اعراب با پول نفت شان چه می کنند؟
یزد رسا؛ عربستان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت اوپک است و پس از روسیه بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان با توانایی تولید بیش از 10میلیون بشکه در روز. مقام‌های نفتی و سیاسی عربستان همواره تاکید کرده‌اند این رقمی است که آنها به دلیل سقف مجاز تولیدی اوپک رعایت می‌کنند و گرنه قادرند 5/2میلیون بشکه در روز به آن بیفزایند.
درآمد نفتی عربستان نجومی است اما این درآمد صرف چه هزینه‌هایی می‌شود؟ ظاهرا عربستان جز فروش نفت خام و خرید اسلحه، برنامه‌هایی جاه‌طلبانه نیز در سر دارد. درآمد هنگفت نفتی عربستان دست این کشور خصوصا شرکت ملی نفت آن را برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت با رقم‌های بالا و در سراسر جهان باز گذاشته است. سرمایه‌گذاری‌هایی که همه کمابیش حول و حوش صنعت نفت این کشور انجام می‌گیرد.
سرمایه‌گذاری‌های داخلی
به گزارش «عرب نیوز»، آرامکوی عربستان، بیش از 308میلیاردریال سعودی (82میلیارددلار آمریکا) را در پروژه‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کند که انتظار از آن ایجاد فرصت‌های شغلی بسیار گسترده برای مردم عربستان سعودی است.
غول نفتی عربستان، پول خود را در پروژه‌های معظم انرژی سرمایه‌گذاری خواهد کرد. پروژه‌هایی که قرار است طی چهار سال آینده به مرحله بهره‌برداری برسد و هدف از آن «تسهیل توسعه ملی، ارتقای سطح بومی‌سازی و به حداکثر رساندن نقش صنعت نفت کشور در راه رسیدن به توسعه پایدار است.»
گزارش‌های اخیر از فعالیت‌های شرکت آرامکوی سعودی، حاکی از تمرکز این شرکت بر پروژه‌های گاز طبیعی برای افزایش منابع انرژی و نیز تهیه خوراک برای صنایع پتروشیمی کشور است.
آرامکوی سعودی خود را مهیای رساندن سطح عرضه به تقاضای فزاینده سوخت می‌کند. این شرکت می‌خواهد تا پایان امسال احداث دو پالایشگاه خود را آغاز کرده باشد: یکی پالایشگاه جوبا، واقع در سواحل خلیج‌فارس، با همکاری توتال فرانسه؛ دیگری پالایشگاه ینبو، واقع در سواحل دریای سرخ. هر دو پروژه به ارزش بیش از 20میلیارددلار. پروژه مانیفت، که برای تولید روزی 900هزار بشکه نفت سنگین طراحی شده است ارزشی بیش از 16میلیارددلار دارد.
برنامه گازی وسیط که در سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید، گاز طبیعی تولید خواهد کرد و به گفته تحلیلگران بزرگ‌ترین پروژه گازی است که آرامکو تاکنون ساخته است، پروژه‌ای به ارزش 4/8میلیارددلار.
تاسیسات بازیافت گاز مایع شیبت، توسعه خواهد یافت و تاسیسات جدید در آن نصب خواهد شد. مدیر برنامه گاز مایع میدان شیبت، عبدالله الصغیر، می‌گوید که کار این میدان در حال پیشرفت است و هنوز نیز پتانسیل بسیار دارد: «انتظار ما این است که محصولات تاسیسات گاز مایع شییب، تقاضای فزاینده برای تامین خوراک پتروشیمیایی پالایشگاه‌ها را برآورده کند.»
از دیگر پروژه‌های آرامکو پالایشگاه جازان، قرار است در سال 2016 کار خود را آغاز کند. این پروژه به ارزش هفت‌میلیارددلار روزی 400هزار بشکه نفت سنگین عربی تولید خواهد کرد که از آن برای تولید گازوییل، بنزن و پاراگزیلن استفاده خواهد شد. پایگاه اینترنتی مجله معتبر انرژی زاویه (Zawya) که اخبار اقتصادی خاورمیانه را پوشش می‌دهد، گزارشی از ساخت «بزرگ‌ترین مبدل آب شور جهان» در عربستان منتشر کرد.
ظرفیت تولید روزانه این مبدل 600هزار مترمکعب آب است و در شمال غربی جده قرار دارد. مدیر این پروژه می‌گوید: «کار خود را در فصل اول سال 2014 آغاز خواهیم کرد و تا 2018 به بهره‌برداری خواهیم رساند.» مجری این طرح شرکت اس دبلیو سی‌سی، شرکتی است متعلق به دولت عربستان و هم‌اکنون 20درصد کل آب تصفیه جهان را تولید می‌کند. رسانه‌ها از تعداد دقیق شغل‌هایی که با این سرمایه‌گذاری‌ها در عربستان ایجاد می‌شود گزارشی نداده‌اند و صرفا آن را «عظیم» توصیف کرده‌اند؛ صفتی که با توجه به رقم سرمایه‌گذاری‌ها کاملا قابل قبول است.
