یزدرسا؛ راهکارهای شادابی و نشاط در سبک زندگی ایرانی، موضوع یک مناظره ی مجازی است که با حضور و مشارکت فعال دکتر عیسی کشاورز؛ مدیر گروه فرهنگ و هنر دانشگاه جامع علمی کاربردی و مدرس دانشکده ی خبر، محمد صادق افراسیابی؛ مدیرگروه علمی تخصصی روابط عمومی دانشکده خبر، دکتر سپیده فهیمی ‌فر، دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی، سجاد خسروانیان؛ خبرنگار و کارشناس مطالعات فرهنگی و رسانه، نواب شکاري؛ مديرمسئول ماهنامه ي رسا، محسن آقا اسماعیلی؛ کارشناس روابط عمومی، ندا مشیریان؛ مولف کتابهای کودک و نوجوان و مدیرعامل نشر ندای سینا، آناهیتا برزویی؛ نویسنده و سردبیر برنامه های رادیویی، مریم عمادی؛کارشناس ارشد حوزه سلامت و فعال فرهنگی رسانه ای، حمیرا اعلایی؛ کارشناس ارشد مدیریت انجام شد. آنچه در پی می‌آید مشروح این مناظره ی مجازی است.

سجاد خسروانیان: توسعه ‌یافتگی هر جامعه با میزان نشاط اجتماعی اندازه گیری می شود

با نزدیک شدن ایام عید نوروز به نظر میرسد لازم است توجه بیشتری به موضوع شادابی و نشاط از دیدگاه فرهنگ اسلامی ایرانی داشته باشیم. موضوع نشاط و شادابی از مقوله های فرهنگی است که طی سالهای اخیر بسیاری از جوامع و کشورها را به صورت جدی به خود مشغول ساخته است. در کشورما متاسفانه اتفاقات مختلف در حوزه های گوناگون باعث کم رنگ شدن نشاط و شادابی در زندگی افراد شده است.

تقریبا اکثر مردم دچار یک روزمرگی و افسردگی هستند و صمیمت ها در حال کاهش است. نشاط هر جامعه ای موتور محرکه آن است به طوری که توسعه ‌یافتگی هر جامعه با میزان نشاط اجتماعی اندازه گیری می شود.

ﻧﺸﺎﻁ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ، ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ، ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ میان مردم ﻭ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺗﻌﻬﺪ ﻭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻫﻤﻪ بیانگر میزان توسعه یافتگی یک جامعه هستند.

طبیعتا برای اینکه شاهد یک جامعه ی با نشاط باشیم باید ببینیم مردم چه قدر در آن جامعه احساس امنیت روانی می کنند؟ یک دولت زمانی در حوزه نشاط موفق قلمداد می شود که بتواند شادابی و نشاط را به صورت یک ویژگی با ثبات در جامعه طراحی کند و این طور نباشد که فقط در برخی ایام سال برنامه هایی را برای شاداب سازی مردم اجرا کند.

حال باید دید ما چه قدر در ایجاد نشاط و شادابی پایدار موفق بوده ایم؟

محمد صادق افراسیابی: فضای مجازی میزان شادابی یک جامعه را نمایان می کند

من فکر می کنم یکی از راه های پاسخگویی به این سوال که چه قدر در امر شاداب سازی جامعه موفق بوده ایم، نشانه شناسی است. یعنی بیاییم نشانه های موجود در جامعه را بررسی کنیم و آن وقت ببینیم بر اساس نشانه های موجود عمکرد و سیاستگذاری فرهنگی ما چگونه بوده است؟

یکی از فضاهایی که می تواند در امر نشانه شناسی مورد توجه قرار گیرد، فضای مجازی است. فضای مجازی ایرانی به عنوان فضایی که آزادتر از سایر فضاهای رسمی کشور است، می تواند به ما نشان دهد جامعه در حال حاضر چگونه فکر می کند؟ به چه می اندیشد و چه برداشتی از نشاط و شاداب سازی دارد؟

سال گذشته میلادی یک فیلم از طریق پورتال یاهو روی خروجی یاهوی عربی قرار گرفت که در خصوص جامعه ی ایرانی بود.

