همشهری نوشت:کتابخانه تخصصی نابینایان استان در یکی از اتاق‌های مجتمع فرهنگی امام علی(ع) از املاک اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، مستقر است. برای گفت‌و‌گویی با کتابدار نابینای این کتابخانه، راهی آنجا می‌شویم. از همان آغاز ورود، از فضای کوچک و امکانات کم آن تعجب می‌کنیم. انتظارمان از کتابخانه نابینایان بیشتر از چیزی است که در این اتاق کوچک با کمترین امکانات مشاهده می‌کنیم.
میزهای کوچکی که در مجاورت یکدیگر، دور تا دور اتاق را گرفته‌اند، محل استفاده نابینایان و کم‌بینایان از منابع کتابخانه تخصصی نابینایان استان‌اند که به نظر می‌رسد  مراجعه‌کنندگان زیادی هم ندارد.
طبق قرار قبلی به سراغ «روح‌الله رنجبر» کتابدار نابینای کتابخانه و مرکز اطلاع‌رسانی نابینایان و کم‌بینایان استان می‌رویم که در کنار «سمانه فتاحی» همسر کم‌بینای خود، به سوالات ما پاسخ گفت.

• آماری از منابع این کتابخانه اعلام کنید و بگویید که روزانه چه تعداد کتاب به معلولان نابینا و کم‌بینای استان امانت می‌دهید؟

این کتابخانه تخصصی دارای 5 هزار نسخه کتاب گویای فشرده، 53 عنوان کتاب گویا به صورت نوار کاست و 350 عنوان کتاب با خط بریل است و روزانه 15 تا 20 جلد کتاب به اعضای این کتابخانه امانت داده می‌شود.

• کتابخانه خلوت است، آیا معلولان نابینا و کم‌بینا از خدمات تخصصی این کتابخانه استقبال نمی‌کنند؟

این کتابخانه 800 عضو از سراسر استان دارد که امکان امانت گرفتن منابع کتابخانه به مدت 15‌روز و فرصت 2 بار تمدید کردن زمان آن امانت را دارند. با توجه به مناسب‌سازی نشدن محیط شهر برای تردد معلولان به ویژه از شهرستان‌های دیگر استان به یزد، امکان امانت دادن تلفنی کتاب و ارسال کتاب برای نابینایان و کم‌بینایان علاقه‌مند در نزدیک‌ترین کتابخانه عمومی محل زندگی آنها فراهم شده است؛ این اقدام، حجم مراجعات به کتابخانه را کاهش داده است اما تعداد افرادی که در محیط کتابخانه نیز حضور فیزیکی دارند کم نیست.

• درباره شیوه تلفنی امانت گرفتن کتاب از سوی نابینایان، بیشتر توضیح دهید.

در این شیوه امانت کتاب، کتاب‌های مورد نظر نابینایان و کم‌بینایان استان با تماس تلفنی با کتابخانه‌ تخصصی استان، به نزدیک‌ترین کتابخانه عمومی محل زندگی شخص متقاضی ارسال می‌شود و این فرد می‌تواند کتاب را پس از خواندن به همان کتابخانه پس دهد.

• چرا از خدمات پستی برای ارسال کتاب استفاده نمی‌کنید؟

ارسال مرسولات برای نابینایان تا وزن 7 کیلوگرم در جهان رایگان است اما در کشور ایران با خصوصی‌شدن خدمات پستی، برخی از باجه‌های پستی زیر بار ارائه رایگان این خدمات نمی‌روند و با توجه به وزن سنگین کتاب‌ها، هزینه خدمات پستی برای مخاطبان بسیار گران تمام می‌شود.

• این کتابخانه تخصصی برای تامین منابع مورد نیاز نابینایان که نسخه گویا و بریل آن در بازار موجود نیست، چه اقداماتی انجام داده است؟

کتابخانه تخصصی نابینایان استان برای رفع نیاز دانشجویان و دانش‌آموزان، تبدیل منابع مورد نیاز این اقشار به خط بریل یا منابع گویا را با حمایت نیروهای افتخاری و یا حق‌الزحمه‌ای در دستور کار قرار داده است. همچنین دستگاه‌های سمعی برجسته‌نگار نیز برای خواندن کتاب‌های الکترونیکی، بریل و گویا به صورت همزمان در فضای کتابخانه در معرض استفاده مخاطبان قرار داده شده است که البته استفاده از این دستگاه‌، نیاز به حضور فیزیکی نابینایان در فضای کتابخانه دارد.

