به گزارش یزد آوا، این روزها اخباری از خودکشی دانش آموزان نوجوان در مدارس در رسانه‌ها منتشر می‌شود و نگرانی‌هایی را در میان خانواده‌ها و کارشناسان آموزشی ایجاد کرده است؛ استان یزد نیز از جمله استان‌هایی بود که از این مسئله بی تأثیر نبوده و بخشی از آمار خودکشی را به خود اختصاص داده است؛ از این رو سید علی موسوی راد دکترای حرفه‌ای روانشناسی تربیتی در یزد در گفتگو با خبرنگار یزد آوا به اهمیت این موضوع در جامعه و علل و عواملی که در پدیده اقدام به خودکشی نقش دارد پرداخت.
 

این دکترای حرفه‌ای روانشناسی تربیتی گفت: کشور ما، کشوری جوان و نوجوان است و مسلما باید  این موضوع را بدانیم که پایان دادن به زندگی به روش غیرطبیعی یا همان خودکشی طبق آمار سازمان بهداشت جهانی سومین علت پایان زندگی در جهان محسوب می‌شود که گذشتن از این موضوع و نادیده گرفتن آن، سرپوش گذاشتن بر یک واقعیت بزرگ است.

سید علی موسوی راد با بیان اینکه بررسی مسئله خودکشی تنها به شاخه خاصی ارتباط پیدا نمی‌کند، افزود: باید کارگروهی برای موضوع خودکشی انجام شود و متخصصان، پزشکان، روانشناسان، جامعه شناسان، علمای دین و حتی مسئولان اقتصادی کشور همراه با هم و با هدف مشترک این مسئله را بررسی کنند.

خودکشی تنها مختص به دنیای مدرن و یا جوامع کمتر توسعه یافته نیست

وی خودکشی را با بیان اینکه خودکشی تنها مختص به دنیای مدرن و یا جوامع کمتر توسعه یافته نیست، افزود: در دنیای مدرن نیز پدیده خودکشی رایج است و حتی آمار خودکشی در کشورهای پیشرفته‌ای چون فرانسه و ژاپن از آمار خودکشی در کشور ما بسیار بالاتر است.

نبود آمار دقیق از اقدام به خودکشی در کشور

دکتر موسوی راد نداشتن آمار درست از خودکشی و اقدام به آن را از معضلات جامعه خواند و ادامه داد: ما دقیقا نمی‌دانیم چقدر در جامعه با مسئله اقدام به خودکشی  مواجه هستیم اما واقعیت این است که این موضوع بسیار شیوع دارد و خوشبختانه اقدام به خودکشی در بسیار از موارد به نتیجه دلخواه فرد اقدام کننده منجر نمی‌شود و به ازای هر خودکشی موفق، حداقل 60 تا 70 مورد خودکشی ناموفق وجود دارد.

نداشتن تجربه در حل مسائل محیطی، نبود مهارت‌های زندگی، احساس تنهایی از عوامل خودکشی در کودکان و نوجوانان دانش آموز

وی با بیان اینکه شاخصه‌ها و مؤلفه‌هایی وجودی کودکان و نوجوانان، حساسیت داشتن نسبت به آنها در موضوع خودکشی را بیشتر می‌کند، گفت: کودکان و نوجوانان در مقایسه با بزرگسالان کمتر تجربه حل مسائل محیطی از جمله اضطراب، شکست‌های درونی و یا برخورد با مسائل خانوادگی و مدیریت آنها را که یک امر اکتسابی است دارند و کمتر نحوه برخورد با مشکلات را یاد گرفته‌اند و به همین دلیل خودکشی را یک راه حل می‌دانند.

دکترای حرفه ای روانشناسی فقدان مهارت‌های زندگی در کودکان و نوجوانان را عامل وقایع متأثر کننده در آنها دانست و ادامه داد: خودآگاهی، همدلی، حل مسئله، تصمیم‌گیری مؤثر، ارتباط فردی و اجتماعی، خلاقیت، نقادیت، کنترل استرس و مدیریت بحران محورهای اصلی در مهارت‌های زندگی است  و افرادی که دست به خودکشی می‌زنند در تمامی این مهارت‌ها با مشکل مواجه هستند.