در این فیلم مشاهده می کنیم که دو دختر داخل یک ماشین نشسته اند و یکی از آنها راننده ی خودرو است. آنها از طریق تلفن همراه از خود فیلم گرفته اند.

همزمان با رانندگی دخترکان مذکور، آهنگی در حال پخش از ضبط ماشین است. دختر راننده در بخشی از موسیقی با خواننده ی آواز همراه شده و فرمان اتومبیل را رها کرده و دستهای خود را به شکل علامت خاصی در می آورد و ... در همین لحظه ماشین تصادف می کند.

صحنه ی بعدی که ما در این فیلم مشاهده می کنیم این است که این دو دختر روی تخت بیمارستان هستند و سرم به آنها وصل است و یکی از دوستانشان از آنها فیلمبرداری می کند.

این دو دختر با انگشت خود علامت پیروزی را نشان می دهند. این فیلم یکی از چند ویدئوی برتر پورتال یاهو در سال گذشته شد و بعدها من دیدم چند نفر دیگر هم اقدام این دو دختر ایرانی را تکرار کرده اند و فیلمهای خود را برای پورتال یاهو ارسال کردند. این کار چه معنایی دارد؟ آیا معنی این اقدام نمی تواند شیوه ی جدیدی از سرگرمی های مخرب در جامعه ی ایرانی باشد؟

چرا جامعه ی ایرانی این قدر به فضای مجازی وابسته می شود که به خاطر بهتر دیده شدن و لایک گرفتن از دیگران حاضر است جان خود را به خطر بیندازد؟

چرا جامعه ی ایرانی از طریق وایبر و واتس آپ جکهایی را برای دیگران ارسال می کند که این جکها جزو جک های سیاه محسوب می شوند. توضیح آنکه برخی جوک ها مثل يک گلوله شليک شده هستند که توسعه يافتگي هرجامعه اي را هدف قرار مي دهند. جوک هاي سياه آرام آرام هويت، غيرت و ارزش هاي کشور را نابود مي کنند، اين جوک ها شامل جوک هاي قوميتي، مذهبي و جنسي مي شوند.

البته ما جکهایی را هم داریم که به اسم جکهای سفید معروف هستند و شامل مطالب طنز و در عین حال پر عمق و با محتوا ارزیابی میشوند. حالا اگر یک ارزیابی از وضعیت موجود فضای مجازی داشته باشیم به نظر میرسد عمده ی سرگرمی های مربوط به این فضا سرگرمی هایی هستند که بر خلاف مسیر توسعه ی جامعه ی ایرانی است.

چرا الان وضعیت به این شکل است. به نظر من دو دلیل عمده دارد. یک دلیل این است که دولتها نتوانسته اند سیاسگذاری مناسبی برای شاداب سازی جامعه ی ایرانی داشته باشند و دلیل دیگر این است که قوانین رسمی جامعه ی ایرانی به شکلی است که فرد دوست دارد در جهانی عاری از این قوانین رسمی یک چندزیستی جدید را در عمل تجربه می کند و شاید بشود گفت که از این چند زیستی لذت می برد.

سپیده فهیمی فر: قوانین اشخاص ترغیب می کند که آنچه که در دنیای واقعی خود کمتر می بینند را در دنیای مجازی تجربه کنند

من هم با نظر شما موافقم. شاید در جامعه ی ایرانی یکی از مشکلات ما این است که قوانین رسمی به شکل طراحی شده اند که افراد مجبور به خودسانسوری می شوند. در حالیکه همین افراد در فضای مجازی نیازی به خودسانسوری ندارند. علاوه بر این با جک پراکنی، افراد شاداب می شوند و استیکرهای مربوط به خنده و ... را می بینند و احساس می کنند شادتر هستند و به شاد سازی دیگران هم کمک کرده اند. بنابراین اشخاص ترغیب می شوند که آنچه که در دنیای واقعی خود کمتر می بینند را در دنیای مجازی تجربه کنند.

