به گزارش یزدرسا به نقل از آوای‌اقتصاد، اشتغال و کسب از عوامل مادی تولید ثروت است و در اسلام، کسب حلال واجب شده و از حرام آن باید پرهیز کرد. در روایات متعددی نیز بر اهمیت تلاش و کسب تاکید شده است. تلاش کسی که برای تامین معاش و بی‌نیازی خود و خانواده خود بکوشد، کاری در راه خدا شمرده می‌شود و کسی که برای مال‌اندوزی بکوشد کارش در راه شیطان است.

کسب حلال بر هر مرد و زن مسلمان واجب است و در احادیث تاکید شده اگر به فرد هم گفته شود روزی تو فراهم است باز هم از تلاش برای روزی دست برندارد و تا می‌تواند تلاش کند تا سربار دیگران نباشد. همچنین گفته می‌شود تحمل سختی در راه کسب حلال برای تامین معیشت خانواده نزد خداوند از یک سال ضربت پیوسته شمشیر در رکاب امام عادل برتر است.

پیامبر اکرم بهترین کسب‌ها را، کسب دست کارگر که درست و خیرخواهانه باشد و پاکیزه‌ترین مالی که انسان صرف می‌کند را دسترنج خود فرد و در مقابل بهترین درآمدها را سود حاصل از معامله نیکو و پاک عنوان می‌کند.

شایان ذکر است که خداوند متعال برای تمام مخلوقات «روزی حلال» مقدّر فرموده است. اگر انسان عجله نکند و قناعت و صبر را پیشه خود سازد، تمام رزق مقدرش به او خواهد رسید. کسانی که از کسب حرام پرهیز نمی کنند، خیال می کنند اگر از مال حرام صرف نظر کنند، کمبودی در معاششان پدید می آید و سخت محتاج و گرفتار می شوند. خداوند می فرماید: )وَمَا مِن دَآبَّةٍٍ فِِی الأَرْضِ إِلاَّ عَلَی اللّهِ رِزْقُهَا وَیَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا کُلٌّ فِی کِتَابٍ مُبِینٍ([12]؛ «هیچ جنبنده ای در زمین نیست، مگر اینکه روزی او برخداست. او قرارگاه و محلّ نقل و انتقالش را می داند. همه اینها در کتاب آشکاری ثبت است».

زمان مناسب کسب

در توصیه‌های دین اسلام آمده است که صبحگاهان در پی نیازهایتان بروید چرا که آسان به دست می‌آید و روزی را افزون می‌کند.

شرایط کسب حلال

رسول خدا می‌فرمایند: هرکس چهار چیز را رعایت کسبش پاک باشد: هنگام خرید عیب نگذارد، هنگام فروش نستاید، فریب ندهد و در میان داد و ستد سوگند یاد نکند.

اسلام انسان را در کسب روزی و به دست آوردن متاع زندگی آزاد گذارده، امّا هرگز اجازه نداده که او در این راه مسیری را پیش گیرد که اخلاق را فاسد گرداند و او را در معرض سقوط قرار دهد و یا موجب فساد در جامعه شود. بدین جهت، نه تنها مشروبات الکلی، مواد مخدّر و همه منکرات و فواحش را حرام شمرده، بلکه تولید، واسطه شدن، خرید و فروش و استعمال و ... آن را نیز تحریم کرده است.

زنا و فحشا و رقّاصی را شغل و منبع درآمد انسان نمی داند، غنا و آواز ه خوانی را که انسان را به فحشا بکشاند، راه کسب صحیح نمی شناسد. هر

کاری که موجب سود شخصی امّا ضرر و بدبختی برای شخص دیگر یا اجتماع بشری باشد و امنیت اقتصادی و سلامت فرد یا جامعه را به خطر بیندازد، جرم و گناه شمرده و بر آنها کیفر سخت در دنیا و عذاب دردناک در آخرت وعده داده است؛ مانند: رشوه خواری، دزدی (به هر شکل آن)، کم فروشی، قمار، ربا، رانت خواری، غشَ در معامله، احتکار نیازمندی های مردم و ... .

