به گزارش سرو ابرکوه به نقل از  مهر، امروزه با گسترش فراگیر وسايل ارتباط جمعی همچنین وجود امکاناتی چون کامپیوتر و بازیهای رایانه ای مشکلی برای گذران اوقات فراغت وجود ندارد که با وجود مزایایی که در این امکانات وجود دارد، نمی توان از عوارض منفی این تکنولوژی ها نیز به راحتی چشم پوشی کرد.

یکی از مشکلاتی که در این نحوه گذران اوقات فراغت دیده می شود، دوری اعضای خانواده و فامیل از یکدیگر است.

بازیهای محلی رفاقتها را افزایش می داد

اما در ابرکوه قدیم و به خصوص شهر مهردشت بخش بهمن مردم از زمان های قدیم با انجام بازی های محلی علاوه بر پرکردن اوقات فراغت، حس همدلی و همکاری و رفاقت را بین هم ترویج می کردند و هنوز نیز معدودی از آنها سرگرم کننده مردم به ویژه در تعطیلات ابتدای سال است.

فرا رسیدن بهار و فرصت فراغتی که فراهم می شد این بازیها را به اوج می رساند و در گوشه گوشه مزارع و باغات می توانستید جمع زیادی از مردم اعم از پیر و جوان و زن و مرد را در حال بازی ببینید.

در این مقال و با همکاری گروه محققان جوان شهر مهردشت و حمید رضا رستگارپناه از اعضای این گروه، به برخی از این بازی ها پرداخته ایم.

بازی های محلی ویژه پسران/ گل بگو

این بازی به این صورت است که با توافق افراد شرکت کننده در بازی، دو نفر از آنها برای تعیين یک شخص یا هر موجود دیگری که در روستا معروف باشد انتخاب می شدند، مثلا بین قصاب های محله یک نفر را در نظر خود به عنوان سئوال مطرح می کردند.

باید مکان خاصی برای بازی انتخاب می شد که فضای مناسب و بازی داشته باشد و برای شروع بازی نیاز به یک تسمه و یک خط کش لازم است.

بازی شروع می شود و آن دو نفر سئوال را طرح می کنند و افراد باید جواب آن را بدهند و اگر فردی توانست جواب سئوال را بدهد، باید افرادی را که جواب سئوال را نمی دانند، دنبال کند و با تسمه بزند و با زدن یک تسمه به آنها، بازی تمام و از اول شروع می شود و یا فرد سئوال کننده، کلمه "قوهه" را بلند صدا می کند تا همه برگردند.

همه باید قواعد بازی را رعایت کنند که شامل مسائل زیر است، باید تمام افراد شرکت کننده به تمام دستورات دو نفر انتخابی از سوی خودشان احترام بگذارند، ایراد گیری از آنها ممنوع است و زمان دستور پایان مرحله اول بازی، اگر فرد در حال دنبال کردن افراد است و از دستور سر پیچی کند جریمه می شود.

پِل و چُفته بازی

این بازی که هنوز در ایام نوروز در تمام شهرستان رواج چشمگیری دارد، به این صورت است: این بازی، بازی گروهی است و باید ابتدا دو تکه چوب که یکی بلند و دیگری کوچک است تهیه شود و عددی را دو گروه توافق می کنند تا طی بازی به آن برسند تا برنده بازی زودتر به این عدد برسد.

گروه شروع کننده بازی، گروهی است که بتواند بیشترین تعداد ضربه را با چوب بزرگتر به چوب کوچکتر بزند و چوب به زمین نیفتد.

ابتدا دو خط موازی حدودا یک متر به فاصله حدودا دو متر روی زمین کشیده می شود و فرد شروع کننده در پشت خط اولی می ایستد و چوب کوچک را بعد از خط دوم می اندازد و به دنبال آن چوب بزرگتر را باید طوری بیاندازد که با چوب کوچکتر برخورد کند.

سپس اصل بازی شروع می شود و با ضربه زدن چوب بزرگتر به چوب کوچکتر که چوب به بالا می پرد، ضربه محکمی به آن می زند و به جلو پرتاب می شود و از نقطه شروع تا محل چوب کوچک که پرتاب شده را به اندازه طول چوب بزرگتر می شمارند تا به عدد توافقی برسند.

قوانین بازی این بازی به این شرح است: اگر تعداد گروه یکی نبود یک نفر اصطلاحا دو َمرده می شود تا تعداد یکی شود و هر نفر به تعداد فقط سه بار می تواند بازی را شروع کند.

هفت سنگ

هفت سنگ بازی محلی است که بچه ها با تعداد شش تا هفت نفر این بازی را اجرا می کنند و این بازی همان طور که از اسمش مشخص است از هفت سنگ و یک توپ که از پارچه پر می شود، شکل می گیرد.

قواعد بازی هفت سنگ نیز چنین است: افراد این بازی به صورت مساوی تقسیم می شوند، افرادی پشت سنگ ها می ایستادند تا در زمان ریزش سنگها، توپ را بردارند و نگذارند افرادی که سنگها را ریخته اند آن را بچینند، افرادی هم که سنگها را ریخته بودند می بایست سعی کنند که سنگها را بچینند.

