به گزارش یزد رسا، انگار همین دیروز بود که مردم با اجرای آیین‌های مختلف به استقبال ماه مبارک رمضان رفتند اما این ماه مبارک فردا تمام می‌شود و مردم این روزها در گوشه و کنار استان یزد بنا بر آداب و رسوم خود، آیین وداع با ماه مبارک رمضان را برپا می‌کنند.

این مراسم در برخی از نقاط استان به اندازه‌ای زیبا و حزن‌انگیز برگزار می‌شود که گویی هر فرد، با یکی از عزیزترین اعضای خانواده خود وداع می‌کند و زیبایی این مراسم در برخی از نقاط استان یزد نظیر ندوشن، مروست و برخی روستاهای مهریز ویژه است.

مساجد جامع اغلب محل برگزاری این مراسم باشکوه هستند و در هر منطقه روزی از ایام پایانی این ماه مبارک را روز وداع با ماه رمضان تعیین کرده‌اند.

برگزاری مراسم وداع با ماه رمضان در مناطق مختلف استان یزد از جمعه آخر ماه رمضان تا شب عید فطر

به عنوان نمونه در ندوشن، آخرین جمعه ماه رمضان، در روستاهای مهریز یک روز قبل از عید فطر، در مروست عصر روز قبل از عید فطر و در برخی نقاط دیگر نیز شب عید فطر این مراسم برگزار می‌شود.

اما معروف‌‌‌ترین مراسم وداع با ماه مهمانی خدا، در منطقه ندوشن در شهرستان میبد برگزار می‌شود و این مراسم در این منطقه «الوداع» نام گرفته است.

یکی از کارشناسان فرهنگ عامه یزد در این زمینه در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در یزد اظهار داشت: آیین الوداع در منطقه ندوشن بیش از سایر نقاط استان یزد قدمت دارد و این مراسم معمولا پیش از ظهر آخرین جمعه ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود.

صدیقه رمضان‌خانی عنوان کرد: البته این مراسم در دیگر نقاط استان یزد امروز، فردا عصر و فردا شب نیز برگزار می‌شود یعنی از یک روز قبل از عید فطر، تا شب عید فطر، برگزاری مراسم وداع با ماه مهمانی خدا متفاوت است.

وی در مورد آیینی که در ندوشن برگزار شده است، بیان کرد: در ندوشن، اغلب این آیین در آخرین جمعه ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود که برخی از سال‌ها، آخرین جمعه با یک روز قبل از عید فطر مصادف می‌شود که در چنین شرایطی، برگزاری مراسم، حال و هوای دیگری دارد.

شعرخوانی الوداع بر بالای مناره‌ مسجد جامع ندوشن

رمضان‌خانی عنوان کرد: در منطقه ندوشن، مسجد جامع تاریخی وجود دارد که این مسجد مناره‌ای بلند دارد و این مراسم در این مسجد و بر بالای مناره مسجد ندوشن برگزار می‌شود.

وی یادآور شد: بزرگان ندوشن در روزی که مراسم الوداع برگزار می‌شود، بر بالای این مناره می‌روند و قبل از اجتماع مردم، آیاتی از سوره‌های قرآن نظیر سوره مائده، اسراء، بقره و ... را به نوبت تلاوت می‌کنند و مردم با شنیدن قرائت قرآن، کم کم در مسجد و پایین مناره اجتماع می‌کنند.

این پژوهشگر فرهنگ عامه یزد ادامه داد: پس از اینکه قرائت قرآن به پایان رسید، بزرگان ندوشن بر بالای مناره اشعاری در وصف ماه مبارک رمضان و آمدن و تمام شدن این ماه مبارک می‌خوانند و مردم نیز در پایین مناره، این اشعار را تکرار می‌کنند.

وی افزود: این اشعار، حال و هوای ویژه‌ای به مراسم می‌دهد و بسیاری از پیرمردها و پیرزن‌ها وقتی این اشعار را زمزمه می‌کنند، با افسوس اینکه شاید رمضان سال آینده در میان جمع نباشند، اشک اندوه می‌ریزند.