• آیا به حضور فیزیکی نابینایان در کتابخانه و تاثیر آن برای گرفتن توجه بیشتر از سوی مسئولان برای فراهم کردن نیازهای نابینایان اعتقاد دارید؟

بله تا زمانی که معلولان نابینا و کم‌بینا  ریسک‌پذیر نباشند و خواسته‌های خود را مطالبه نکنند، مسئولان برای حل این مشکلات قدم برنخواهند داشت. آگاه کردن مسئولان وظیفه معلولان است و این آگاهی‌بخشی جز با حضور در جامعه امکان‌پذیر نیست.

• مشکلات شما برای تامین منابع مورد نیاز کتابخانه که مورد تقاضای نابینایان نیز است، چیست؟

ناشران از تحویل فایل متنی کتاب‌ها برای تبدیل کردن آنها به کتاب‌های بریل و گویا خودداری می‌کنند و همکاری و اعتماد لازم را در این زمینه ندارند. در زمان مدیریت سابق نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، طرحی با مضمون الزام ناشران به انتشار کتاب‌ها در قالب کتاب‌های بریل و گویا ارائه کردم که هنوز مورد پیگیری قرار نگرفته است.

• منظور شما این است که همه کتاب‌هایی که چاپ می‌شوند، باید نسخه گویا و بریل داشته باشند؟

بله، با توجه به اینکه وزارت ارشاد و نهاد کتابخانه‌های عمومی، مشتریان اصلی کتاب‌های ناشران هستند، باید ناشران را ملزم کنند که یا خود آنها به‌تنهایی یا با همکاری موسسات فعال در کشور، همراه با انتشار هر کتاب 100تا200نسخه از آن به صورت گویا و بریل برای استفاده نابینایان چاپ و منتشر کنند تا منابع مورد نیاز نابینایان نیز به روز باشد.

• آیا کار تبدیل کتاب‌ها به نسخه‌های بریل و گویا در کشور انجام می‌شود؟

بله موسساتی در این زمینه در مراکز استان‌ها فعال هستند اما اجرای این طرح نیاز به اراده دارد که متاسفانه تاکنون در بین مسئولان مشاهده نشده است. این موضوع موجب شده که فرد نابینا فرصت مطالعه کتابی که یک فرد بینا در حال حاضر دارد را حداقل تا 4 سال آینده به دست نیاورد. تجهیزات مورد نیاز برای تولید کتاب‌های گویا و بریل در کشور فراهم است و یک هفته پس از انتشار، می‌توان هر کتاب تازه منتشر شده‌ای را برای پاسخ به نیاز نابینایان، چاپ و منتشر کرد.

• نهاد کتابخانه‌های عمومی چه حمایتی برای تولید منابع بریل و گویا برای نابینایان دارد؟

2 سال است که هیچ کتاب بریل و گویایی از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور خریداری نشده است. در گذشته هر 5 سال یکبار سفارش انتشار این کتاب‌ها به ناشران ارائه می‌شد اما تا زمان عرضه آنها در بازار بیش از 2 سال زمان نیاز بود که فرصت مطالعه به‌موقع کتاب‌های روز را از نابینایان سلب می‌کرد.

• راهکار پیشنهادی شما برای تقویت کتابخانه‌های تخصصی نابینایان چیست؟

تقویت این کتابخانه‌ها و به دنبال آن تقویت حضور نابینایان در جامعه، در گرو تجهیزات و امکانات نیست بلکه نیاز به تغییر دیدگاه مردم و مسئولان دارد. تقاضا برای مطالعه در بین جامعه نابینای استان وجود دارد اما فقر منابع گریبان آنها و همچنین این کتابخانه تخصصی را گرفته و ما را در تامین نیازهای اعضا، ناتوان ساخته است.

• درباره تولید کتاب‌های دیزی در استان توضیح دهید. سرانجام این کتاب‌ها به کجا رسید؟

کتاب‌های دیزی، کتاب‌های چند رسانه‌ای هستند که متن صوتی کتاب را با صدای انسان با بهترین کیفیت در اختیار نابینایان قرار می‌دهند، این کتاب‌های صوتی قابلیت علامت‌گذاری و جست‌وجو نیز دارند. تولید این منابع، نیازمند در اختیار گرفتن فایل متنی کتاب‌ها از سوی ناشران است که متاسفانه در این زمینه اعتماد مورد نظر حاصل نشده و نتوانسته‌ایم فایل متنی کتاب‌ها را در اختیار بگیریم تا در زمینه انتشار این کتاب‌ها اقدام شود.

انتهای پیام/ع