به گزارش یزد رسا به نقل از آوای‌اقتصاد، اقتصاد ایران یک اقتصاد تک محصولی است که بر پایه ی درآمدهای نفتی استوار است به گونه‌ای که بخش عمده‌ای از درآمدهای کشور را درآمدهای نفتی تشکیل می‌دهد. اقتصاد ایران، اقتصادی وابسته به درآمدهای ارزی حاصل از صدور نفت خام می‌باشد و این وابستگی در طی سالیان طولانی به طور گسترده‌ای در تمام تا رو پود این اقتصاد به وجود آمده است.

با کاهش قیمت نفت و درآمدهای نفتی تامین بودجه کشور دچار مشکل می‌شود و باعث تعطیلی بخش عظیمی از برنامه‌های توسعه می‌شود و مانع از دستیابی به نرخ رشد مورد نظر می‌گردد.

از سویی دیگر افزایش درآمدهای نفتی نیز موجب به دام افتادن کشور در برنامه‌های بلند پروازانه می‌شود. تجربه سال‌های گذشته از افزایش درآمدهای نفتی نشان داده که این ثروت طبیعی بلای اقتصاد کشور شده است.

ریشه اصلی مشکلات اقتصاد کشور وابستگی به درآمدهای نفتی است این امر باعث غفلت از سرمایه گذاری در بخش های مختلف اقتصاد شده است. علی رغم این که گفته می‌شود تنها 27 درصد بودجه کشور به نفت وابسته است اما از نظر کارشناسان 70 درصد درآمدهای بودجه کشور به طور مستقیم و غیرمستقیم به اقتصاد نفت مربوط است.

آکانی محقق اقتصادی، ثروت و افزایش درآمدهای حاصل از اجاره یا فروش را بلایی اقتصادی برای کشورهای تولیدکننده نفت دانسته است. بدین ترتیب که افزایش قیمت نفت سبب تحرک هر دو طرف عرضه و تقاضا در اقتصادهای وابسته به نفت می‌شود، ولی به دلیل سیستم‌های حمایتی بخش انرژی و پرداخت یارانه دولت در این بخش و کالاهای اساسی، موجب افزایش هزینه‌ها در فعالیت‌هایی که انرژی به عنوان نهاده تولید منظور می‌شود، نخواهد شد. افزایش درآمدهای نفتی در بیشتر کشورهای نفت‌خیز سبب بروز پدیده بیماری هلندی می‌شود که با انتقال قسمتی از درآمدهای نفتی به بخش‌های تولیدی قابلیت تجارت را به همراه دارد.

مقام معظم رهبری نیز نفتي بودن را يکي از اشکالات عمده اقتصاد ايران برشمردند و با تأکيد بر اينکه بايد در مقابل برنامه‌ريزي بدخواهان به گونه‌اي تلاش شود که ضربه دشمن، تأثيرگذار نشود و يا کم اثر شود، افزودند: علاوه بر برنامه‌ريزي مستمر و گسترده جبهه استکبار، اقتصاد کشور از دو اشکال بزرگ «نفتي بودن» و «دولتي بودن» نيز به شدت رنج مي‌برد.

اگر پايه اقتصاد کشور براساس استفاده از ظرفيت‌هاي مردمي و توليد داخلي برنامه ريزي و مستحکم شود، ديگر براي تحريم‌ها و کاهش قيمت نفت عزا نمي‌گيريم و دچار نگراني نمي‌شويم.

ايشان يکي از لوازم اصلي و مهم خروج از اقتصاد نفتي را، قطع وابستگي بودجه کشور به درآمد نفت دانستند و خاطرنشان کردند: بايد به اين نقطه برسيم و معتقدم اين کار سخت را مي‌توان با همت و با اعتماد به مردم و جوان‌ها و سرمايه‌هاي داخلي و بالاتر از همه، با اعتماد به خداوند متعال که وعده نصرت داده است، انجام داد.

از اثرات منفی نفت بر اقتصاد به این دلیل است که شوک قیمت نفت معمولا پیش بینی نشده است، هنگام وقوع این شوک‌ا آمادگی لازم جهت برخورد با آن وجود ندارد و همین امر باعث می‌شود اثراتی بر متغیرهای کلان اقتصادی بگذارد که مهار کردن و هدایت آن در جهت صحیح، زمان‌بر باشد؛ و لذا صدماتی بر اقتصاد مملکت وارد آورد.

علی رغم تاکیدات و هشدارهای مکرر مقام معظم رهبری در خصوص کاهش وابستگی به نفت اما در مقام اجرا  کسی به این رهنمودهای رهبری توجه نکرد. کاهش بی‌سابقه نفت و درآمدهای نفتی اجبارا این کاهش وابستگی را به دنبال خواهد داشت و دولتمردان باید برای تامین بودجه خود درآمدهای دیگری را جایگزین آن کنند.

آن چه در سال‌های گذشته و به ویژه در ماه‌های اخیر رخ داده کاهش و به تعبیری سقوط قیمت نفت بوده است در نتیجه اقتصاد کشور ناچارا باید به کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی سوق داده شود و دولت باید در تنظیم بودجه به دنبال منابع درآمدی جایگزین درآمدهای نفتی پیدا کند.