محمد صادق افراسیابی: در فضای رسمی جامعه ی ایرانی خیلی فکری برای شاد سازی افراد نشده است!

همان طور که خانم دکتر فهیمی فر هم اشاره کردند فضای مجازی بستری را فراهم کرده است که افراد راحتر می توانند با یکدیگر گفت و گو کنند. شاید در فضای رسمی جامعه ی ایرانی خیلی فکری برای شاد سازی افراد نشده است و همین امر باعث می شود که ایران در استفاده از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی یکی از نخستین کشورهای جهان باشد.

به عنوان مثال ایران بعد از آمریکا رتبه ی دوم را در استفاده از وایبر دارد. دلیل این امر تفاوت های جدی جامعه ی حقیقی ما با جامعه مجازی است. شاید هیچ کشوری به اندازه ی ایران در زمینه ی جامعه مجازی و جامعه حقیقی تفاوت نداشته باشد.

البته ناگفته نماند بنده شخصا معتقد هستم که باید برای فضای مجازی هم سیاستگذاری دقیقی داشت اما مخالف محدود سازی هستم. یعنی ما باید طوری عمل کنیم که فضای مجازی در خدمت جوکهای سفید قرار گیرد و این طور نباشد که فضای مجازی باعث لطمه به توسعه ی کشور شود.

راهکار این مساله را هم در گسترش کدهای اخلاقی و دینی و آموزش سواد رسانه ای به عموم می دانم.

خسروانیان: فضای مجازی تهدیدی برای از بین رفتن فرهنگ غنی ایرانی است نه ابزار شادی

آقای دکتر اگر اجازه دهید می خواهم عرض کنم در محیط هایی همچون وایبر، واتس آپ و ... ما شاهد کپی کردن مطالب از سوی کاربران و مخاطبان هستیم که اغلب هم به صورت عمیق مطالب را نمی خوانند و با کپی کردن در گروه های مختلف منتشر می کنند. فضای مجازی در کنار برخورداری از ویژگی های مثبت که می تواند به نشاط و شادابی جامعه کمک کند می تواند یک تهدید نیز برای از بین رفتن فرهنگ غنی ایرانی و جایگزین شدن خرافات و شایعات باشد؛ اما همان طور که جنابعالی هم اشاره کردید بعد از اینکه نشانه شناسی کردیم و مشکل را پیدا کردیم باید ریشه یابی کنیم.

چرا در فضای مجازی با برخی سرگرمی های مخرب روبرو هستیم. شاید گزارش موسسه گالوپ بتواند پاسخ این سوال را بدهد. در ﺳﺎﻝ 2013 ﻣﻮﺳﺴﻪ ﮔﺎﻟﻮﭖ ﮔﺰﺍﺭﺷﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻭﺿﻌﯿﺖ ﺧﺸﻨﻮﺩﯼ ﻭ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﺩﺭ ﺑﯿﻦ 138 ﮐﺸﻮﺭ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﯾﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ، ﻋﺮﺍﻕ افسرده ترین کشور جهان ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻋﺮﺍﻕ، ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ، ﻣﺼر، ﯾﻮﻧﺎﻥ ﻭ ﺳﻮﺭﯾﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ افسرده ترین کشورهای جهان معرفی شده اند.

بنابراین اگر نتایج این نظر سنجی را معتبر بدانیم یکی از دلایل نوع استفاده ی جامعه ی ایرانی از فضای مجازی به دلیل مشکلاتی است که در جامعه ی واقعی دارند.

