ID : 11263857
22-02-2015 17:23
گزارش/

محله دارالشفای یزد در جدال با فراموشی/تسهیلات 25 میلیونی برای مرمت خانه‎‎های تاریخی


شهر یزد با میراث ماندگار و شیوه معماری چشم نوازش، شناخته شده است و می‎‎توان آن را مانند موزه‎‎ای از فرهنگ و میراث بیش از 2500 ساله دانست.

به گزارش یزد رسا، شهر یزد با میراث ماندگار و شیوه معماری چشم نوازش، شناخته شده است و می‎‎توان آن را مانند موزه‎‎ای از فرهنگ و میراث بیش از 2500 ساله دانست.

همشهری نوشت:این شهر محله‌‌هایی دارد که به اندازه یک شهر بزرگ خاطره‎‎هایی تاریخی برگرفته از هویت یک ملت را در خود نهفته است، به نحوی که با قدم گذاشتن در این محله‎‎ها، گویی قدم در دل تاریخ و فرهنگ یک کشور گذاشته‎‎ایم. یکی از این محله‎‎ها،  «دارالشفا» است که علاوه بر میراث ماندگار تاریخی، متبرک به قدوم مبارک امام هشتم حضرت امام رضا(ع) است و در خود عطر میزبانی از آن امام همام را دارد.

 

وجه تسمیه محله
طبق منابع تاریخی موجود و شواهد، شکل‌گیری محله دارالشفا به دوره قبل از سلسه صفویه و زمان هجرت امام هشتم از مدینه به طوس برمی‎‎گردد.
 

این محله در نزدیکی دروازه مهریجرد از دروازه‎‎های اصلی برج و باروی قدیمی شهر یزد قرار دارد و وجه تسمیه دارالشفا نیز به دلیل معطر و متبرک شدن این محله به استقرار حضرت امام‌رضا(ع) هنگام عبور از یزد است که در مسجد آن مستقر شدند و نماز گذاشتند و نیز در حمام این محله استحمام کردند.
 

موقعیت جغرافیایی محله
محله دارالشفا در حال حاضر از جنوب به خیابان قیام، شرق به محله لب خندق، لرد کیوان و سرپلک و از غرب به بازار صدری یا همان شاهزاده فاضل منتهی می‎‎شود و در قلب منطقه گردشگری بافت تاریخی شهر یزد قرار گرفته است. موقعیت عالی این محله باعث شده تا در نقطه گذر گردشگران داخلی و خارجی باشد، چرا که این محله در امتداد مسجد جامع، بازار صدری، خیابان قیام و نیز برج و باروی یزد واقع شده است.
 
اما محله تاریخی امروزه به محله‎‎ای خالی از ساکنان اصلی خود تبدیل شده و به غیر از 3 خانوار قدیمی محله، بیشتر خانه‌‌های قدیمی آن تخریب یا به مجتمع‌‌های ساخت طلا و هتل‎‎های سنتی تبدیل شده است و هویت آن رو به فراموشی است. محله چند جاذبه تاریخی و فرهنگی بسیار مهم را در خود جای داده که همگی در آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
 
 

مسجد فرط؛ قدمگاه منتسب به امام هشتم(ع)
با گذر از کوچه‎‎های پیچ در پیچ و بازار مهم شاهزاده فاضل به مسجدی به نام فرط می‏‏رسیم که با وجود کوچک بودن، تاریخی عظیم از هویت تشیع را در دل خود دارد.

امام جماعت این مسجد در باره قدمت و ارزش آن، می‎‎گوید: علی‌بن‌موسی الرضا(ع) در مسیر حرکت از مدینه به سمت طوس در سال 201 ه. ق، چند روزی در شهر یزد و در این مسجد اقامت و عبادت کردند که بعدها آن را قدمگاه آن حضرت نام‎‎گذاری کردند.
 
