جایگاه ولایت فقیه در نظام جمهوری اسلامی، قابل قیاس با جایگاه‌های مشابه حکومتی در نظام های دیگر نیست؛ چه این که وجاهت ولایت‌فقیه، نه از قوانین موضوعه بشری بلکه از تعالیم دینی و اصول محکم فقهی سرچشمه می‌گیرد و ریشه‌ای آسمانی دارد. از همین روست که فرهیختگان عالم معنا و مراجع عظیم‌الشأن تقلید، در برابر این جایگاه رفیع، اظهار ادب و دلبستگی منحصربه‌فردی دارند.

طبیعی است رهبری با توجه به جایگاه خویش، حالتی پدرانه نسبت به دولت‌ها در داخل دارد و افزون بر حمایت عمومی از کلیت دولت‌ها، بنای چندانی بر اظهارنظر در مصادیق اجرایی و وظایف دولت‌ها ندارد؛ مگر در مواردی که مسائل مهمی در جریان باشد و رهبری صلاح بداند به گونه‌ای مقتضی در مورد مصداق خاصی به صراحت اظهار نظر نماید.

نمونه آن را می‌توان در تذکر چندی پیش معظم‌له به دولت یازدهم یافت که فرمودند «اگر احتمالا با اصل طرح مسكن مهر و يا نحوه تزريق اعتبارهاي بانكي به آن مخالفتي وجود دارد، اما اين را هم بدانيم كه اكنون چند ميليون نفر چشم انتظار تكميل مسكن مهر هستند و بايد اين كار به طور جدي پيگيري شود و به اتمام برسد.»

نمونه دیگر درباره مذاکرات هسته‌ای است. در این باره رهبر معظم انقلاب علیرغم تصریح چندباره به خوش‌بین نبودن خود به مذاکره با آمریکا، به این موضوع رضایت دادند، تا غیرقابل اعتماد بودن شیطان بزرگ برای برخی خوش‌باوران در داخل ثابت شود.

ایشان البته در اجتماع بزرگ بسیجیان، با تاکید بر حمايت خود از دولت و مسئولان فرمودند: «نبايد از حقوق ملت ايران، حتي يک قدم، عقب نشيني شود... من در جزئيات مذاکرات مداخله نمي کنم اما خطوط قرمزي وجود دارد که بايد رعايت شوند.»

علیرغم تصریح رهبری به عدم ورود خویش به جزئیات مذاکرات، متاسفانه جریانی می‌کوشد تا به جای ارائه پاسخ منطقی به منتقدان رویکرد هسته‌ای دولت، از رهبری مایه بگذارد. ادعاهایی نظیر این که مذاکرات زیر نظر رهبری و با اشراف ایشان انجام می‌شود، از جمله سفسطه‌های جریانی خاص برای فرار از زیر بار پاسخگویی است.

نمونه این مورد را همچنین می‌توان در برخی رفتارهای این روزها در عرصه فرهنگ کشور مشاهده کرد.

علیرغم انتقادهای گسترده مراجع عالی‌قدر که بعضا به صراحت خواستار استغفار و توبه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شده‌اند، برخی به جای جبران کاستی‌ها و تلاش برای رفع دغدغه‌های مراجع عظام تقلید، کوشیدند تا از رهبری معظم انقلاب در این زمینه مایه بگذارند؛ اقدامی که جای تاسف بسیار دارد.

 این در حالی است که فارغ از ادعاها و توجیهات مطرح شده، رهبر فرزانه انقلاب دولتمردان را به مغتنم شمردن توصیه های مراجع سفارش کرده‌اند: «گاهى علماى دين، بزرگان دين، مراجع حتّى، نصايحى مي‌كنند، درباره مسائلى توصيه‌‌‌‌‌‌هایى مي‌كنند؛ اين را مغتنم بشمريد.»

 رئیس جمهور نیز البته در سخنانی گفته بود:«دولت دلش می‌خواهد رابطه مستمری را با حوزه‌های علمیه و مراجع تقلید داشته باشد و ما ساز و کاری در این زمینه پیش بینی خواهیم کرد تا از نظرات حوزه و مراجع استفاده کنیم.»

بنابراین شایسته است وزیر و مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با تامل در رویکرد ناصواب خویش در یکسال و نیم گذشته که نگرانی علما و مراجع تقلید را برانگیخته، مغتنم‌شمردن نصایح علمای دین و مراجع را نصب‌العین خود قرار دهد و مانع تشدید فضای نگران‌کننده کنونی شود.

تعلق خاطر وزیر فرهنگ و ارشاد به رویکرد فرهنگی خاتمی قابل انکار نیست و وی خود در آیین افتتاح استودیوی موزه موسیقی ابراز امیدواری کرده بود که «بتوانیم راهی را که خاتمی آغاز کرد، ادامه دهیم»؛ اما باید بداند- و البته می‌‌داند- که مراجع و دلسوزان نظام، خدشه در چارچوب‌های اساسی فرهنگی را تحمل نخواهند کرد.

نویسنده: منیره اردکانی