یزد آوا؛ مقام معظم رهبری امسال را سال فرهنگ و اقتصاد با عزم ملی و مدیریت جهادی نام نهاده اند و شایسته است همگان بخصوص مسؤولان ارشد در این راستا گام‌هایی اساسی بردارند. طبیعی است هرگونه اقدام و سخن مبهمی که به جای تقویت روحیه و دلگرمی نهادهای ذیربط، باعث زیرسوال بردن اقدامات بایسته آن ها در این عرصه شود، ناسازگار با تلاش برای تحقق شعار سال تلقی خواهد شد.

در همین راستا انتظار از مسؤولان ارشد این است که فراتر از گفتار، در عرصه عمل نیز گام هایی بلند و جدی برای پاسداشت و تقویت فضای فرهنگی جامعه بردارند و از هرگونه سخن و موضعی که ممکن است ناخواسته دستاویز برخی افراد و جریان‌های ناهمگون با رویکرد مردم مسلمان کشومان شود، بپرهیزند.

دراین میان، اخیرا رئیس جمهور محترم گفته اند: «آیا راه ترویج عفاف در جامعه، ون است؟ راه دیگری نداریم؟ ... اگر آدم چیزی را تجربه کرد و نشد، فردا دیگر عین آن را نباید انجام دهد بلکه باید به اصلاح راه قبلی اقدام کند.» دکتر روحانی همچنین خاطرنشان کرده است: «برای نحوه رفتار دختر و پسر در جامعه راه علمی می‌خواهیم؛ حال بگویند جدا کنیم.

فردی در اوایل انقلاب گفت که خوب نیست مردان و زنان در پیاده رو در کنار هم راه می‌روند و عنوان کرد که تنها راه کشیدن دیوار است؛ گفتم لااقل دیوارش کوتاه باشد تا بتوانیم افراد را پیدا کنیم ... .»

رئیس جمهوری در ادامه افزوده است: «اول باید معروف را در جامعه، معروف کنیم و بعد امر کنیم؛ باید برای مردم توضیح و شرح دهیم. در عصر و دنیای ما راهی جز اقناع نداریم؛ باید نسل جوان را اقناع کنیم اما متأسفانه دو چیز یاد گرفته‌ایم؛ دیوار و فیلتر؛ این که کاری درست نمی‌کند؛ شما فیلتر درست می‌کنید و آن جوان هم فیلترشکن.»

وی افزوده است: «مریض با دیوار و فیلتر و ون مداوا نمی‌شود بلکه باید بیمار را نزد متخصص برد.»

رئیس جمهور محترم اگرچه سخنانی زیبا و دلنشین بیان کرده؛ اما به نظر می رسد نتوانسته است منظور خود را به طور روشن اعلام کند و همین ابهام و نقص در تفهیم مقصود، باعث شده برخی افراد و جریان‌های فرصت طلب در سایه اظهارات ایشان، به تخطئه تلاش های برخی نهادها و سازمان ها از جمله نیروی انتظامی و ... بپردازند.

  این در حالی است که برای نهادینه شدن ارزش های دینی و هنجارهای اجتماعی در درازمدت، اگرچه فعالیت های گسترده و هماهنگ فرهنگی و به تعبیر رئیس جمهور محترم، کار اقناعی و علمی لازم است ولی این رویکرد به هیچ روی کافی نیست و در کنار بسترسازی فرهنگی، باید از ابزار قهریه و سلبی نیز بهره گرفت.

مقام معظم رهبری در دوران موسوم به اصلاح طلبی و فوران شعارهای جذاب آزادی و جامعه مدنی و ...، فرموده بودند: « با زبان و تبيين بايد مردم را با فضايل اخلاقى آشنا كرد و از منكرات دور نگه داشت.

اين به جاى خود درست، اما با شيوع منكرات و با تظاهر به آن بايد مقابله كرد.» و تصریح کرده بودند:«اسلام مرتكب منكر را نصيحت و هدايت مى‏كند، اما حدّ هم براى او مى‏گذارد. با صِرف زبان و توصيه نمى‏شود كارى كرد.»

بر اساس فرمایش رهبری و صد البته عقل سلیم، تکیه صرف بر کار ایجابی در عرصه فرهنگ و اجتماع، هرگز کارساز نیست و باید در کنار اقدامات اقناعی و مثبت، از ابزار سلبی همچون فیلترینگ و قدرت قهریه نیز کمک گرفت.

به عبارت دیگر، کار ایجابی- که همان هم چندان به درستی انجام نمی شود و اغلب در بن بست شعارهای جذاب معطل می ماند- اگر همراه با اقتدار و بازدارندگی لازم نباشد، نمی تواند بازدهی مناسبی به همراه داشته باشد و به اتلاف وقت و سرمایه‌ها و نیز جری تر شدن دهن کجان به هنجارها می انجامد.

برخی استدلال ها در نفی برخورد سلبی به این معناست که به جای برخورد قاطع با قاتلان و سارقان، آن ها را به حال خود رها کنیم و به برخی کارهای کلیشه ای به ظاهر فرهنگی دل خوش داریم تا شاید احترام به جان و مال دیگران، برای همگان نهادینه شود!

از سوی دیگر، فعالیت فرهنگی و کار ایجابی، اصطلاحی است که تعریف مشخصی از آن وجود ندارد و نمی توان آن را یگانه راهکار برای حل معضلات جامعه دانست.

وانگهی در همین عرصه هم بیش از آن که اقدامات مبنایی و قابل دفاعی انجام شود، شعارها و برنامه هایی کلی ارائه می شود.

برای مثال در هفده سال اخیر همواره رؤسای جمهور از هاشمی و خاتمی تا احمدی نژاد و روحانی، همه – هرچند با تعابیر متفاوت- از ضرورت کار فرهنگی و به نوعی نفی اقدامات سلبی سخن گفته اند؛ اما نتیجه اقدامات آنان پس از هفده سال چه شده است؟!

فارغ از دولتمردان گذشته، دولت یازدهم و رئیس جمهور محترم که تعابیرشان  ناخرسندی از اقداماتی همچون گشت ارشاد و فیلترینگ را نشان می‌دهد، در این مدت یکساله تصدی سکان اجرایی کشور و اختیارداری وزارتخانه های کشور،آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی، علوم و تحقیقات، و ... با امکانات گسترده، برای نهادینه شدن حجاب و عفاف و تقویت باورهای اعتقادی در جامعه اسلامی، چه اقدام ملموسی انجام داده اند؟!

آیا دولت یازدهم، نه برای کل جامعه، دستکم برای چند میلیون کارمند شاغل در ادارات دولتی، برنامه مدوّنی به منظور تقویت فرهنگ حجاب و عفاف طراحی و اجرا کرده است؟! در مدارس ودانشگاه ها چطور؟! وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای تقویت باورهای دختران و بانوان جامعه درباره ضرورت پوشش اسلامی چه اقدامات ملموس فرهنگی و اقناعی انجام داده است؟!

کم نیستند فیلم‌ها و تولیداتی که نه تنها به تقویت باورهای دینی و فرهنگی جوانان و مخاطبان کمک نمی کنند، بلکه بعضا به سست شدن باورهای اعتقادی و فرهنگی آنان می انجامد.

م.علوی شورکی

منبع: یزد رسا