 
حجت‌الاسلام «سید کاظم مدرسی» با اشاره به مرمت عبادتگاه آن حضرت در این مسجد، اضافه می‎‎کند: بسیاری از مردم به برکت حضور امام‌رضا(ع) در این محل، دعاهایشان مستجاب شده و به همین دلیل نیز این محله دارالشفا نامگذاری شده است.
 
این مسجد به نقل از تاریخ مفیدی، به دستور «احمد‌بن‌محمد‌زمجی» که به دستور «ابومسلم‌مروزی» با لشکری ظفرمند برای مقابله با بنی‌امیه به سوی خطه یزد حرکت کرد و پس از پیروزی بر مسند حکومت یزد نشست، ساخته شده است. مسجد فرط تاکنون چند بار تعمیر و بازسازی شده و اکنون با شماره ۱۸۲۵ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. در کنار این مسجد، حمام «دارالشفا» قرار دارد که معروف است امام ‌رضا(ع) در آن استحمام کرده‌اند.  این حمام به شماره 7777 به ثبت ملی رسیده است.
 


3خانه تاریخی و منحصر به‌فرد زرگر یزدی
یکی از خانه‎‎ تاریخی بنام یزد نیز در محله زرگر یزدی واقع شده و چند سال است که با مرمت و تغییر کاربری به یک هتل سنتی تبدیل و حتی موفق به کسب جایزه یونسکو نیز شده است. قدمت این خانه به دوره قاجار و 250‌سال پیش برمی‎‎گردد که در دست خانواده‎‎ای اصیل به نام زرگر یزدی از تاجران قدیمی و به نام صنعت طلا و جواهرات بوده است، و اکنون به شماره ثبت‌۸۵۳۷ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. یکی از مزیت‎‎های این خانه سنتی علاوه بر شیوه معماری خشت و گلی منحصر بفرد آن، مجاورت با بازارهای قدیمی و پررونق شاهزاده فاضل، زرگرها و بازار خان یزد و نزدیکی آن به بافت تاریخی و محله‎‎های قدیمی شهر است.
 
 

بازار صدری؛ مهم‎‎ترین بازار قدیمی یزد
مجموعه‌ تاریخی‌ بازار شهر یزد یکی از میراث‌ معماری‌ و شهرسازی‌ ایرانی‌ با اصول‌ حاکم‌ بر معماری‌ کویری‌ است‌ که‌ به‌ سبب‌ اهمیت‌، در فهرست‌ گنجینه‌ نفیس‌ آثار ملی‌ و تاریخی‌ ایران‌ به‌ ثبت‌ رسیده‌ است‌ و قدمت آن به قرن نهم می‌‌رسد. این‌ مجموعه‌ واقع در محله دارالشفا از لحاظ معماری‌ از 2بخش‌ متمایز تشکیل‌ شده که یکی‌ بخش‌ درون‌ حصار شهر قدیم‌ و دیگری‌ بخش‌ بیرون‌ از این‌ برج‌ و باروی‌ شهر است که بخش‌ نخست‌ بازار از گوشه‌ شرقی‌ مسجد جامع‌ تا محله‌ دارالشفا امتداد یافته‌ است‌. بخش‌ بیرون‌ از حصار شهر قدیم نیز عمدتا شامل‌ مجموعه‌ بازارها و میدان‌ خان‌ و از لحاظ اقتصادی‌ فعال‌ترین‌ بخش‌ بازار است‌؛ البته به دلیل ساخت خیابان‌ در دوره‌ پهلوی،‌ به 2 بخش شرقی و غربی خیابان‌ قیام‌ تقسیم شده است.
معماری این بازار یکی از کم‎‎نظیرترین معماری‌‌های سنتی یزد است که به دلیل بی توجهی مسئولان تا حدودی مغازه‎‎های سنتی آن مانند بزازی‎‎ها، عطاری‎‎ها، ترمه‎‎فروشی‎‎ها و...، جای خود را به زرگری‎‎ها داده‎‎اند.
 