دکتر موسوی‌راد با بیان اینکه احساس تنهایی یکی دیگر از مواردی است که کودکان و نوجوانان به خودکشی روی می‌آورند، افزود: فرهنگ نادرست تعداد فرزندان کم در خانواده‌ها و شکل نگرفتن ارتباطات درونی و تخلیه نشدن تنهایی و درون‌گرایی، شاغل بودن اغلب والدین که دیگر زمانی را برای پاسخگویی به نیازهای عاطفی فرزندان نیست و ارتباط جمعی و ساختارمند شکل نمی‌گیرد و تغییر فرهنگ شهرنشینی که کمتر فضاهای حیاطی و اجتماعی که شکل دهنده ارتباط باشد در آن وجود دارد و فاصله گرفتن انسان‌ها از زندگی حقیقی موجب احساس تنهایی در کودکان و نوجوانان می‌شود که عواقب خوبی به دنبال ندارد.

وی یادآور شد: با نگاه به آمارها می توان به تفکیک جنسیتی در خودکشی‌ها نیز اشاره داشت که دختر ها اقدام به خودکشی بیشتر از پسرها است اما متأسفانه پسرها با توجه به قاطعیت و توانایی بیشتری که در انجام کارها دارند در اقدام به خودکشی موفق تر هستند.

نقش شبکه‌های اجتماعی در پیدایش معضلات اجتماعی

دکتر موسوی‌راد با اشاره به نقش بی‌نهایت تأثیرگذار شبکه‌های اجتماعی در معضلات و آسیب‌های اجتماعی چون خودکشی گفت: شبکه‌های اجتماعی  می‌توانند در همه زمینه‌ها از جمله مهارت‌های زندگی نقش داشته باشند چرا که انسان موجودی است که بیشتر با رابطه اجتماعی، برون‌گرایی و ارتباطات پیرامونی خود شناخته می‌شود اما این شبکه‌ها انسان را به درون‌گرایی و کاهش توانایی‌ها و مهارت‌های اجتماعی سوق می‌دهد.

وی در تشریح دیگر آثار اجتماعی فضای مجازی ادامه داد: شبکه‌های اجتماعی مهارت‌های کلامی و گفتاری را کاهش می‌دهند، دیدن و شنیدن را به عنوان مولفه‌های ارتباطات حقیقی به نوع دیگری انتقال می‌دهند و مطالبی را ارائه می‌دهند که ریشه‌های حقیقی ندارد، از ابعاد خودآگاهی انسان فاصله دارد و بیشتر با هیجانات فرد سر و کار دارد.

هدف قرارگرفتن خانواده در شبکه‎های اجتماعی

این دکترای روانشناسی با اشاره به هدف قرار گرفتن خانواده به عنوان کانونی که بیشترین تأثیر را بر جوانان و نوجوانان دارد توسط شبکه‌های اجتماعی، افزود: متأسفانه اغلب والدین نیز درگیر این شبکه‌ها هستند و اوقات فراغت و حتی اوقات کاری خود را در این فضاها سر می‌کنند و در مراجعاتی که والدین به مراکز مشاوره دارند از خودشان شکایت دارند که همسر من بیشتر اوقات و تا پاسی از شب را در فضای مجازی به سر می‌برد و برای من و فرزندانم وقت نمی‌گذارد و این نشان می‌دهد که شبکه‌های اجتماعی ساختارهای خانواده هدف قرار داده است.

تأثیر محتوای غیرکارشناسانه و غیر اخلاقی شبکه‌های اجتماعی بر نوجوانان و جوانان

دکتر موسوی‌راد با اشاره به بی محتوایی شبکه‌های اجتماعی خاطرنشان کرد: از آنجایی که محتوای شبکه‌های اجتماعی را افراد کارشناس و عالم تولید نمی‌کنند محتوای آنها بیشتر از روی احساسات، شنیده‌ها و جهت‌بندی‌های خاص تولید می‌شود و فارغ از مسائل اخلاقی و روانشناسانه است.

