به گزارش یزدرسا به نقل از صبح تفت، اگر در استان یزد ساکن باشید؛ قطعا آوازه شهرستان تفت را شنیده اید و حتما در ایام تعطیلات نوروز یک روز را برای حضور در این شهرستان و گذراندن اوقات فراغت قرار داده یا خواهید داد.

در این گزارش به معرفی تعدادی از امکان تاریخی شهرستان تفت خواهیم پرداخت تا اگر تصمیمی برای حضور در شهرستان تفت دارید از این آثار نیز بازدیدی داشته باشید.

باغ علی نقی خان تفت

باغ سازی از زمانهای پیش از تاریخ همواره جزء جدا نشدنی زندگی بشر محسوب می شده و در همه دوره ها در دیگر رشته های هنر تاثیر و نقش عمده ای داشته است.

باغ علی نقی خان تفت نمونه ای ارزشمند از باغهای ایرانی است و اهمیت و ارزش آن زمانی دوچندان می شود که وضعیت اقلیمی غالب استان یزد و آب و هوای خشک و کویری آن را در نظر داشته باشیم.

این باغ که در محله سرآب دورقم تفت واقع شده و 20 هزار متر مربع وسعت دارد دارای عمارتی است که در وسط باغ خودنمایی می کند و شامل اتاق هایی تودرتو،حوض و حمام می باشد.

باغ علی نقی خان که به نام مالک نخستین آن مربوط می باشد با توجه به نوع و اندازه مصالح به کار رفته در بنا و شیوه معماری آن قدمت بنا به دوران قاجار باز می گردد و در تاریخ 11 مرداد 1384 به شماره ثبتی 12344 بعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قرارگیری سه خانه باغ افضلی،علی نقی خان و آستان قدس در کنار هم مجموعه ای نفیس و عظیم را بوجود آورده و گذر آب قنات در باغ،وجود درختان انار،زردآلو،چنار،توت و معماری درخور توجه بناهای مختلف، فضایی باطراوت و زنده به آن بخشیده است.

بنای باغ علی نقی خان را از لحاظ موقعیت قرارگیریشان می توان به 4 قسمت تقسیم کرد که شامل فضای هشتی و بنای متصل به آن که شامل هشتی،اصطبل،طویله،حمام،شربتخانه،باقیمانده های احتمالی برج و چند اتاق در جبهه شرقی، کوشک، پایاب و مطبخ می باشد.

از ویژگی با شکوه آن وجود کوشک در میانه باغ است که در مساحتی حدود 400 متر مربع در دوطبقه با مصالح آجر،سنگ مرمر،چوب،گچ و خشت و گل ساخته شده، از هرچهار جهت به سوی باغ چشم انداز دارد هرچند بخش هایی از آن تخریب شده ولی درسالهای اخیر مقداری از آن مرمت و بازسازی شده است.

در فضای میانی این کوشک، حوضی که خود نشان از یک معماری عظیم ایرانی است وجود دارد که پس از سرریز شدن به جوی هایی که چهار طرف حوض و به کف اتاق ها تا بیرون کوشک راه دارد وارد شده وموجب خنک شدن اتاق ها در فصل گرم می شده است.

ایجاد پیش بخاری گچی و تزئینی،طاقچه ها و قطاربندی ها،ساخت کلاه فرنگی در فضای میانی کوشک،ایجاد طاق نما در دیواره اطراف کوشک،دم گیری های گچی و... از نونه های تزئیناتی است که در آن مشاهده می شود.

از دیگر ویژگی های قابل طرح در این بنا وقوع پایاب در آن است که در سالهای گذشته کاملا مرمت شده و همچنان آب در آن در حال گذر است؛ مصالح به کارگیری شده در بنا عمدتا خشت و گل،چوب،سنگ مرمر،گچ،سنگ ریزه،آجر و سنگ است.

عمارت و باغ صدری تفت

باغ صدری تفت یکی از باغ های زیبا در محله ی باغ گلاب دان این شهرستان است که در دوران زندیه و به دستور «صدر العلما» ساخته شده و در قسمت بالای تالار باغ، با تاق نمای محرابی تزئین شده است.

در بدنه داخلی بادگیر دو طبقه ی این باغ، سروی ست که به شیوه زیبایی گچ بری شده و در دو سویش نقشی از اهورا مزدا دیده می شود.

در قسمت پشت تالار فضایی هست که با فضای زیر بادگیر ارتباط دارد و هوای مطبوعی را به وجود می آورد و اتاق های سه دری آن، حوض سنگی و آسیاب آبی که در انتهای باغ قرار دارند بر زیبایی این باغ تاریخی افزوده اند.

