خامنه‌ای بزنید و از سخنرانی جالب ایشان در سازمان ملل تشکر کنید.
بنده تلگراف را نوشتم و آماده مخابره کردم و به حضورشان بردم که ایشان هم ببینند، تلگراف بسیار جالبی هم شده بود. عنوان آن تلگراف را چنان که آن موقع مرسوم بود، نوشته بودم: محضر مبارک ریاست محترم جمهوری حضرت حجة الاسلام و المسلمین آقای سید علی خامنه‌ای (دامت برکاته). ایشان وقتی تلگراف را دیدند فرمودند: تلگراف بسیار جالبی است فقط عنوان آن را عوض کنید! عرض کردم: چه بنویسم، فرمودند: بنویسید: آیت‌الله خامنه‌ای و سپس فرمودند اگر کسانی آیت‌الله باشند ایشان قطعا یکی از آن‌ها هستند. گویا آن موقع هم ایشان آثار سعادت و بزرگی و رهبری را در سیمای مبارکشان می‌دیدند.» .
مرحوم آیت‌الله خاتمی ارادتی خاص به رهبر معظم انقلاب داشتند و رفتار و گفتارشان به خوبی این پیوند عمیق را نشان می‌داد. خاطره حجت‌الاسلام ذوالقدر فرمانده سابق تیپ امام جعفر صادق(ع) در این باره خواندنی است: «در زمان جنگ، آیت الله خامنه‌ای به تیپ الغدیر تشریف بردند. من نیز در خدمت ایشان بودم. معظم‌له در جمع رزمندگان استان یزد، سخنرانی کردند، سپس به سنگر فرماندهی رفتیم .
ناهار را در آن سنگر صرف نمودیم . آیت‌الله سید روح‌الله خاتمی نیز حضور داشتند. ایشان با دست‌های لرزان خود، کاسه بزرگی را برداشت، مقداری ماست داخل آن ریخت و بعد شروع به درست کردن دوغ نمود. دوغ آماده شد. کاسه دوغ را خدمت مقام معظم رهبری آورد و فرمود: آقا دوغ را برای شما درست کرده ام .
آیت‌الله خامنه‌ای فرمودند: شما خیلی به زحمت افتاده‌اید، خودتان میل بفرمایید.
آیت‌الله سید روح‌الله خاتمی گفت: اول شما تناول بفرمایید و سپس از باقیمانده آن به عنوان تبرّک خواهم خورد .
مقام معظم رهبری خواستند کاسه را بگیرند که آیت‌الله خاتمی فرمود: نه! می‌خواهم با دست خودم به شما دوغ بدهم! بعد با دست‌های لرزان خود کاسه را نگه داشت و آقا از آن دوغ آشامیدند.
پس از آن‌که مقام معظم رهبری از آن دوغ نوشیدند، آیت‌الله سید روح‌الله خاتمی کاسه را بر زمین گذاشت، آن را چرخاند و بعد لب‌های خود را بر همان جایی که آقا از آن‌جا دوغ میل کرده بودند گذاشت و دوغ را آشامید.»
مرحوم آیت‌الله خاتمی استاد برجسته اخلاق بود و بیش از «گفتار»، با «رفتار» خود جرعه‌های سلوک را در کام مشتاقان فرومی‌ریخت. این عالم پارسا هیچ مسؤولیتی را برعهده نمی‌گرفت؛ مگر این‌که نشانه‌هایی از رضای خدا و عمل به تکلیف را در آن دیده باشد.
خاطره شنیدنی حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی درباره این ویژگی آيت‌الله خاتمی شنیدنی است: «خدا آيت‌الله خاتمي را رحمت كند. بعد از شهيد صدوقي امام جمعه يزد بود. من پاي تلويزيون در خانه نشسته بودم. ايشان در تلويزيون گفت: به من مي‌گويند: بيا جزء خبرگان كانديدا شو. خدا مي‌داند من حالش را ندارم. از بس اصرار كردند، من آمدم اسمم را نوشتم. اگر رأي داديد که خوب، مجبور هستم قبول كنم. اما اگر رأي نداديد، چه بهتر! من از اين «چه بهتر» او لذت بردم».
این عالم برجسته چنان مورد توجه حضرت امام خمینی بود که امام امت در پیام تسلیت به مناسبت رحلت ایشان، ایشان را «روشنفکر متدین» و «یکی از پرفروغ‌ترین چهره‌های تقوا و خلوص و ایمان» اسلام و ایران نامیدند که «اگر نتوان گفت بی‌نظیر،مسلما کم‌نظیر بود» : «... اسلام و ایران یکى از پرفروغ‌ترین چهره هاى تقوا و خلوص و ایمان خود را از دست داد. برادر عزیزم، خاتمى زنده دل، چهره تابناک مبارزات خستگى ناپذیر روحانیت روشن ضمیر در دهه‌‌هاى اخیر این مرز و بوم بود. او روشنفکرى متدین و مجتهدى بزرگوار، و از خوبان امینى بود که اگر نتوان گفت بى‌‌نظیر، مسلماً کم نظیر بود. او با گوشت و پوست خود مبارزه را مى فهمید؛ و سختی هاى آن را چون شربتى گوارا مى نوشید. او یار و پناه محرومان بود. او یک عمر با تحجر و واپسگرایى جنگید؛ و یکى از طرفداران بىبدیل اسلام ناب محمدى- صلى اللَّه علیه و آله و سلم- در عصر فریب و خودپرستى بود. او پاک زیست و پاک مرد، و پاک در جوار رحمت ربّش آرمید...»
متاسفانه سهل‌‌انگاری و فقدان برنامه‌ریزی مدوّن مسؤولان ذیربط در دوره‌های گوناگون باعث غفلت اغلب مردم بخصوص جوانان دارالعباده از شخصیت‌های برجسته خویش شده است؛ شخصیت‌های الهام‌بخشی که آیت‌الله خاتمی نیز از جمله آن‌هاست. و چه شایسته است مسؤولان ارشد استان با تشکیل اتاق فکر، فارغ از شعارها و عملکردهای ظاهرگرا، زمینه‌های آشنایی نسل جوان استان با چهره‌هایی همچون «خاتمی زنده‌دل» را فراهم آورند. بی‌گمان در دوران شدت‌یافتن جنگ نرم، آشناساختن جوانان با این اسوه‌های اخلاقی و رفتاری، آنان را به میزان فراوانی در برابر هجمه‌های شیاطین خارجی و عوامل داخلی‌شان مصونیت خواهد بخشید.
انتهای پیام/