وی با بیان اینکه عمده مشتریان شبکه‌های اجتماعی را نوجوانان و جوانان تشکیل می‌دهند، افزود: ترویج خبرهای خاصی چون خودکشی و مسائل اجتماعی که حساسیت بالایی دارند ذهن مخاطب را به خود معطوف می‌کنند و تأثیرات مخرب خود را بر آنها می‌گذارند.

آثار جبران ناپذیر پرکردن اوقات فراغت با رسانه‌های مجازی

دکتر موسوی‌راد تصریح کرد: جوانان اغلب به دلیل نداشتن مهارت و برخی مسائل اقتصادی و واقعیت‌های کشور که بیکاری نمونه‌ای از  آن است به نوع به عادت تبدیل شده است که به شبکه‌های اجتماعی روی آورند و در آن فضا مشکلات و معضلات را تخلیه کنند و در نوجوانان نیز متأسفانه والدین از همان اوایل آنها را با بازی‌های رایانه‌ای، تبلت و اینگونه رسانه‌ها آشنا می‌کنند و برای پر کردن اوقات فراغت این وسایل را در اختیار انها قرار می‌دهند در حالی که می‌توان برای پرکردن اوقات فراغت مطالعه و تفریحات سالمی چون ورزش های مناسب با محیط خانه داشت که غفلت از این موضوع در دراز مدت آثار جبران ناپذیری را به دنبال دارد.

وی تأکید کرد:  مانند تمام مسائلی که در زندگی با آن مواجه هستیم و باید داشن مورد نیاز برای آن را کسب کنیم باید برای واقعیت شبکه های اجتماعی و اثراتی که به دنبال دارد نیز نه تنها دانش امروز بلکه دانش فردا را برای برخورد با آن داشته باشیم تا آن را حل کنیم و برخورد با این واقعیت احتیاج به علوم و شاخه‌هایی را پدید می‌آورد که به نیاز ما پاسخ می‌دهد.

راهکارهای کاهش خودکشی در جامعه

دکترای روانشناسی حرفه‌ای با اشاره به جریان اخیر خودکشی در بین دانش آموزان در کشور گفت: متأسفانه استان یزد نیز از این پدیده بی نصیب نبوده و بخشی از آمار خودکشی را به خود اختصاص داده است و ما باید به این نکته توجه کنیم که چه چیز امروز پاسخگوی این مسئله است و چه کاری باید انجام دهیم که در این رابطه آسیب کمتری ببینیم و هزینه کمتری بپردازیم.

دکتر موسوی‌راد در تشریح راهکاری ها برای کاهش مسائلی چون خودکشی گفت: باید رفتارهایی داشته باشیم که موجب کاهش اضطراب و بالا رفتن اعتماد به نفس در جامعه و بین جوانان و نوجوانان شود و همچنین موجب افزایش همدلی در جامعه شود و شناخت بیشتری به ما بدهد.

دامن زدن شبکه‌های اجتماعی به حفره‌های جامعه

وی تصریح کرد: متأسفانه با رویکردی که اکنون در رابطه با شبکه‌های اجتماعی در کشور انتخاب کردیم دقیقا به معضلات و حفره‌های جامعه ما دامن زده می‌شود و خوب است که اگر باز هم انتخاب ما شبکه‌های اجتماعی است برای آن محدودیت‌هایی قائل شویم و از درون آن‌ها مطالب مفیدی استخراج کنیم که از دامن زدن به آسیب‌های اجتماعی جلوگیری کند.