سرمایه‌گذاری‌های خارجی
سرمایه‌گذاری شرکت نفت عربستان به داخل مرزهای این کشور محدود نیست. خبرگزاری اقتصادی «بلومبرگ» در گزارشی از قصد شرکت ملی نفت عربستان برای ساخت پالایشگاه در چین و اندونزی خبر می‌دهد. این کار «بخشی از برنامه سرمایه‌گذاری 200میلیاردی این شرکت برای دوبرابر کردن ظرفیت پالایشی و اکتشافی نفت و گاز طی یک دهه پیش‌رو است.»
به گزارش بلومبرگ، خالد الفالح، مدیرعامل شرکت ملی نفت عربستان در مصاحبه‌ای گفته است: خود را برای «مراحل نهایی» مذاکرات پالایشگاه چینی آماده می‌کند و منتظر «پیشنهادهای خوب روی میز» از جانب اندونزی است. همچنین آرامکو به‌زودی تصمیم می‌گیرد که آیا پالایشگاه در دست ساخت با همکاری سومیتومو کمیکال کو ژاپن را توسعه دهد یا نه.
آرامکو هم‌اکنون بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده نفت خام جهان است اما آرزوهای بزرگ‌تر در سر دارد. این شرکت می‌خواهد طی 10 سال توان پالایشی خود را به هشت‌میلیون بشکه در روز برساند و قسمت اعظم آن را صادر کند. محصولات پالایشی قیمت و سود بالاتر از تولید نفت خام دارند.
الفالح می‌گوید: «شرکت رشد بلندمدت را هدف خود قرار داده.» به گفته وی آرامکو تا پنج سال آینده 90میلیارد دلار برای افزایش توان پالایشی خود تا سقف 50درصد، یعنی شش‌میلیون بشکه در روز سرمایه‌گذاری خواهد کرد؛ سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی که «کم‌وبیش مشخص شده‌اند.» ظرفیت پالایشی درون خود عربستان قرار است تا سال 2016، از 26/2میلیون بشکه کنونی به 46/3میلیون بشکه در روز برسد.
اما قسمت اعظم سرمایه‌گذاری پالایشی آرامکو در خارج از عربستان و در آسیا انجام می‌گیرد و در آسیا بخش بزرگ آن در چین قرار دارد. مدیرعامل آرامکو به بلومبرگ گفته است از ارایه جزییات قراردادهای پالایشی با شرکت ملی نفت چین، بزرگ‌ترین تولیدکننده انرژی کشور معذور است اما همین قدر می‌گوید که «دو شرکت بر سر اندازه پروژه مشتمل بر حجم مواد پالایشی و بازاریابی به توافق رسیده‌اند.»
فالح می‌گوید خط لوله‌ای که نفت خام را به پالایشگاه چینی می‌فرستد از میانمار می‌گذرد و در سال 2013 به انجام می‌رسد و آماده بهره‌برداری است. به گفته ایشان خط لوله میانمار واسطه انتقالی چین و عربستان، پروژه‌ای بلندمدت و رو به توسعه است.
عربستان به غیر از چین، اندونزی را نیز در آسیا هدف قرار داده است. در اندونزی «شاخص‌های اولیه مثبت است.» شاخص‌های اولیه برنامه‌ای برای احداث پالایشگاه با همکاری شرکت دولتی نفت اندونزی پی‌تی پرتامیناست. دو شرکت هم‌اکنون برای تاسیس پالایشگاهی با ظرفیت تولید 300هزار بشکه مواد پالایشی در روز به توافق رسیده‌اند. این پالایشگاه در توبان، در شرق جاوه قرار دارد.
ژاپن، شریک قدیمی و خریدار عمده نفت عربستان نیز از سرمایه‌گذاری‌های عربستان بی‌بهره نیست. به گزارش بلومبرگ فالح گفته است در این ماه با مقامات سومومیتومو کمیکال ملاقات خواهد کرد تا از آنها بپرسد «بعد از این چه کنند؟» منظور فالح پالایشگاهی است که دو شرکت مشترکا در خاک عربستان احداث کرده‌اند و قرار بوده تا پایان سال 2012 مشخص شود که شش‌میلیارد دلار برای توسعه آن در نظر بگیرند یا هشت‌میلیارد دلار. اما مشخص نشده. فالح در مصاحبه‌اش خطاب به مقام‌های شرکت ژاپنی می‌گوید «وقتی می‌گوییم آخر سال، منظورمان، همان آخر سال است» اما باز از ارایه جزییات قرارداد توسعه معذور است.
شرکت آرامکو پالایشگاه رأس تنوره، بزرگ‌ترین پالایشگاه داخلی خود را نیز برای توسعه مدنظر دارد اما به دلیل انتخاب پالایشگاه جازان برای سرمایه‌گذاری، فعلا طرح آن را به آینده موکول کرده است.