چهار فرادی که توپ در دست دارند باید با زدن توپ به افرادی که باعث ریزش سنگها شده اند آنها را از بازی خارج کنند و آنها که پشت سنگ هستند اگر نتوانند افراد مقابل را از بازی خارج کنند، بازنده می شوند و آنها که باعث ریزش سنگها شده اند نیز باید سنگها را روی هم بچینند و الا بازنده هستند.

بازی های محلی ویژه دختران/ بازی لِی لِی (8خونه )

در این بازی که بیشتر مورد علاقه ی دختر خانم ها بوده است، دو نفر به عنوان سرگروه یارگیری می کنند و با تمام شدن یارگیری، بازی با تشکیل دو گروه شروع می شود.

یارگیری به این صورت بوده که دو نفر رو به روی یکدیگر می ایستادند و بقیه به صف به صورتی که تمام شرکت کنندگان مشخص باشند و با خواندن شعر و ... افراد گروه خود را انتخاب می کردند.

شروع کننده این بازی با قرعه کشی مشخص می شد و قرعه کشی به صورت معروف سنگ، کاغذ، قیچی انجام می شود.

گوشه ای از حیات یا کوچه و ... را که برای بازی بهتر بود را یک نفر به عنوان شروع کننده بازی انتخاب می کند و با استفاده از ذغال یا گچ هشت خونه ای را روی می کشیدند و بازی را بلافاصله آغاز می کردند.

در این بازی نفر اول با سنگی که وسیله اصلی برای بازی است دور از خانه اول می ایستد و سنگ را پرتاب می کند و سنگ نباید به بیرون و یا روی خط و حتی در خانه دوم بیافتد و در غیر این صورت او بازنده به حساب می آید و نفر بعدی بازی خود را شروع می کند ولی اگر سنگ در خانه اول افتاد فرد بازی کننده بدون اینکه پای خود را در خانه اولی بگذارد، پای خود را در خانه دوم می گذارد و تا خانه هشتم بازی را ادامه می دهد تا اینکه فرد بازی کننده تا خانه هشتم برسد و بازی تمام شود که در این جا فرد برنده است و با کسب امتیاز حق انتخاب یک خانه از هشت خانه را دارد که شروع كننده بازی حق ورود به آن را ندارد و در صورت رسیدن به آن خانه باید از روی آن بپرد.

بازی لِی لِی(شش خونه)

این بازی نیز با تشکیل دو گروه شکل می گیرد و شکل شش خونه به صورت مستطیل بر روی زمین کشیده می شود.

در این بازی فرد بازی کننده و آغاز کننده بازی، سنگی را در دست دارد و آن سنگ را در خانه اول می گذارد و باید پای خود را به آن سنگ بزند و با این کار باعث حرکت سنگ به خانه های بعدی می شود.

با انجام این کار، بازی را طی می کند تا اینکه به خانه شش برسد. در این بازی باید فرد توجه داشته باشد که سنگ نباید به خارج از مستطیل یا روی خط های آن برود و در غیر این صورت، بازی را باخته است و باید جای خود را به نفر بعدی بدهد.

در صورتی که یکی از بازی کنندگان ببرد یکی از افراد بازی کننده در گروه مقابل باید چشم های او را ببندد و او را روی خانه اول قرار دهد و او نیز بدون اینکه پایش بر روی خط بیاید و یا اینکه سنگ از روی دستش بیفتد، باید با گفتن کلمه (زووووووووو) بازی را به پایان ببرد و اگر این کار با موفقیت تمام شود او پشت "6 خانه" می ایستد و با پرتاب سنگ خود (در قرار گرفتن برروی یکی از خانه ها معلوم می شود) خانه خود را انتخاب می کند و بازی کنندگان دیگر باید برای بازی کردن از او اجازه گرفته و بعد وارد خانه او شوند که در غیر این صورت بازیکن باخته است و باید از خانه اول شروع به بازی کند.

بازی های محلی طیف وسیعی را شامل می شد و برخی از آنها نیز بین دخترها و پسرها مشترک بود و هر دو گروه به آن علاقه داشتند که از جمله آنها می توان به " ِاشتُم ِاشتُم"، "قوتولُگ بازی" اشاره کرد.

نیاز به احیای بازی های سنتی

زندگی ماشینی امروز و فراموشی هر چه بیشتر ورزش همگانی در کشور ما را به این نتیجه می رساند که باید با ترویج بازی های سنتی و بومی هر منطقه که عمدتأ ورزش هایی پر تحرک هستند این نقیصه را برطرف کرد.

این نگاه تنها نگاهی حاشیه ای به این بازیها است و اصل مسئله این است که با جمع شدن جمع زیادی از مردم و مشارکت در این بازی ها فرهنگ همدلی در جامعه نهادینه شود.

معدود بازی های سنتی که در شهرستان ابرکوه انجام می شود تنها به ایام عید خلاصه می شود در حالی که ایام فراغت بسیاری در طول سال وجود دارد که می توان پای بازی های محلی را به آن باز کرد.

شهرستان ابرکوه و به خصوص بخش بهمن و شهر مهردشت پتانسیل های بسیاری برای گسترش این بازی ها دارد و اگر چه هر از چندی شاهد برگزاری جشنواره هایی در بخش بهمن برای معرفی این بازی ها برگزار می شود ولی برای احیای این بازی ها باید تلاش های بیشتری صورت بگیرد.