نقش آموزش و پرورش در کاهش خودکشی دانش آموزان

دکتر موسوی‌راد با اشاره به نقش نهادهای فرهنگی  برای کاهش مسائلی چون خودکشی در کشور گفت: متأسفانه اکنون در آموزش و پرورش استان بحثی وجود دراد با عنوان تجارت سیاه آموزشی که به اضطراب دانش آموزان پیرامون نمره و رشته خاص دامن می‌زند و دانش آموزان نمی‌توانند آرامش داشته باشند.

کم کاری نهادهای فرهنگی و خانواده در حوزه پرورشی و تربیتی فرزندان

وی با بیان اینکه از نظر شرع و قانون اساسی آموزش و پرورش صرفا بحث تعلیم و یادگیری درسی را بر عهده ندارد، افزود: بحث پرورشی و تربیتی نیز از وظایف آموزش و پرورش است ولی در سال‌های اخیر در مورد مسائل تربیتی هم خانواده‌ها و هم مدارس کم کاری کرده‌اند و  سبد خانواده‌ها هزینه‌هایی که برای پرورش فرزندان باید انجام شود ضعیف شده و بیشتر به مسائل اقتصادی و جاری پرداخته می‌شود و هزینه پرورشی و تربیتی حذف می‌شود و اغلب اوقات فرزندان در فضای آموزشی قرار می‌گیرند در حالی که اگر فردی از نظر تربیتی درست پرروش نیافته باشد حتی اگر از لحاظ علمی به جایی برسد در نقش‌های منفی در جامعه ایفای نقش می‌کند.

هدف قرار گرفتن ریشه های فرهنگی توسط شبکه‌های اجتماعی/ ضرورت کنترل رسانه‌ها و محدود کردن آن در کشور

این دکترای حرفه‌ای روانشناسی تربیتی با تأکید بر اینکه در کشور ما متأسفانه کنترل رسانه‌ای بسیار کم است، ادامه داد: در هیچ کشوری اینگونه نیست که افراد بتوانند به راحتی در شبکه‌های اجتماعی حرفی بزنند و بروند و دیگران را درگیر آن بکنند در واقع سنگی که یک دیوانه به چاه انداخته صد عاقل هم نمی‌توانند بیرون بیاورند و اکنون در کشور فرانسه بیش از 70 درصد از دختران را مادران به مدرسه می برند و این یک افتخار است و نشان دهنده ارتباط عاطفی مادر و فرزند و شخصیت‌گذاری برای دختر است اما جریان‌هایی که به اسم آزادی، جامعه مدرن و از این دست در بستر شبکه‌های اجتماعی به راه می‌افتد و حتی مقایسه‌هایی که در این شبکه‌ها بین کشور ما و دیگر کشورها با این عناوین انجام می‌شود درست نیست و کنترل نشدن فضاهای مجازی تنها ریشه‌های فرهنگی ما را هدف قرار می‌دهد.

دکتر موسوی‌راد تأکید کرد: ما سنت‌‌های بسیار خوبی در کشور داریم که متأسفانه در حال کمرنگ شدن است و اگر اینگونه ادامه یابد و سنگرهای دفاعی خود را در زمینه فرهنگ از دست بدهیم و عقب نشینی کنیم باید هزینه آن را نیز بپردازیم.

وی با بیان اینکه فرهنگ سازی در زمینه شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها در برخی موارد نیاز به اعمال قانون و اقتدار مسئولان دارد، خاطرنشان کرد: در کانادا که کشوری لیبرال دموکراسی است هر کس مجاز  نیست که همه شبکه‌های تلویزیونی را داشته باشد و یا در ترکیه که کشوری در نزدیکی ماست و لائیک هستند و ساختار حکومت انها دین ستیزی است شبکه‌های اجتماعی نمی‌توانند اینقدر باز و بدون هیچ نظارتی برنامه‌های خود را ارئه دهئد در نتیجه باید همه نهادها در این زمینه ورود پیدا کنند  و شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مجازی را کنترل کنند که نقش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان تبلیغات اسلامی و حوزه ها و دانشگاه ها را نمی‌توان نادیده گرفت  و همه در این زمینه مسئول هستیم.

انتهای پیام/