یزدامروز؛ حضرت فاطمه معصومه (س) دختر گرانمایه امام موسی کاظم (ع) و خواهر ارزشمند امام رضا(ع)، از بانوان نمونه اسلام ناب محمدی و مکتب اهل بیت (ع) است که از جهات گوناگون الگوی زنان مسلمان و پیروان مکتب اهل بیت(ع) در سراسر عالم می باشد، که الحمدلله مزار عطر آگین وی در شهر مقدس قم و در کشور عزیز ما ایران قرار دارد و زیارت گاه شیفتگان و دوستداران اهل بیت (ع) می باشد.

هنگامی که امام رضا(ع) بنا به درخواست مأمون عباسی [هفتمین خلیفه عباسیان] از مدینه منوره به " مرو " در شمال خراسان هجرت کرد و با اکراه و اجبار مأمون، ولایت عهدی وی را پذیرفت ، طی نامه از خواهرش حضرت فاطمه معصومه(س) درخواست نمود که به وی در مرو ملحق گردد.

حضرت معصومه (س) نیز امتثال امر برادر کرد و یک سال پس از هجرت امام رضا (ع) با کاروانی از بستگان و فامیلان عازم خراسان شد.

ولی پیش از رسیدن به خراسان ، در یکی از شهرهای مرکزی ایران به نام ساوه بیمار گردید. از اطرافیان پرسید: از این جا تا قم چقدر فاصله است؟

گفتند: ده فرسخ.

آن حضرت به خدمت کارانش دستور داد که وی را به طرف شهر قم حرکت دهند.

آل سعد، که از شیعیان و محبان اهل بیت(ع) بوده و در قم زندگی می کردند، همین که از ورود خواهر امام رضا(ع) با خبر شدند به استقبال آن حضرت شتافته و از شهر قم بیرون رفتند و چون به وی رسیدند، بسیار شادمانی و اظهار خوشحالی نمودند. موسی بن خزرج بن سعد، که از بزرگان آل سعد و از معاریف شیعه درقم بود، افسار شتر آن حضرت را به دست گرفت و به سوی قم آورد و آن بانوی شریف را در خانه خویش اسکان داد و از او به شایستگی پذیرایی کرد.

اما حضرت فاطمه معصومه(س) بیمار و رنجور بود. بدین جهت، چندان دوام نیاورد و پس از شانزده روز اقامت در خانه موسی بن خزرج، دار فانی را وداع گفت و روح بلندش به اعلی علیین پیوست.

ولی بر اساس روایتی دیگر ، ماموران مأمون عباسی که از هجرت علویان به ایران ناخوشایند بوده و در باطن از این ماجرا رنج می بردند ، به کاروان حضرت معصومه (س) در ساوه هجوم آورده و بسیاری از مردان و مبارزان کاروان ، از جمله هارون بن موسی کاظم (ع) برادر حضرت معصومه (س) را به شهادت رساندند و به حضرت معصومه (س) نیز زهر خورانیده ولی جرأت کشتن مستقیم وی را نداشتند و بدین جهت وی را با خدمتکارانش در اطراف ساوه رها نمودند و آن حضرت دستور داد از ساوه به سمت قم حرکت کنند. همین که به قم رسیدند، اهالی ولایتمدار این شهر به استقبال وی رفته و با عزت و احترام تمام وی را در خانه موسی بن خزرج ( واقع در میدان میر )اسکان دادند. ولیکن حضور آن حضرت چندان طولانی نشد و پس از شانزده روز اقامت در قم ، بر اثر همان زهری که در ساوه به وی خورانیده بودند، روح ملکوتی اش به أعلی علیین پرواز نمود و مردم قم را در غم و اندوه جانکاه فروبرد.

راز ورود حضرت فاطمه معصومه (علیها سلام) به شهر قم

می توان چند علت را برشمرد که ایشان را بطرف شهر قم کشاند: برخی از این علل مربوط به خود قم و خصوصیات خاص این خاک است و یک علت هم مربوط به شخصیت بی نظیر دخت موسی بن جعفر است.

الف. اهل قم:

اهل قم از زبان معصومین مدح و تعریف بسیار شده بودند. کشی رجالی بزرگ نقل کرده که حماد ناب گفته است: ما با گروهی در خدمت حضرت صادق علیه السلام بودیم که ناگهان عمران بن عبدالله قمی وارد شد. حضرت از او حالپرسی کرده و به او محبت نمودند و اظهار سرور و شادمانی فرمودند. وقتی که برخاست، به حضرت صادق علیه السلام عرض کردم: این که بود که اینگونه به او محبت فرمودید؟ امام در پاسخ گفتند: من اهل البیت النجباء- یعنی اهل قم- ما ارادهم جبار من الجباره الّا قصمه الله.او از اهل بیت و خاندان نجباء نی باشد، یعنی اهل قم، که هیچ ستمگری آهنگ هلاک آنان نکرد مگر اینکه خداوند او را در هم شکست و خرد گردانید.