 


خواسته‎‎های ساکنان محله

ممانعت از تخریب خانه‎‎های تاریخی محله
یکی از اهالی مسن محله از تخریب خانه‎‎های تاریخی محله گله‎‎مند است و در این باره می‎‎گوید: اگر مسئولان همت کنند، می‎توانند این بناهای ارزشمند را با تغییر کاربری مورد حفاظت و بهره‏‏برداری قرار دهند. «ربابه دشتی» اضافه می‎‎کند: به دلیل همین بی‏‏توجهی‏‏ها، اهالی اصیل محله از اینجا رفته‎‎اند و تنها من و چند خانوار دیگر باقی مانده‎‎ایم. وی با بیان این‌که 74 سال ساکن این محله است، می‎‎گوید: خوشحال بودیم که با تبدیل خانه زرگر یزدی به هتل و با رفت و آمد گردشگران به این محله، مسئولان توجه بیشتری به این محله خواهند کرد ولی حتی معابر را نیز کف‎‎سازی نکرده‏‏اند. این شهروند اظهار می‎‎کند: کاش مسئولان به بافت تاریخی شهر اهمیت بیشتری می‎‎دادند و حداقل از محل بهره‏‏ای که از آمدن گردشگران می‎برند، به این محله به لحاظ نظافت، زیباسازی، مرمت و احیا یا تغییر کاربری بناهای مخروبه آن توجه بیشتری می‎‎کردند. وی با اشاره به منتسب بودن محله به امام رئوف(ع)، می‎‎گوید: حیف است که محله دارالشفا این چنین بی‎‎هویت بماند و تنها زرگرها در این محله فعال باشند.
 
 


مرمت سقف بازارچه
یکی از بزازهای قدیمی این محله نیز از همکاری نامناسب میراث فرهنگی برای مسقف شدن بخشی از بازار صدری می‎‎گوید و عنوان می‎‎کند: این بازار که قدمت آن به دوران قاجار برمی‎‎گردد، از جاذبه‏‏های گردشگری و مهم اقتصادی یزد است، اما با اندک بارانی کسبه دچار مشکل می‎‎شوند. «غلامرضا مدعی» همچنین از نبود نورپردازی و سرویس بهداشتی در بازار که محل گذر گردشگران است گلایه می‎‎کند و می‏‏گوید: مسافران و مردمی که برای خرید به بازار می‎‎آیند، با مشکل مواجه هستند. وی اضافه می‎‎کند: برای مرمت سقف بازار چند مرتبه با میراث فرهنگی نامه‎‎نگاری و جلسه داشتیم و حتی بازاری‎‎ها هزینه بازسازی و ساخت سقف به صورت سنتی با معرفی معماری معتمد میراث فرهنگی را تقبل کردند، ولی اداره میراث همکاری نکرد.
 


رسیدگی به علت فروریختن بخشی از مسجد فرط
به سراغ یکی از زرگرهای فعال در این محله که در کارگاهی مشغول به کار است می‎‎رویم، وی که سابقه 10 ساله فعالیت در این صنعت دارد، می‎‎گوید: در زیر این محله، قنات‏‏هایی قدیمی وجود دارد که باید پر شود و بارها در این رابطه با مسئولان رایزنی کردیم که تنها به کف سازی برخی معابر بسنده نکنند، چرا که زمین‎‎های محله ریزش می‎‎کنند. یکی دیگر از اهالی این محله که نیز اظهار می‎‎کند: برکت این محله به وجود مسجد و حمام منسوب به امام هشتم است. «علی میزساز» با اشاره به قدمت مسجد فرط، از فروریختن بخش کوچکی از این مسجد خبر می‎‎دهد و عنوان می‎‎کند: این مسجد نیاز به مرمت و بازسازی دارد و با توجه به اینکه مکانی مناسب برای گردشگری فرهنگی است، باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. وی می‎‎گوید: حمام دارالشفا می‎‎توانست از سوی میراث بازسازی و مرمت شود ولی مدتی به کافی شاپ تبدیل و بعد از آن نیز تعطیل شد. این شهروند از خالی شدن خانه‎‎های محله و اجاره دادن آنها به اتباع خارجی گلایه می‎‎کند و ادامه می‏‏دهد: متاسفانه سکونت اتباع مشکلات زیادی برای محله از نظر بهداشتی و فرهنگی ایجاد کرده است. «منصور بختیاری» یکی دیگر از اهالی نیز وضعیت نامطلوب جمع‎‎آوری زباله را دور از شان محله می‎‎خواند و می‎‎گوید: این وضعیت برای محله‎‎ای مشرف به بازار و دارای آثار دیدنی که مورد توجه گردشگران زیادی است، چهره فرهنگی شهر را خدشه‎‎دار می‎‎کند.
 