باغ دارای یک بادگیر بلند ۲۳ متری و یک تالار و ۷۵ فواره زیبا نیز هست؛ یکی از دیدنی های شهر تفت در استان یزد به شمار می رود که با وجود بناهای جالب و دیدنی به همراه باغی سرسبز و زیبا بالقوه یکی از نقاط گردشگری شهرستان تفت به شمار می رود؛ ظاهرا قدمت این باغ و بنا به دوران زندیه باز می گردد که بازسازی و نوسازی شده است.

قلعه شواز

قلعه محکم و با عظمت «شواز» کهن ترین قلعه شهرستان تفت و استان یزد و مهمترین قلعه کوهستانی و نمونه ارزشمند معماری این منطقه به شمار می آید که پس از گذشت سالیان درازی از عمر آن همچنان پابرجا و استوار درقلب روستای شواز خود نمایی می کند.

این قلعه مسکونی که علاوه بر استفاده مسکونی، به عنوان دژی مستحکم در برابر مهاجمان نیز استفاده می شد بر روی صخره ای سنگی از سنگ های سخت رسوبی به ارتفاع یکصد متر ساخته شده و بر تمام زمین های اطراف دید و تسلط کامل دارد و مساحت آن درحدود پنج هزار متر مربع است.

 مصالح بکار برده شده در ساخت این قلعه خشت، گل و سنگ و ملاط ها از جنس گل و گاه با کاه خرد شده و ریگ اندود و دیوارها از گل است؛ در ساخت بعضی قسمت های بنا مانند سقف یک اتاق آن از تیرهای چوبی مقاوم ازجنس چوب سنجد استفاده شده است. این قلعه به شیوه معماری ساسانی ساخته شده، سفال های خاکستری مکشوفه درون قلعه، سنگ نبشته ای که در بدنه سنگی یکی از دیوارهای داخلی قلعه کشف شده وهمچنین وجود قوس های موجود در اتاقها و راهروهای این دژ که متعلق به دوران پیش از اسلام است نشان ازعمر و قدمت بسیار این قلعه دارد.

 قلعه شواز همچون دیگر قلاع دارای برج هایی برای دیدبانی و حفاظت از قلعه است این برجها با خشت ساخته شده و برای افزایش استحکام و مقاومت با سنگ نماسازی شده است.
از زیبایی ها و ویژگیهای دیگر این بنا درب قلعه است که از سنگ یکپارچه رسوبی تهیه و نصب گردیده است علاوه بر این در داخل قلعه واحدهایی وجود دارد که بیشتر شبیه به مغازه میباشد که این مغازه ها در دل سنگ احداث شده که حکایت بر قدمت آن دارد.

قدمگاه فراشاه

قدمگاه فراشاه (اسلاميه) در روستای اسلامیه بخش مرکزی شهرستان تفت قرار دارد؛ اين بنا براساس سنگ محراب آن، در سال ۵۱۱ هـ.ق به امر گرشاسب‌بن‌علي از امراى کاکويه ديلمي ساخته شد و در آن روزگار به مسجد مشهد‌على‌بن‌موسى‌الرضا شهرت داشت. اصل بنا چهارضلعى و ارتفاع هر ضلع از داخل هشت متر است. در ارتفاع سه متري، بنا به هشت ضلعى تبديل شده و روى آن گنبد آجرى قرار گرفته است. بنا داراى سنگ تاريخ، کتيبه، تزيينات داخلى و يادگار‌هايى است. در دورتادور زير گنبد، کتيبه‌اى گچى به عرض شصت سانتى‌متر ديده مى‌شود. سورهٔ الفتح به خط کوفى گلدار تزيينى بر آن حک شده است. روى حروف را رنگ سياه و قهوه‌اى کشيده‌اند.

بنا داراي سنگ تاريخ و كتيبه و تزئيناتي در داخل است كه بسيار جالب و داراي اهميت خاصي مي باشد و به اجمال معرفي مي شود :
كتيبه گچبري شده سوره فتح ، به خط كوفي تزئيني و با رنگ سياه و قهوه اي و به عرض شصت سانتي متر در دوره زير گنبد ؛ كه آقاي ايرج افشار ، آن را متعلق به دوره ايلخاني مي داند .
سنگ تاريخ محراب ، از جنس مرمر و در ابعاد 60×116 سانتي متر ، با دو حاشيه و يك متن به خط كوفي ؛ كه در اوج ظرافت و هنر است .