 علی بن میمون الصایغ نقل می کند که امام صادق علیه السلام فرمود: إنّ الله... احتج ببلدة قم علی سائر البلاد و بآهلها علی جمیع اهل المشرق و المغرب من الجن و الانس...  راستی خداوند...به شهر قم بر سایر بلاد و به اهل قم بر تمام مردم مشرق و معرب از جن و انس احتجاج خواهد فرمود و قم و اهل آن را بی بهره از معرف رها نکرده بلکه آنا را موفق راشته و تأیید فرموده است... و به راستی که بلا از قم و اهل آن دفع می گردد و به زودی زمانی فرا می رسد که قم و اهل آن حجت بر سایر خلایق باشند و این در زمان غیبت قائم تا هنگام ظهور اوست... خداوند یاد قم و ناهل آن را از خاطر جباران و در دولت آنان خواهد برد چنانچه آنان یاد خدا را فراموش کردند.

یونس بن یعقوب گوید: من در مدینه بودم در یکی از کوچه های آن امام صادق علیه السلام با من برخورد کرد و فرمود: یونس زود برو که مردی از خاندان ما در خانه منتظر است. من در خانه رسیده، دیدم عیسی بن عبدالله نشسته است به او گفتم: شما که هستی؟ گفت: مردی از اهل قم هستم. چیزی نگذشت که امام صادق سوار بر چهار پایی آمد و همانطور سواره داخل منزل شد و به ما رو کرد و فرمود: داخل شوید! سپس فرمود: یونس گمان می کنم که تو این گفته من را که عیسی بن عبدالله از ما خاندان است انکار کردی. عرض کردم: به خدا سوگند آری! فدایت شوم؛ زیرا عیسی مردی از اهل قم است؛ چگونه از شما خاندان می باشد؟ فرمود: ای یونس عیسی مردی از ماست چه زنده چه مرده.

وجود مبارک حضرت معصومه به قم بر ارزش آن افزوده است به گونه ای که علمای بزرگ دین به عشق این حرم مقدس در قم اقامت کرده اند. ورود دو شخصیت بزرگ علمی، مرحوم حایری و مرحوم بروجردی به قم بدون تردید از برکات حضرت معصومه سلام الله علیهاست

راز ورود حضرت فاطمه معصومه (علیها سلام) به شهر قم

ب.زمین قم:

ابو مقاتل دیلمی می گوید: از حضرت علی بن محمد امام هادی علیه السلام شنیدم که می فرمود: إنما سمی قم به لأنه لمّا وصلت السفینة الیه فی طوفان نوح قامت و هو قطعة من بیت المقدس.

همانا قم به این اسم نامیده شد زیرا چون کشتی نوح علیه السلام در جریان توفان بدانجا رسید، ایستاد و حرکت نکرد و آن قطعه ای از بیت المقدس است. از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود:إذا عمّت البلدان الفتن فعلیکم بقم و حوالیها فإنّ البلاء مدفوع عنها. هنگامی که فتنه ها و آشوبها شهرها را فرا گرفت بر شما باد که به قم و حوالی و نواحی آن رو بیاورید زیرا که بلا از قم و اطراف و جوانب آن دفع شده است.

قطعا این روایت که از جد حضرت معصومه وارد شده، به گوش ایشان رسیده بوده است ولذا بعد از گرفتار شدن در آشوب حاکمان ظالم و احساس کسالت قم را به عنوان امن ترین مکان انتخاب کردند. همچنین از پدر بزرگوار فاطمه معصومه حضرت موسی بن جعفر علیه السلام روایت شده که فرمودند: قم غشّ آل محمّد و مأوای شیعتهم...

 قم آشیانه آل محمد و پناهگاه شیعیان آنهاست و لکن به زودی جماعتی از جوانانشان بر اثر نافرمانی پدران و استهزاء به بزرگان و پیش کسوتان هلاک خواهند شد و در عین حال خداوند شر دشمنان و هر بدی را از آنان دفع خواند فرمود. و از حضرت صادق علیه السلام روایت شده که فرمودند:إذا أصابتکم بلیة و عناء فعلیکم بقم فإنه مأوی الفاطمیین ... هنگامی که مصیبت و رنجی به شما رسید بر شما باد به قم زیرا آنجا مأوای فاطمیین و استراحت گاه مومنین است و هیچکس تصمیم سوئی درباره قم و اهل آن نگرفت مگر اینکه خداوند او را خوار کرده از رحمت خود دور ساخت.

روایت کرده اند که حضرت صادق علیه السلام فرمودند: تربة قم مقدسة و اهلها منّا و نحن منهم... تربت قم مقدس است و اهل قم از مایند و ما از آنانیم.

در پایان باید گفت وجود مبارک حضرت معصومه به قم بر ارزش آن افزوده است به گونه ای که علمای بزرگ دین به عشق این حرم مقدس در قم اقامت کرده اند. ورود دو شخصیت بزرگ علمی، مرحوم حایری و مرحوم بروجردی به قم بدون تردید از برکات حضرت معصومه سلام الله علیهاست.