 


احداث پارکینگ
یکی دیگر از بازاری‎‎های قدیمی هم می‌گوید: مشکل نبود پارکینگ در صدر مشکلات بازاریان این منطقه است به طوری که در روزهای پررفت‌وآمد بازار مانند عید نوروز به دلیل نبود پارکینگ، مشکلات زیادی برای عموم مردم ایجاد می‌شود. به گفته «محمدرضا به‌فروز» سقف کل بازار باید به سبک سنتی و باستانی ایجاد شود ولی میراث فرهنگی می‌گوید اعتبار لازم را ندارد. وی اظهار می‌کند: طرحی نیز از سوی میراث فرهنگی برای ایجاد خیابانی از مجموعه هتل سنتی مهر تا خیابان قیام در دستور کار بود که بعد از مدتی متوقف شد. یکی دیگر از بازاری‎‎ها هم خواستار افزایش گشت‎‎های نیروی انتظامی برای حفظ امنیت بازار می‎‎شود و می‎‎گوید: متاسفانه کابل‏‏های برق موجود در بازار نیز فاقد ایمنی لازم است و چند بار در رابطه با احتمال آتش‎‎سوزی با اتفاقاتی مشابه در سال‎‎های قبل نیز اخطار داده شده است ولی گوش مسئولان شنوا نیست. «علی‌غلامی» نیز نور بازار را نامناسب می‎‎داند و همین مشکلات را عامل تغییر شکل سنتی این بازار ذکر می‎‎کند.
 



پاسخ مسئولان
 


تسهیلات 25 میلیونی برای مرمت خانه‎‎های تاریخی
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اظهار می‎‎کند: متاسفانه اهالی و ساکنان محله‌‌های قدیمی که خانه‎‎هایشان فرسوده است، هیچ درخواستی برای همکاری میراث برای بازسازی، مرمت و احیای خانه‎‎های فرسوده خود نداده‏‏اند در حالی که میراث، خود را موظف به همکاری برای احیای بافت می‎‎داند.
 
«محسن ذاکری‌نیا» اضافه می‎‎کند: در مورد بافت‎‎های قدیمی که ثبت شده و دارای اهمیت تاریخی است، طرح مشارکتی میراث فرهنگی یعنی تقبل نیمی از هزینه‎‎ها به شرط تغییر کاربری ندادن ساختمان، قابل اجراست. وی ادامه می‏‏دهد: میراث فرهنگی آمادگی دارد برای احیای بافت‎‎های فرسوده و خانه‏‏های قدیمی مهم و تاریخی تا سقف 25 میلیون تومان تسهیلات پرداخت کند.
 
 


ایجاد خیابان 12متری گذر لب خندق غیرکارشناسی بود
به گفته معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، ایجاد خیابان 12متری از گذر لب خندق را غیرکارشناسی و موجب تهدید بافت تاریخی ذکر می‏‏کند و می‎‎گوید: متاسفانه این طرح بدون برنامه شروع شد و بعضی از کسبه هم ناراضی بودند. وی در مورد فروکش کردن بخشی از مسجد فرط، اظهار می‎‎کند: این مسجد از سال 89 به بعد چند بار از سوی کارشناسان میراث فرهنگی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته و اکنون هم اگر مشکلی باشد، برطرف خواهیم کرد. ذاکری نیا معتقد است که محله دارالشفا به جز وجود چند خرابه متروکه که خود مالکان آن را مرمت نکرده‎‎اند، هیچ مشکل دیگری ندارد.
 