وی با اشاره به برخی از اشعار قرائت شده عنوان کرد: «دیر آمد و زود می‌رود، ماه مبارک الوداع»، «در نزد سبحان می‌روی، ماه مبارک الوداع»، «در نزد یزدان می‌روی، ماه مبارک الوداع» و ... از جمله اشعاری است که در این روز قرائت می‌شود و مردمی که در پایین مناره‌ها هستند، این اشعار را تکرار می‌کنند.

حال و هوای ویژه مردم ندوشن در مراسم الوداع

رمضان‌خانی ادامه داد: نحوه خواندن این اشعار بیشتر شبیه چاووشی خوانی است و نحوه قرائت اشعار، حال و هوای ویژه‌ای به مراسم می‌دهد.

وی افزود: این مراسم ادامه می‌یابد تا اذان ظهر و با رسیدن اذان، بزرگان ندوشن، بر بالای مناره‌ها اذان آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را می‌خوانند و مردم حاضر در این مراسم، در داخل مسجد نماز جماعت را برپا می‌کنند.

این پژوهشگر فرهنگ عامه یزد خاطرنشان کرد: فلسفه وجودی این آیین دیرینه، جدا از حفظ حرمت ماه رمضان، ترویج این باور حقیقی است که پایان این ماه مبارک از دست رفتن فرصت‌های استثنایی برای جلب رحمت الهی است.

مسجد جامع ندوشن برای مردم این منطقه از قداست ویژه‌ای برخوردار است و علاوه بر حرمت بسیار بالای مسجد، معماری و قدمت تاریخی آن نیز برای مردم حائز اهمیت است.

تک مناره این مسجد، بیش از 20 متر ارتفاع دارد و ویژگی آن مانند منارجنبان اصفهان است و مردم این منطقه معتقدند که مناره‌ این مسجد، متحرک است.

اما نظیر این مراسم در برخی از روستاهای مهریز، امروز قبل از اذان مغرب برگزار می‌شود.

برگزاری مراسم الوداع عصر امروز در برخی از روستاهای مهریز

این مراسم از حدود یک ساعت قبل از اذان آغاز می‌شود و دسته‌ای از ریش‌سفیدان ده، با حالت چاووشی خوانی به سمت مسجد حرکت می‌کنند و بقیه اهالی نیز به تدریج به آنها می‌پیوندند.

بزرگان روستا، اشعاری در مدح ماه رمضان، عید فطر با مضمون دریغ از رفتن ماه مبارک و خرسندی از آمدن عید فطر قرائت می‌کنند و مردمی که به تدریج به آنها می‌پیوندند، این اشعار را تکرار می‌کنند.

در گذشته، پیشاپیش ریش‌سفیدان ده، فردی با طبل حرکت می‌کرد و بر طبل می‌کوبید تا به این ترتیب اهالی روستا مطلع شوند و به جمع بپیوندند اما اکنون بلندگوها، کار طبل را انجام می‌دهند و در کمتر روستایی از طبل استفاده می‌شود.

در این مراسم نیز ریش‌سفیدان ده، پس از قرائت اشعار، دست به دعا و نیایش می‌برند و برای سلامتی و فرج امام زمان (عج)، آمرزش گناهان، برآورده شدن حوائج جمع و ... دعا می‌کنند و در انتظار اذان می‌مانند.

پس از اذان و اقامه نماز جماعت، از مردم با شیرینی‌های محلی که توسط زنان روستا طبخ شده، پذیرایی می‌شود و سفره افطاری نیز به دعوت ریش‌سفیدان ده در مسجد گشوده می‌شود و مردم بر سر این سفره اطعام می‌شوند.

این مراسم و آیین سنتی گرچه کمرنگ شده اما در بسیاری از نقاط نظیر ندوشن، همچنان با شور و نشاط خاصی برگزار می‌شود.

در اغلب روستاهای مهریز و مروست در شهرستان خاتم نیز این مراسم همچنان پابرجاست و بزرگان روستا، اعتقاد ویژه‌ای به برگزاری این مراسم دارند.

منبع : فارس