به گزارش یزد رسا،شهر یزد در گذشته برای کنترل ورود و خروج کاروانیان، دارای دروازه‌های زیادی بوده که محل دریافت خراج از مسافران نیز محسوب می‎‎شده است اما امروز آثار محدودی از آنها برجای مانده است.

به گزارش همشهری،از این رو معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان قصد دارد که 2‌دروازه شهر را احیا کند.

براساس کهن‌ترین اسناد شهر یزد، حصار گرداگرد این شهر به همت «ابو‌یعقوب اسحاق‌دیلمی»، «ابو‌مسعود بدر‌بهشتی»، «ابو‌جعفر‌کیانرسو» و «ابو‌یوسف»، 4‌سرهنگ از حکومت «امیر عضدالدین علاء الدوله ابو جعفر کاکویه» در سال‌432 هجری قمری ساخته شده است.

در این اسناد از 4‌دروازه اصلی برج و باروی یزد به نام‌های دروازه «قطریان یا دروازه شاهی»، دروازه «کوشک نو»، دروازه «مهریجرد یا مهریز» و دروازه «کیا یا حظیره» نیز یاد شده است.

بر اساس منابع تاریخی، حصار قدیمی ‌شهر یزد شامل 3 قسمت و ایجاد شده در 3 دوره بوده که مشتمل بر «شاهزاده فاضل و قلعه کهنه» در دوره آل مظفر، «مالمیر یا مادر امیر» در دوره اتابکان و «فهادان و سید گلسرخ» در دوره ابوجعفر کاکوئیه است.

البته به دنبال جاری شدن سیل عظیمی در سال673 هجری قمری، قسمت‌های بسیاری از شهر یزد از جمله حصار آن خراب شده ولی هنگامی ‌که «اتابک یوسف شاه بن طغیان یا طغی شاه» در سال714 به سلطنت یزد رسیده این حصار ویران شده مرمت و بازسازی شده است.

این حصار جدید دارای 7 دروازه به نام‌های مهریجرد، قطرین، ایلچی خان، کوشک نو، مادر امیر، سعادت و نو  بوده است.

یک میلیارد ریال برای مرمت دروازه‎‎ها
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد از احیای 2 دروازه قدیمی ‌شهر یزد به نام دروازه «شاهی» و دروازه «کوشک نو» خبر داد.

«محسن ذاکری‌نیا» گفت: مطالعات و طراحی این دروازه‌ها که بخش اندکی از آنها باقی مانده امسال آغاز شده است و بعد از اتمام مطالعات کار مرمت دروازه شاهی در همین سال آغاز خواهد شد.

وی اعتبار در نظر گرفته شده برای مرمت دروازه‌های قدیمی‌ شهر را یک میلیارد ریال اعلام کرد و افزود: اصل دروازه‌ها خراب شده است، اما مستندات آنها برای بازسازی وجود دارد و مبنای احیای دروازه‌ها قرار خواهد گرفت.

مرمت 50 متر از برج و باروی شهر
این مسئول همچنین از تخصیص 1200 میلیون ریال اعتبار برای مرمت برج و باروی شهر به طول 50 متر و به ارتفاع 10 متر و نورپردازی این برج و بارو با هدف زیباسازی شب‌های یزد برای شهروندان و گردشگران نوروزی خبر داد.
یکی از پژوهشگران میراث فرهنگی استان یزد درباره دروازه‌های شهر گفت: دروازه شاهی یکی از دروازه‌‌های مهم شهر یزد بوده که برخی از آثار آن در چهارسوق کنار مسجد جامع و کتابخانه وزیری، شامل دیواره و ستون‌های دروازه موجود است.

دروازه شاهی در فهرست آثار ملی
«محمدرضا کارگر» افزود: این دروازه در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، البته در سال‎‎های گذشته آثار بیشتری از این دروازه باقی مانده بود ولی به دلیل مشکلات خندق اطراف آن، از سوی مدیریت شهری وقت تخریب شده است.

وی درباره دروازه کوشک نو نیز گفت: این دروازه در خیابان سیدگلسرخ یزد در محله‏‎ای موسوم به کوشک نو قرار داشته ولی متاسفانه اکنون آثاری از آن باقی نمانده و دستخوش دخل و تصرفات شده است.

تفاوت دروازه‎‎های اصلی و فرعی شهر
کارگر با بیان این که شهر یزد بیش از 14 دروازه داشته است، افزود: دروازه کوشک نو، کیا، مالمیر، ایلچی خان، سعادت، نو، دولت، مصلی، اصفهان، فتح، سیدگلسرخ، شاهزاده فضل، جنت آباد و شاهی، از جمله دروازه‌های شهر یزد بوده‎‎اند.

این پژوهشگر گفت: دروازه‌های ورودی شهر یزد شامل دروازه‌های فرعی و اصلی بوده که دروازه‌های اصلی شهر در قسمت ورودی دارای دارالحکومه بودند و ورود و خروج مسافران و کاروانیان را بررسی و رصد می‌کردند.

به گفته وی، دروازه‌های اصلی برای ورود و خروج و انتظامات بوده و از رهگذران آنها خراج دریافت می‌شده و دارای حساب و کتاب مشخصی بوده است، اما دروازه‌های فرعی، مشمول این خراج نمی‌شدند.

تخریب دروازه‎‎های شهر به دلیل دخل و تصرف
شهر یزد در گذشته چندین دروازه اصلی و فرعی داشته که ورود و خروج کاروانیان در آنها کنترل و از رهگذران دروازه‌های اصلی شهر، خراج دریافت می‌شده است. دروازه‌های شهر که همگی در محدوده بافت تاریخی قرار دارند، به دلیل دخل و تصرف تخریب شده و تنها بخش‌های محدودی از چند دروازه شهر شامل ستون‌ها و دیواره‌های آنها باقی مانده است. اداره کل میراث فرهنگی استان یزد با تخصیص یک میلیارد ریال اعتبار برای احیای دروازه‌های شاهی و کوشک‎‎نو سعی دارد که نسبت به احیای این سازه‌های قدیمی اقدام کند.