حاشية اول :
بسم ا… الرحمن الرحيم ، ذلك الذي يبشرالله عباده الذين آمنوا و عملو الصالحات (سوره شوري ، آيه 23 )

حاشية دوم :
بسم ا.. الرحمن الرحيم . ( نام دوازده امام)

متن :
خط اول : آية 33 سورة احزاب

خط دوم : لا اله الا الله ، محمد رسول الله ( در زير آن " علي ولي الله "‌ به خط الحاق شده است )
خط سوم : ( در هلالي زاويه دار ) بسم ا … الرحمن الرحيم ، قد افلح المؤمنون …

خط چهارم به بعد : بسم الله الرحمن الرحيم ، قل هوالله …
امر بعماره هذا المسجد المعروف بمشهد علي بن موسي الرضي عليهما السلم العبد المذنب الفقير الي رحمه الله تعالي كرشاسپ بن علي بن فرامز ( كذا ) ابن علاء الدوله تقبل الله منه في شهور سنه اثني عشره و خمس مائه .
عمل عبدالله بن احمد مريه (؟) و استعملها علي بن جواهوله (؟) … ( دويا سه كلمه شكسته است )

مجموع تاریخی امام(ره) تفت

مجموعه امام تفت در میدان مرکزی شهرستان تفت قرار دارد. این مجموعه شامل مسجد، بقعه، حسینیه، آب انبار، بازار و مدرسه است که با فاصله بسیار نزدیکی از هم قرار گرفته اند.

مسجد: مسجد امام(ره) به دستور "خانش بیگم" خواهر "شاه تهماسب" در قرن نهم هـ. ق ساخته شد.

ساختمان مسجد از خشت و آجر و دارای تابستانخانه ای با ایوان، گنبد و گرمخانه ای در ضلع غربی آن است. بالای گنبد ماذنه ای وجود دارد و راه پله دسترسی به آن، از روی گنبد و در ضلع شمالی آن ساخته شده است.

فرش بام گنبد از آجر خفته راسته است. پوشش گرمخانه طاق و تویزه آجری و به صورت کاربندی است. در چوبی ظریف و کنده کاری شده، کتیبه کاشی معرق به خط نسخ در اطراف در، یک قطعه چوب منبت و آلت سازی شده به شکل مثلث که بالای سردر نصب شده، شبکه گچبری ظریف، نور گیر بالای محراب و سنگ مرمر منصوب در محراب، از ظرایف هنری این بنا است.

بقعه: این بنا شامل دو گنبد بزرگ و کوچک است. در دو طرف گنبد ضلع های شمالی و شرقی راهروهایی وجود دارد. در ضلع غربی آن، راهرو به یک ایوان با سه طاق نما و دو ستون نماسازی شده، تبدیل شده است. اختلاف ارتفاع بنا از کف میدان به اندازه هفت پله است. پوشش بام گنبد، ترکیب آجر لعاب دار سبز و لاجوردی رنگ و آجر ساده است و کلمه "علی" بر بام گنبد و کلمه "یا علی" در ساق آن تکرار شده است. هم اکنون، بقعه به موزه تبدیل شده است.

حسینیه: در حال حاضر حسینیه صورت میدانی را به خود گرفته که ورودی آن از ضلع شمالی است. در ضلع شمالی است. در ضلع شرقی و غربی آن، دکان هایی ساخته شده که همگی آن ها دایر هستند. تنها قسمت باقی مانده حسینیه که صورت اصلی خود را حفظ کرده، ضلع جنوبی آن است که تکیه رفیع و کاشی های مسدس فیروزه ای رنگ دیواره آن، جلب نظر می کند.

 آب انبار: این آب انبار در ضلع جنوب شرقی حسینیه قرار دارد و دارای سردری آجری و سه بادگیر در اطراف خزینه است.

بازار: مصالح ساختمانی بازار خشت و گل و پوشش بام آن اندود و کاهگل است. برخی از درهای قدیمی چوبی آن باقی مانده است.

مدرسه: ساختمان مدرسه خشتی و نماسازی آن آجری است. پوشش سقف اتاق های مدرسه همگی در جهت طولی به صورت ضربی ساده و در جاهای ضروری جهت جلوگیری از رانش، از میل مهار استفاده شده است. قسمت ورودی ساختمان به صورت گل و بوته آجری، نماسازی شده است. لبه درگاه های ساختمان در قسمت مشرف به حیاط با به کارگیری آجرهای پیش ساخته موج دار، نما سازی شده اشت.

انتهای پیام/