یزد رسا، قیام مردم یزد در هشتم فروردین 1357 حلقه سوم از سلسله قیام های زنجیره ای بود که منجر به قیام سراسری در ایران بر ضد شاه و در نهایت سرنگونی رژیم پهلوی گردید. پس از قیام مردم قم در 19 دی ماه 1356 که در اعتراض به مقاله توهین آمیزی نسبت به امام خمینی (ره ) توسط عوامل رژیم در روزنامه اطلاعات به چاپ رسیده بود و طی آن عده زیادی از مردم قم توسط عوامل رژیم به خاک و خون کشیده شدند، مردم تبریز در روز 29 بهمن 56 به مناسبت اربعین شهدای قم مراسم باشکوهی برگزار کردند که اینبار نیز با حمله ماموران مسلح رژیم به مردم بی دفاع فاجعه ای عمیقتر به وقوع پیوست.

در پی این کشتارها مراجع و علما این کشتارها را بشدت محکوم و حضرت امام ضمن اعلام عزای عمومی عید 1357 شمسی را تحریم کردند. با نزدیک شدن چهلم شهدای تبریز، جوشش مخصوصی در مردم ایران مشاهده می شد. در این میان قیام مردم یزد در روز هشتم فروردین 57 که تا 12 فروردین هم ادامه داشت جلوه بیشتری داشت.

مردم یزد در روز نهم فروردین پس از جلسه بزرگداشت شهدای تبریز در روضه محمدیه این شهر به خیابانها ریختند و با شعارهای انقلابی به مراکز فساد و فحشا و نیز اماکن دولتی حمله کردند. فردای آن روز شهید آیت ا... صدوقی از علمای شهر یزد مردم را به تعطیلی عمومی و اجتماع در مسجد جامع شهر یزد دعوت کرد و در یک سخنرانی در آن اجتماع با شکوه، خواستار بازگشت امام خمینی (ره ) از تبعید و آزادی زندانیان سیاسی و سرنگونی رژیم شدند. در پایان آن مراسم مردم به خیابانها ریخته و تظاهرات دیگری علیه رژیم انجام دادند که با حمله ماموران رژیم و به خاک و خون کشیدن مردم، برگ سیاه دیگری در کارنامه رژیم پهلوی ثبت شد. تظاهرات مردم تا روز 12 فروردین ادامه داشت و پایه های رژیم پهلوی را بیش از پیش سست نمود.

حضرت امام خمینی (س)در روز های بعد (1)در پیامی فرمودند :

بسم اللَّه الرحمن الرحیم.
سلام و تحیت بر مؤمنین محترم یزد و سایر شهرهایى که با خون خود بزرگداشت اربعین خونین تبریز را گرامى داشتند. مع الأسف ما باید در اربعینى بعد از اربعین بلکه در اربعینات پنجاه ساله دوره سیاه و عزاى این ملت بزرگ، در حوادثى که در این پنجاه سال از اختناق و قتل و حبس و تبعید و بالاتر از آن از ورشکستگى اخلاقى و فرهنگى به دست این دودمان نشاندار، که در عقب نگه داشتن و به فسادگرایاندن و به فحشا کشاندن نسل جوان ما نقش بزرگى داشتند و الحق مأموریت را خوب انجام دادند، در سوگ بنشینیم و در هدر دادن مخازن زیرزمینى و از آن مهمتر مخازن‏روى زمینى که نسل جوان است در عزا باشیم. در کودتاى انگلیس به دست رضا خان و امریکا به دست محمد رضاخان، در سوگ باشیم.

در منطق شاه و مزدوران وابسته‏اش، اهالى محترم تبریز که یکپارچه بپا خاستند و با فریاد «مرگ بر شاه» زمین را لرزاندند، تعدادى از بیگانگان بودند که از خارج مرز به طور قاچاق وارد شده بودند! و شما اهالى محترم یزد که دلاورانه قیام نمودید و با تعطیل عمومى و شعار متدوال «مرگ بر شاه»، عامل امریکا را دیوانه تر کردید، معدودى هستید  که از آن طرف مرز به صورت غیرقانونى وارد یزد شدید! اهالى ایران از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب که یکپارچه از شاه متنفرند ایرانى نیستند! اینان همگى به صورت قاچاق وارد ایران شده‏اند!! در این منطق، ایرانى خلاصه مى‏شود در شاه و دار و دسته‏اش و از مستشاران و کارمندان امریکایى و انگلیسى و روسى و صهیونیستى؛ غارتگران بین المللى که اقتصاد ایران را قبضه کرده‏ اند.