نکته قابل توجه در کسب حلال که در احادیث متعددی نیز به آن اشاره شده است آن است که چنانچه تاخیری در روزی بوجود آمد فرد را به کسب آن از راه حرام وا ندارد؛ زیرا آنچه نزد خداست با نافرمانی به دست نمی‌آید.

آثار درآمدهای فاسد

هر مالی که انسان از راه نامشروع و حرام کسب کند، علاوه بر اینکه معصیت پروردگار را نموده و دارای عقوبت های اخروی است، در دنیا نیز موجب گرفتاری های جبران ناپذیر خواهد شد.

1. بی برکتی اموال

حرام خواری برکت را از مال می برد. امام صادق(ع) فرمود: «کسی که مالی را از راه غیر مشروع به دست آورد، ساختمان و آب و گل بر او مسلط می شود (تا مال او را تلف کند)»[18]؛ یعنی مال و عمر خود را در آب و گلی مصرف می کند که نه برای دنیا نفعی دارد و نه برای آخرتش. گویا این قطعه از زمین مأمور بوده تا مال او را ببلعد.

2. عدم پذیرش عبادات

خوردن مال حرام مانع قبولی عبادات است. پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود: «هر شب در بیت المقدس فرشته ای فریاد می زد: هر کس مال حرامی بخورد، خداوند هیچ عمل واجب یا مستحبی از او را نمی پذیرد»

3. عدم استجابت دعا

دعای حرام خوار مستجاب نمی شود. پیامبر اکرم(ص) فرمود:  « کسی که دوست دارد دعایش مستجاب شود، باید از درآمد و خوراک حلال و پاکیزه بهره مند شود و از حرام بپرهیزد».

4. قساوت قلب

خوراکی که انسان تناول می کند، اگر پلید و حرام باشد، قلب را تیره می سازد. در این صورت دیگر از او امید خیری نیست و پند و اندرز در او اثر نمی کنند و سخت ترین مناظر رقّت بار او را متأثر نمی کنند. امام حسین(ع) به لشکریان عمر سعد فرمود: «از اینکه شما نافرمانی ام می کنید، و به سخن من گوش فرا نمی دهید، این است که شکم هایتان از حرام پر شده و بر دل هایتان مهر خورده و دیگر حق را نمی پذیرید. وای بر شما! آیا انصاف نمی دهید؟ آیا گوش فرا نمی دهید!؟»

5. تأثیر منفی در نسل

نطفه ای که از آن فرزندان به وجود می آیند، از غذایی که پدر و مادر تناول می کنند، تولید می شود و در صورت نامشروع بودن «درآمد»، شیطان در به وجود آمدن این فرزندان مشارکت می کند و گرایش این فرزندان به گناه بیشتر می شود و تربیت آنها سخت تر و تکامل اخلاقی شان با مشکلات زیادتری روبه رو خواهد شد. لقمه حرام، چنان در حان و روان یک طفل اثر می گذارد که نمی تواند به آسانی از افاضات نورانی حق تعالی کسب نور کند و به سعادت راه یابد.

فضائل کسب حلال مختصرا عبارت است از:

1. طلب رزق حلال، از عبادات است.

2. هر کس از راه حلال برای معاش خانواده اش تلاش می کند، مانند کسی است که در راه خدا جهاد می کند.

3. کسب حلال از شرایط درستی ازدواج است.

4. کسب حلال از شرایط اصلی دادن و گرفتن زکات است.

5. کسب حلال از شرایط بخشش و انفاق است.

6. یکی از مهم ترین ارکان توبه، طلب و کسب حلال است.

7. انسان مؤمن در جستجوی کسب و کار پاکیزه و حلال است.