دکتر عیسی کشاورز: شب های احیا تا سحر گریه است ما فردا صبح معنویت و سبکی است و چه شادی و نشاطی که به ما دست نمی دهد

من با یک خبر شادی بخش وارد گفتگو می شوم. محققین ژن MAoA را به عنوان یک ژن شادی بخش کشف کرده اند که نشان می دهد این ژن در زنان بیشتر از مردان است و به همین دلیل زنان شاد تر از مردان هستند و در کودکان این ژن با تولید ژن مردانگی در دوران نوجوانی کم می شود اما درزنان این ژن همواره وجود دارد.

اما در کنار بیان این مطلب می خواهم بگویم شاد بودن فقط خندیدن نیست در شبهای احیا تا سحر گریه است و زاری و العفو العفو گفتن، اما فردا صبح معنویت و سبکی است و چه شادی و نشاطی که به ما دست نمی دهد.

پس باید عمیق تر به عوامل شادی بخش توجه کنیم یا مثلا در منزل که خانم ها ختم انعام می گیرند و روضه دارند تا چند روز عطر خوش معنویت و شادابی چه طرب انگیز است.

معنویت، عزت نفس، امید به آینده، مثبت اندیشی، خودشکوفایی و ... همه از عوامل شادی بخش هستند. من از تمامی دوستان حاضر در جمع می خواهم که تعریف خود را از شادی بیان کنند.

آناهیتا برزویی: شادی ممکن است با خنده همراه باشد ولی نشاط ممکن است بعد از روضه  حاصل شود

در تایید فرمایشات دکتر کشاورز و دکتر افراسیابی شادی با نشاط متفاوت است. شادی هیجان انبساطی زود گذر است ولی نشاط پایداراست. شادی ممکن است با خنده همراه باشد ولی نشاط ممکن است بعد از روضه و ... حاصل شود. نشاط میتواند نتیجه سبک زندگی دینی باشد.

شادی و نشاط هم پدیده فردی است هم اجتماعی. ایجاد فرصتهای برابر، رفع تبعیضات مختلف درجامعه، برقراری عدالت اجتماعی، عدالت آموزشی و داشتن امنیت شغلی و تغییر سبک زندگی میتواند زمینه های نشاط اجتماعی را فراهم کند.

نواب شکاری: ایران طبق نظر سازمان بهداشت جهانی ایران رتبه 114 نشاط را در جهان دارد

به نظر بنده هم عدالت اجتماعی، محبوبیت، مقبولیت،کرامت انسانی، احساس شایستگی و آینده محوری از عوامل شادی بخش است. اما زمانی که طبق نظر سازمان بهداشت جهانی ایران رتبه 114 نشاط را در جهان دارد، به نظر شما دولت در زمینه ی شاد سازی جامعه موفق بوده است؟

عیسی کشاورز: هندی ها  یک دلار در روز درآمد دارند اما در صدر افراد شاد هستند

دوستان عزیزم من خیلی به این آمار و ارقام خوش بین نیستم . البته به عنوان شهروند ایرانی موافقم که جامعه شاداب نداریم اما آمار گالوپ چگونه و از کجا می آید برای من ابهام و محل انکار است.

نداشتن پول نارضایتی ایجاد می کند اما الزاما پول داری شادابی و خوشبختی تولید نمی کند. هند بر اساس همان آماری که دوستان ارائه کردند یکی از شادترین کشورهای جهان است. این به آن معنا است که کسانی هستند که سرانه یک دلار در روز درآمد دارند در صدر افراد شاد هستند.

پس پول نداشتن و عموما نداشتن امکانات فیزیکی و مادی نارضایتی ایجاد می کند اما داشتن آن الزاماً رضایت تولید نمی کند.

مثال دیگر اینکه اگر حقوق کارمندان را به موقع در سر برج بدهیم هیچ کارمندی تشکر نمی کند که به موقع به من حقوق دادید ولی اگر چند روز حقوق او دیر بشود بلافاصله ناراحتیش را اعلام می کند که حقوق من چه شد؟!

انتهای پیام/