ما که با این منطقها روبه رو هستیم به خواست خداوند تعالى تا برچیده شدن بساط ارتجاعى شاهنشاهى و برپا کردن حکومت عدالت گستراسلامى دست از مبارزه برنمى داریم تا حکومت دموکراسى به معنى واقعى جایگزین دیکتاتوریها و خونریزیها شود. اکنون براى نیل به این مقصد عالى انسانى و اسلامى بر همه طبقات است که یکدل و یک جهت به پا خیزند و با درک شرایط زمانى و مکانى شعار دهند، و از خواستهایى که در نهایت اثبات نظام شاهنشاهى و زیر پاگذاشتن خونهاى به ناحق ریخته شده مردم این مرز و بوم است احتراز کنند، و نقطه اصلى همه جنایات را که شخص شاه است نشان دهند، و گرفتاریهاى ملت را در این حکومت ارتجاعى گوشزد جهانیان کنند. سران قوم باید ملت را در مسیرى که یافته است و دشمن را شناخته به قیام دست زده است، هدایت و پشتیبانى کنند، و در این موقع بسیار حساس ملت را از مسیر انتخابى‏اش با کجرویها منحرف نکنند.

امروز ملت شجاع با یافتن راه خود به پا خاسته، و به بهانه بهانه جویان خاتمه داده، راه عذرها منقطع شده و در پیشگاه ملت پذیرفته نیست، و در پیشگاه مقدس حق تعالى هیچ گاه پذیرفته نبوده است. آیا کسانى که عذر تراشى مى‏کنند و مُهر سکوت را نمى‏شکنند و گاهى به سکوت توصیه مى‏کنند، مى‏دانند چه تحولاتى در شرف تکوین است؟ روزنامه اطلاعات شماره 15575 را دیده‏اند که نوشته است در عریضه سپاس زرتشتیان در جواب شاه آمده است که: «جامعه زرتشتى سراسر جهان نسبت به شاهنشاه آریامهر سپاسگزارى و حقشناسى عمیق در خود احساس مى‏کنند، زیرا از زمانى که پارسیان از ایران مهاجرت کردند، هیچ کس دیگر تا این حد در احیا و حفظ تاریخ،مذهب و فرهنگ زرتشتیان از آنان حمایت نکرده است». توجه کرده‏اند که تغییر تاریخ اسلام به تاریخ گبرها براى احیاى زرتشتى‏گرى و احیاى مذهب و آتشکده آنها به رغم اسلام و براى سرکوبى آن است؟ آیا مطلع هستند که در یک مصاحبه‏اى در خارج گفته است: «مذهب در حکومت من نقشى ندارد». اکنون با اختناق همه جانبه و سلب آزادى به تمام ابعاد و فشارهاى توانفرسا، ایران بیدار در آستانه یک انفجار عظیم است و به سرعت جلو می رود.

دستگاه جبار با اعصاب خرد شده و با ادامه قتل و چپاول در بلاد مختلف، مثل جهرم و اهواز، و با دست زدن به خرابکارى و انفجار منازل آزادیخواهان و دزدى و ضرب و جرح علنى افراد مبارز، و حمله سبعانه به جوانان مسلمان در کوهها توسط «گروه انتقام» (2) ساخته شاه و بستن مالیاتهاى کمرشکن به کسبه متعهد به انتقام شرکت در اعتصاب همگانى، اجازه تنفس را هم از ایرانیان سلب کرده است.

کسانى که از حال این ملت رنجدیده در این پنجاه سال آگاهند و به سرنوشت ایران علاقه دارند، از جمیع طبقات، از کارگر تا دهقان، از دانشجویان قدیم تا دانشگاهیها، از لشکرى تا کشورى باید بدانند به دست آوردن آزادى در برکنار شدن شاه و دودمان او است که دشمن سرسخت ملت و نقطه اصلى بدبختى است؛ و تصور آنکه بدون کنار رفتن و انتقام از او آرامش ملتى که همه چیزش به دست او به باد رفته است به او برگردد، خیالى است باطل.

از خداوند متعال وحدت کلمه مسلمین و خصوص ملت سربلند ایران را خواستار و قطع ایادى اجانب و عمال آنها را امیدوارم. والسلام على من اتبع الهدى.
- روح اللَّه الموسوى الخمینى.

شایان ذکر است مطابق رسم هر ساله مراسم گرامی داشت یاد و خاطره شهدای دهم فروردین یزد امروز صبح راس ساعت 8 با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین راشد یزدی در جوار تربت پاک شهید صدوقی در مسجد روضه محمدیه برگزار می شود.

(1)- در صحیفه نور (دوره 22 جلدى)، ج 2، ص 62، ذیل تاریخ 29/2/1357 درج شده اما تاریخ مندرج در نسخه خطى 21 جمادى الاول 1398 (9/2/57) است..
(2)- گروهى ساخته ساواک که با بمب گذارى در منازل افراد مبارز، و گاه ضرب و شتم آنها قصد توقف نهضت اسلامى راداشت..

منبع :  صحیفه امام، ج‏3، ص:379-  380