 


اختصاص 25 مغازه برای فروش صنایع دستی
ذاکری نیا در مورد مشکلات کسبه بازار صدری نیز می‎‎گوید: بعضی از این مغازه‎‎ها زیر نظر آستان قدس رضوی است و در  آینده نزدیک 25 مغازه با اجاره از آستان قدس رضوی، تغییر کاربری خواهند یافت.
 
وی در این باره اضافه می‎‎کند: برای این اقدام در حال رایزنی با یک شرکت سرمایه‎‎گذاری برای تبدیل چند باب از این مغازه‎‎ها به محل فروش صنایع دستی هستیم و امیدواریم با این اقدام بازار سنتی پررونق‌‌تر شود.
 
 
ذاکری نیا در ارتباط با مشکل سقف سنتی برای بازار صدری هم می‏‏گوید: شخصا مشکل نبود سقف، مرمت و بازسازی بازار را پیگیری خواهم کرد. وی اعلام می‎‎کند: متاسفانه چند نفر از کسبه برای مدتی درخواستی در این باره مطرح کرده بودند ولی خود نیز از همکاری با میراث دست کشیدند.
 


امنیت بازار یزد هنوز برقرار است
رئیس کلانتری 12 یزد که مسئول برقراری امنیت در این بازار است، می‌‌گوید: امنیت بازار یزد هنوز از سوی نیروی انتظامی برقرار است و اگر اهالی و کسبه بازار مشکلی در این خصوص دارند، آن را به‌صورت موردی عنوان کنند.
 
 
سروان «محمد ولایتی» عنوان می‎‎کند: نیروی انتظامی نمی‎‎تواند براساس خواسته کسبه فعالیت کند، بلکه باید تعامل 2 طرفه باشد.  وی ادامه می‎‎دهد: برای استقرار چند نیرو در بازار نیاز به تعیین یک جایگاه ویژه مانند کانکس نیاز داشتیم ولی بازاریان دراین رابطه همکاری نکردند. این مسئول تصریح می‎‎کند: کم شدن گشت‎‎ها فقط مربوط به زمان فعالیت کسبه است که غالبا نیز نیازی به گشت نیست ولی در 5 ماه اخیر هیچ گزارش سرقتی از این بازار نداشتیم.
 


تجهیز بازارهای سنتی یزد به سرویس بهداشتی
مدیر ناحیه تاریخی شهرداری یزد هم از تجهیز بازارهای سنتی یزد به سرویس بهداشتی تا اوایل سال آینده خبر می‎‎دهد. «سید محمود کشفی‏پور» عنوان می‏‏کند: در رابطه با ساخت پارکینگ که مشکل اساسی بازاریان است نیز در حال بررسی و بازدید میدانی برای جانمایی مناسب هستیم و اقدامات لازم انجام خواهد شد.
 
وی در مورد نظافت این منطقه از بافت تاریخی نیز اعلام می‎‎کند که محله دارالشفا به صورت مستمر از سوی نیروی خدماتی برای نظافت و نظارت بر بهداشت سرکشی می‎‎شود.
 
کشفی‎‎پور می‎‎گوید: در حال حاضر پارکینگ کوچه مشروطه در بافت تاریخی هر چند که ارتباطی نیز با بازار ندارد، فعال است ولی به محض تعیین مکان مناسب برای ساخت پارکینگ در این بازار اقدام خواهیم کرد. «سید عباس میرشمسی» مدیر عامل آتش‏‏نشانی یزد هم در مورد بررسی و کارشناسی کابل‏‏های برق بازار صدری و تمام بازارهای یزد قول مساعد داد.



summary-address :
Your Rating
Average (0 Votes)
The average rating is 0.0 stars out of 5.

Related Assets: