به گزارش یزد رسا به نقل از نسیم صادق، اشکذر، دارالمومنین، شهر قنات و قنوت و قناعت، حسینیه حسینیه ایران، شهر مساجد و زیبایی‌های هنرمعماری و کاشیکاری، شهر خشت های کهن، دياری که سفر به آن یادآور خانه‌های قديمی و پنجره‌های رنگی است.

بنای اولیه شهر اشکذر بدست اشکین زال یا اشک بن زال که از ملوک الطوایف زمان اشکانیان بوده ،  بنیان نهاده شده است که اهالی شهر نیز آن را قبول دارند و در مورد ((ذر)) به گفته اهالی شهر اشک ابن زال همسری بنام آذر داشته است و پسوند ذر در واقع مخفف نام آذر بوده است در مورد سکونت گزینی بنای اولیه شهر اشکذر به زمان اشکانیان باز می گردد که در زمان اخیر با توجه به خشت های یافت شد ه در اطراف مسجد جامع که از زیر ریگزار بیرون آمده است به گفته ی مسئولان میراث فرهنگی متعلق به دورانی حدود ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ سال می باشد.

قبل از بوجود آمدن اشکذر مردم در اسفنجریه زندگی می کردند که امروزه زیر ریگزار دفن شده است و اثری از آن بر جا نیست. بنای وجودی اشکذر با احداث قنات کبیر بدست اشک بن زال آغاز و شروع به رشد می نماید و مردم آن در آمال خوشی و آبادانی به کشاورزی می پردازند.

این قنات از زمان احداث حدود ۱۲۰ قفیز آب داشته و اراضی بسیاری را به زیر کشت می برده است که به علت قهر طبیعت و هجوم شنهای روان مردم مجبور به ترک محل و مهاجرت به سایر نقاط نموده اند بصورتی که اگر امروزه کسی مسجد جامع اشکذر را در میا ن جنگلهای تاغ و گز بنگرد تعجب خواهد کرد که چرا اینجا محل اصلی و مرکز اشکذر بوده است.

از اماکن تاریخی این دیار می توان به  برخی از موارد زیر اشاره کرد:

آسیاب آبی اشکذر

این آسیاب از بزرگ‌ترین آسیابای ایرانه که متعلق به دوره صفویه‌ست و زمانی سنگ‌هاش با آب قنات همت آباد با قدرت می‌چرخیدن. آسیاب آبی اشکذر که در عمق ۷ متری زمین قرار داره متعلق به قرن هشتم هجریه و نمونه دیگه‌ای از شاهکارای هنر معماری سنتی و مهندسی ایرانیه و یه زمانی محل آسیاب کردن گندم و تامین کننده آرد منطقه اشکذر بوده و در زمان رونقش ، ساعتی ۳۵ من گندم رو به آرد تبدیل می کرده.

این آسیاب با رشته قناتی به نام همت آباد احداث شده که متاسفانه با خشک شدن این قنات آسیاب هم از کار افتاده. آسیاب به صورت هشت ضلعی ساخته شده و سقفش به شکل گنبد بنا شده. سقف و مقرنس کارهای بنا با نقوش هندسی هم که از هنر معمارای ایرانیه زیبایی این آسیاب رو بیشتر کرده، در ضمن تنها مصالح ساختمانی این بنای دیدنی آجره و یه نکته جالبه دیگه هم اختلاف دمای آسیاب با فضای داغ و گرم بیرونه.

حمام وزیر حجت آباد

این حمام تاریخی در ضلع شرقی مجموعه باغ وزیر، در کنار آب انبار وکاروانسرا و بازارچه بنا شده و در قرن ۱۲ به فرمان میرزا محمد مستوفی که یکی از وزرای ناصر الدین قاجاربوده و بر یزد حکومت می کرده بنا شده است. این حمام، در نوع خود بی نظیر بوده و آب کر همیشه در آن جاری بوده و دارای آب سرد و گرم به طور مجزا بوده است.

 که شامل صحن رختکن(هشتی)، راهرو، صحن گرمخانه، خزینه آب سردوگرم و تون هستش، که با ترکیب آجرنماها در رنگ های سبز، کرم و قرمز در طرح های حصیری و خفته و راسته کار شده و آب مورد نیاز حمام که از قنات حجت آباد تامین می شده از ابتدا وارد خزینه هاو حوضچه ها شده و پس از استفاده توسط لوله های فاضلاب (سفالی)که به طور دقیق و با شیب بندی مناسب لوله کشی شده، آب از تمام قسمت ها به چاه فاضلاب می رسیده است.

مسجد حاج رجب علی

مسجدی با شکوه، دارای ایوانی تابستانی و گرمخانه و چهار دری ورودی با ستون هایی معتبر و صحن و گنبد.

بانی مسجد حاج ملا رجبعلی فرزند میرزا عبدا... فراهانی الاصل مشهور به اشتری و در سال ۱۲۱۵ تا ۱۲۲۰ قمری ساخته شده است.

