یزد رسا؛ متاسفانه، بله متاسفانه، با وجود تلاش های صورت گرفته حفاظتی، جمعیت یوزپلنگان آسیایی روندی رو به کاهش داشته و می طلبد، این رویه که طی هشت سال گذشته از مسیر خود منصرف شده است، مورد ارزیابی مجدد و تقویت جدی از سوی سازمانها و مسئولان دست اندرکار و همینطور دوسنداران محیط زیست و مردم منطقه قرار گیرد.

یوز، در زبان پارسی ، از ریشه فعل مضارع "یوزیدن" به معنای جستن آمده است و به به دلیل شباهت این حیوان به پلنگ، بدان یوزپلنگ می گویند. از آنجا که زیرگونه ی یوز آسیایی فقط در ایران یافت می شود، این حیوان زیبا را یوزپلنگ ایرانی نیز می نامند. 35 سال پیش گمان بر این بود که گونه یوزپلنگ آسیایی در ایران منقرض شده اما با مشاهده مجدد این حیوان در اواخر دهه پنجاه، امیدها دوباره زنده شد.

در حال حاضر طبق آخرین برآوردهای انجام شده 70 قلاده یوز، در مناطق مرکزی ایران موجودند که پس از پلنگ آمور، دومین گربه سان بزرگ در حال انقراض است. این 70 قلاده ، در مناطق کوه بافق، دره انجیر و سیاه کوه، میاندشت خراسان، نایبندان طبس، کویر مرکزی، توران سمنان، راور کرمان، کالمند مهریز و عباس آباد نائین زیست می کنند. از آنجا که بافق در میان این زیستگاه ها واقع است، و یوز همواره در حال تردد در میان این زیستگاه هاست، می توان گفت بیش از 60 درصد یوزپلنگ ایرانی جهان، در منطقه دره انجیر، سیاه کوه و کوه بافق زیست می کنند.

در اوایل بهمن ماه سال گذشته، همزمان با راهیابی یوزپلنگ ایرانی به مسابقات جام جهانی فوتبال، تخریب منطقه حفاظت شده کوه بافق، زیستگاه اصلی یوز، بدلیل احداث جاده گزوئیه ، که فاصله چند ده خانوار روستایی به بافق را به میزان 22 کیلومتر کاهش می داد، اوج گرفت. دسترسی مناسب و ایمن، حق مردم منطقه است و میتواند جاده سیروس آباد که از شمال منطقه حفاظت شده می گذرد، بعنوان یک مسیر مناسب از لحاظ مسافت و مسطح بودن جایگزین جاده گزوئیه شود. اما با توجه به توافق مردم محلی و ادارات شهر، کماکان از سوی مسئولان ارشد استان، این مسئله اجرایی نشده است.

جالب اینکه این اقدام در حالی صورت می گیرد که تیم فوتبال ایران، در پربیننده ترین رویداد ورزشی جهان، حامل پیام حفاظت از یوزپلنگ آسیایی است. البته خاظر نشان کنم کار ساخت جاده گزوئیه، قبل از عید نوروز، با مداخله سازمان محیط زیست کشور، بطور کامل متوقف شد و از دوستداران محیط زیست و این گونه نادر جانوری رفع نگرانی کرد.

وقتی سید مهدی طلایی مقدم، بعنوان فرماندار جدید بافق معرفی شد، در همان جلسه معارفه اش، یکی از نویسندگان اجتماعی سایتها و نشریات بافق، همراه با یکی از پزشکان بافقی ـ که نامزد نمایندگی شورای شهر نیز شده بود ـ در حال مراجعه به وی بودند تا تبریک بگویند. به بنده گفتند که می خواهیم درباره جاده گزوئیه با فرماندار جدید صحبت کنیم. بنده گفتم: خیالتان راحت! جاده گزوئیه متوقف شده است. نگاه عاقل اندر سفیهی به بنده کردند و گفتند: از ماست که بر ماست. ما می خواهیم روند ساخت جاده مجدداً به جریان افتد. چرا که چند تا یوز که ارزشی ندارد. مردم و روستائیان که بیشتر از چند تا حیوان می ارزند. بلافاصله به یاد جمله بخشدار قبلی بافق، صمیمی، افتادم: اولاً به عقیده ما، این منطقه با دارا بودن حدود دو قلاده پلنگ و شش قلاده یوزپلنگ، ارزش زیست محیطی ندارد و ثانیاً ساخت جاده گزوئیه، اگر هم حیات این حیوانات را به خطر بیاندازد، آیا منافع 30 هزار نفر جمعیت مهمتر است یا منافع حیات وحش؟ (جام جم آنلاین، 2 دی 91) البته در محافل غیررسمی گفته می شود که ایشان بعنوان معاونت فرمانداری بافق کاندیدند.   

باید گفت که آموزش مردم، آنچنان در این موضوع ضعیف بوده که اقشار فرهنگی و تحصیلکرده نیز هنوز بر اهمیت مارا واقف نیستند. ما با حفاظت و جلوگیری از انقراض یوز، می توانیم نشان دهیم که مردمی حامی طبیعت ایم. مردمی صلح طلب و آینده نگریم. وقتی گونه ای منقرض می شود تمامی کائنات هم بسیج شوند، نمی توانند نظیر آنرا دوباره بیافرینند. بنابراین اهمیت موضوع را دریابیم.

در شهر بافق ، شهریورماه، قرار است به پیشنهاد اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بافق، جشنواره فرهنگی ـ هنری یوز برگزار شود. این جشنواره، می تواند فرصتی باشد تا مردم منطقه بدانند نزدیک شدن 22 کیلومتر مسیر چند خانوار به بافق، در قبال انقراض یک گونه نادر حیوانی، بسیار بی اهمیت است.

بیاییم، برای یکبار هم که شده، بجای نگریستن به نوک بینی امان، آینده را ببینیم و برای نسلهای آینده، سرمشق باشیم. حفاظت از یک حیوان بسیار زیبا و نادر، از بسیاری مسایل موجود در منطقه بافق، مهمتر است. این فرصت اگر از دست برود، حسرتش تا ابد بر ما باقی خواهد ماند. 

 سید امین رضوی