اتفاقاتی که از شامگاه ۲۶ مرداد با محوریت جنبش انصارالله در یمن آغاز شد، مجددا و پس از بیداری اسلامی در سال ۲۰۱۱ و بیش از آن مقطع، نگاه‌ها رو به سوی خود جلب کرد.

یمن، کشوری در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا که به جهات مختلف جایگاه منحصر به فردی دارد ، آنچنان مورد توجه قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه ای قرار گرفته که پیش از هر تحلیلی در باره حوادث این روزهایش باید به ریشه های اهمیت و جایگاه یمن بپردازیم.

مختصاتی فرهنگی‌، جغرافیایی، امنیتی و اقتصادی یمن آنچنان پیچیده و چند بعدی است که کنار هم قرار دادن ابعاد مختلف آن‌ها نتیجه‌ای جز فهم اهمیت یمن در معادلات منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای ندارد. آنچه که امروز در یمن اتفاق می‌افتد به دلایل مختلف از جمله همین جایگاه ویژه‌اش، نقطه آغازین تحولات دیگری در آینده خواهد بود؛ هر چند که میان طرف‌های سیاسی نیز توافقنامه امضا شد به نظر می رسد یمن آبستن تحولات گسترده تری در آینده خواهد بود.

سعی بر آن است تا در چند نوشته موجز و مفید به ابعاد مختلف جایگاه یمن و طبعا دلایلی که باعث شده این خطه از شبه جزیره عربستان مورد توجه ویژه قرار گیرد، پرداخته شود.

آنچه که به یمن موقعیتی ممتاز بخشیده، تؤامان شدن ویژگی‌هایی است که اگر هر کشوری به تنهایی هر کدام از آن ها را داشت، می‌توانست موقعیتی استثنایی در معادلات منطقه ایفا کند. حال آنکه در مورد یمن هر کدام از این ویژگی‌ها به تنهایی و در عین حال در ترکیب با دیگر مولفه‌ها همراه با هم‌افزایی بسیار تاثیر خود را می‌گذارند.

اهمیت جغرافیایی یمن در معادلات منطقه ای و فرامنطقه ای

یمن موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد و بسیار چشمگیری دارد که آن‌را از نظر استراتژیک پراهمیت و فوق استراتژیک ساخته، با نگاهی به نقشه می‌توان به سادگی نسبت آب‌راه باب‌المندب، خلیج فارس، دریای سرخ و اقیانوس هند و همچنین شبه جزيره عربستان، غرب آسیا، شمال آفریقا و شاخ آفریقا را فهمید.

 

یمنی که هیچ‌گاه متحد و یکپارچه نبوده‌ -حتی پس از موافقتنامه ۱۹۹۰- و عملا اجتماعی از چندین قبیله بوده است، حاصل خیزترین خطه شبه‌جزیره عربستان محسوب می گردد. یمن با دارا بودن خط ساحلیِ به امتداد بیش از ۲۴۰۰ کیلو‌متر، دروازه طبیعیِ جنوبی و جنوب غربی شبه جزیره عربستان و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیز می‌باشد.

همچنین توجه به تسلط یمن بر خلیج عدن و آب‌راه باب المندب که نقطه اتصال اقیانوس هند با دریای سرخ است، بیانگر اهمیت فوق العاده این کشور در جغرافیای سیاسی و اقتصادی منطقه است.

گفته می شود در مثلث طلایی سه تنگه راهبردی هرمز، مالاگا و باب المندب، بالغ بر دو سوم حمل و نقل دریایی جهان و به تعبیری اقتصاد جهان جریان دارد. بخصوص اینکه این تنگه‌ها قسمتی از مسیر تجارت انرژی جهانی را تشکیل می‌دهند. باب المندب، آبراهی است که یمن به واسطه جزیره پریم (یا میون) می تواند به سادگی آن را ببندد یکی از رئوس این مثلث طلایی است.
 

این تنگه یکی از راه‌های عبور برای کشتی هایی است که از طریق کانال سوئز به اروپا رفت و آمد می‌کنند.
 

 

 

هم مرزی با عربستان در مرزهای شمالی، کشوری که منابع غنی نفتی دارد و به واسطه حرمین شریفین در آن سرزمین تاثیرگذاری جدی بر دنیای اسلام دارد در کنار همسایگی دریایی با سومالی -که چند سالی است بحث دزدان دریایی، نامش را بر سر زبان ها آورده- مقوله‌ای نیست که به سادگی بتوان از کنار آن عبور کرد.