اقتصاد کشور باید به سمتی حرکت کند که با افزایش تولیدات داخلی زمینه کاهش وابستگی به نفت کاهش یابد. اقتصاد باید با خود باوری به تولیدات داخلی بها دهد و بر روی ریل تولید قرار گیرد.

درآمدهای مالیاتی مهمترین منبع برای تامین بودجه کشور در نبود درآمهای نفتی قلمداد می‌شود. لازمه بهره‌برداری و استفاده از این منبع رونق و فعالیت بنگاه های تولیدی و خدماتی است. زمانی اقتصاد کشور توانایی پرداخت مالیات را دارد که از تولید و تولیدکننده حمایت شود و تولیدکننده بتواند چرخ کارخانه خود را بچرخاند.

رهایی از وضعیت کنونی مستلزم تحول اساسی در بینش و حرکت اقتصادی است. بازنگری الگوها و ایجاد تحول در زمینه تولید و تجارت و مصرف از ضروریات رهایی از مشکلات اقتصاد نفتی است.

در شرایط کنونی که قیمت نفت کاهش داشته متاسفانه رکود شدید نیز بر اقتصاد کشور سایه افکنده است. رکود به معنی کاهش تولید و اشتغال است و این یعنی بنگاه‌های تولیدی نیز توانایی پرداخت مالیات را نیز ندارند و چنان چه دولت بخواهد در کنار رکود فشارهای مالیاتی را بر بنگاه‌ها و صنایع اعمال کند رکود در کشور تشدید خواهد شد و حداقل های مالیاتی نیز نصیب دولت نمی‌شود. در این صورت دولت باید بر خلاف آن چه در برنامه خود دارد باید خروج از رکود را در اولویت خود قرار دهد.

اقتصاد مقاومتی از جمله موضوعات مغفول است که دوا و درمان اقتصاد کشور است و با کاهش قیمت نفت و درآمدهای نفتی ضرورت توجه به آن بیشتر حس می‌شود. از محورهای اساسی و مهم اقتصاد مقاومتی حمایت از تولید ملی است.  گسترش حمایت از تولیدات ساخت داخل و سرمایه ایرانی باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد چرا که تولید و صنعت، نقش بی بدیل و رکن مهم رشد اقتصادی و کاهش بیکاری و و تورم تلقی می شود.

تحقق اقتصاد مقاومتی شاه کلید حل مشکلات کشور است و از جمله اقداماتی که در مسیر کاهش اتکا به نفت می‌توان انجام داد توسعه بنگاه‌های کوچک و متوسط است. نقش و تاثیرگذاری صنایع کوچک و متوسط در توسعه اقتصادی در کشورهای مختلف اثبات شده است و نمی‌توان ان را نادیده گرفت. 

پن روز، به عنوان یک اقتصاددان، در نطریه اقتصادهای حاشیه ای خود، اظهار می کند که در شرایط شکوفایی و رونق اقتصادی ، ایجاد فرصت های رشد برای صنایع کوچک و متوسط، ممکن الحصول و راحت تر از توسعه صنایع بزرگ است.

صنایع کوچک و متوسط بخش ضروری اقتصاد هر کشوری محسوب می‌شوند. طرح های اقتصاد مقاومتی نیز که در سال‌های اخیر در گوشه گوشه کشور رونق گرفته است گامی در افزایش تولیدات داخلی محسوب می‌شود که به شدت نیازمند حمایت هستند.

از اقدامات لازم برای حمایت از صنایع کوچک و متوسط به حداقل رساندن واردات است به عبارتی از واردات کالاهای مصرفی و بویژه کالاهایی که مشابه داخلی دارد باید ممناعت شود و صرفا کالاهای واسطه‌ای وارد شوند. تولید کالاهای مورد نیاز در کشور به صنایع کوچک سپرده شود و از سرمایه‌های داخلی برای تولید استفاده شود.

گفتنی است اقتصاد منهای نفت به معنای کنار گذاشتن کامل نفت از اقتصاد کشور نیست بلکه می‌توان با برنامه و سیاست‌های مناسب و علمی از نفت به درستی بهره برد. به طور مثال کشور نروژ نیز مانند ایران از منابع و درآمدهای نفت برخوردار بوده اما کاری که کشور نروژ انجام داده است این بوده که درآمدهای نفتی خود را سرمایه‌گذاری کرده و سود حاصل از سرمایه‌گذاری را در بودجه وارد می‌کنند. اما متاسفانه ایران چنین الگویی را پی نگرفته است و اقتصاد ایران به شدت به درآمدهای نفتی وابسته است و با نوسانات قیمت نفت دچار حراس می‌شوند.

نهایتا باید گفت اقتصاد منهای نفت جز با حمایت از تولید داخلی و اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی محقق نخواهد شد. اقتصاد کشور نیاز به تغییرات گسترده و اقداماتی جدی می‌طلبد و با توجه به تجربه چند دهه‌ای در وابستگی به اقتصاد نفتی اکنون باید مسیری نو را پیگیرد و زمینه شکوفایی اقتصاد کشور فراهم شود.
انتهای پیام/س*