در ایوان تابستانی در داخل محراب سنگ مرمری نصب است به اندازه ۱۳۰*۸۰ سانتی متر که میان آن نقش قندیل آویخته ای تراشیده شده و در حاشیه ان آیاتی از قرآن مجید نوشته شده است. این مسجد دارای زیلوهایی است به تاریخ : ۱۲۲۰، ۱۲۴۷، ۱۲۵۸ و ۱۲۸۳ قمری که نام واقف و موقوفات بر آن نقش بسته است.

مسجد دارای وقف نامه معتبر، بلند بالا و طومار شکلی که تاریخ آن به سال ۱۲۲۷ قمری می باشد. مسجد حاجی رجب علی اشکذر مربوط به دوره قاجار است و در اشکذریزد، محله توده واقع شده و این اثر تاریخی از ۲ قسمت سردخانه و گرم خانه تشکیل شده است.

حسینیه سفید اشکذر

حسینیه سفید اشکذر به خاطر بافت منحصر به فرد و مجرب بودن، بسیار شناخته شده ست. حسینیه سفید اشکذر که در دوران قاجار ساخته شده، گویا باغ اناری بوده که صاحب آن در اثر خوابی که می بینه، آنرا وقف حسینیه می کنه، و حسینیه ر/ ایجاد می کنه. این حسینیه سمبل مراسم عزاداری سیدالشهدا (ع) در اشکذر از دیرباز تاکنون بوده و با توجه به توسعه و تکمیل در سال های اخیر، این مکان زیبایی دو چندانی به خود گرفته.

مجموعه سلطان بندرآباد

مجموعه سلطان بندرآباد (مجموعه سلطان محمودشاه یا شیخداد) مربوط به سده هفتم هجری قمریه و از طاق و تویزه هایی با خشت و گل ساخته شده. این مجموعه بخش های مختلفی داره که می شه به خانقاه، مسجد جامع، حسینیه، آب انبار، برج حفاظتی و مقبره اشاره کرد.

در مسجد جامع این مجموعه منبری از کاشی های معرق با نقش های گره اسلیمی و خط ثلث وجود داره که از نظر هنری اهمیت زیادی داره. خانقاه بندرآباد مثل خیلی از آثار قدیمی یزد سال ها در زیر شن های کویری مدفون بوده.

مسجد بندرآباد

این مسجد که در روستای بندرآباد قرار دارد از بناهای تاریخی شهرستان اشکذر است. ساختمان مسجد به مسجدهای قرن هشتم شباهت زیادی دارد، به این معنی که صحن مسجد به شکل مربع و با طول و عرض ۱۱متر است که در مشرق و مغرب آن دو ایوان سرتاسری به عرض ۹ متر ساخته شده و انتهای ایوان های آن ازدو طرف به گنبد جنوبی مسجد مرتبط می شود. پوشش خارجی گنبد از آجر ساده ساخته شده است. محراب مسجد دارای مقرنس کاری گچی است که زیر آن با شمسه های کاشی معرق لاجوردی تزئین شده.. در کنار محراب این مسجد، منبر ۱۳ پله ای بزرگی قرار دارد که اطراف آن را با کاشی های فیروزه ای و لاجوردی تزئین کرده اند.

مسجد ریگ رضوانشهر

این مسجد که در قرن ۸ هجری و به دست معین الدین اشرف ساخته شده است، تا همین چند سال پیشدر زیر شنها مدفون بوده و در سال ۱۳۷۰ به طور اتفاقی کشف شده است. بعد از جستجوها و مرمت هایی که انجام شد یک محراب کاشی کاری شده در قسمت جنوب آن کشف شد.

 نکته ی مهم دیگر آن، این است که سه سید بزرگوار به نام های سید رکن الدین، سید کمال الدین و بی بی فضه در این مکان دفن شده اند. این مسجد امروزه در جوار رضوانشهر واقع شده و اطراف آنرا شن های روان احاطه کرده که یاد آور شکوه و جلال شهر در طی قرون و اعصار گذشته است. ساختار معماری مسجد و ستون های ستبر آن و وسعت بنای مسجد حکایت از بزرگی و عظمت رضوانشهر در گذشته های دور دارد.

آب انبار هفت بادگیر عصرآباد

این آب انبار در روستایی قرار گرفته که متروکه ست، در حدود ۶۰ سال پیش با خشک شدن قنات مردم این روستا رو ترک کردن. عصرآباد از روستاهای زرتشت نشین شمال یزده که با وجود اینکه سال هاست رنگ زندگی به خود ندیده اما بقایای تاریخی روستا هنوز توجه آدمای زیادی رو به خودش جلب می کنه.

آب انبار این روستا بی آبه و مربوط به دوره قاجار می شه که در سال ۱۳۱۹ شمسی به پشتکار جهانگیر رستمی ساخته شده. آب انبار هفت بادگیر شامل هفت بادگیر و ۲ مخزنه و از آجر خشت خام، ساروج، گچ و قلوه سنگ ساخته شده. این آب انبار روی دو مخزن بنا شده و معماری خاصش باعث می شده که در گرمای تابستان یزد، آب سرد و خنک باشه.

این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۷۵۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

انتهای پیام/