به گزارش یزدرسا؛ لایحه بودجه ۱۴۰۰ درحالی هفته گذشته به بهارستان رسید که نه تنها با حواشی متعدد همراه بود بلکه افزایش وابستگی به نفت و پیش بینی درآمدهای غیرواقعی از فروش نفت و اوراق موجب شده تا منتقدان آن را بودجه رویایی دولت بخوانند!

خوش بینی دولت به آینده احتمالاً‌ موجب شده تا بودجه ۱۴۰۰ با فروش روزانه ۲.۳ میلیون بشکه­‌ای نفت نوشته شود، آنهم در شرایطی که فروش نفت فعلی ایران حدود یک سوم این رقم بوده و به احتمال خیلی زیاد چنین رقمی محقق نخواهد شد. ضمن اینکه دولت حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان نیز فروش اوراق سلف نفتی را در نظر گرفته که نشان می‌دهد در صورت عدم تحقق فروش نفت نیز، باز هم حساب ویژه­‌ای روی درآمدهای نفتی باز کرده است!

* چرا دولت روحانی بودجه ۱۴۰۰ را با خوش بینی به فروش نفت بست؟

باتوجه به اینکه سال ۹۷ ترامپ از برجام خارج و با اعمال تحریمهای اقتصادی، راه فروش و صادرات نفت و مشتقات آنرا بست و نقل و انتقال ارز را هم مسدود کرد، منابع پیش بینی شده در بودجه سال ۹۷ با رقمی بالغ بر ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان بدلیل کاهش صادرات نفت محقق نشد و سال را با کسری شدید بودجه به پایان رساندیم!

با وجود کسری بودجه در سال ۹۷ و کاهش بیشتر صادرات نفت ایران، دولت بودجه سال ۹۸ را ۵۰۰ هزار میلیارد تومان هم افزایش داد و به رقمی بالغ بر ۱۷۰۰ هزار میلیارد تومان رساند که این رقم نیز بدلیل بیشتر شدن مشکلات اقتصادی و فشار تحریمها، باز هم محقق نشد و پایان سال با کسری شدیدتر بودجه مواجه شدیم!

با این وجود و با افزایش بیش از پیش تحریم‌ها و کاهش درآمدهای ارزی کشور، اینبار دولت روحانی در کمال تعجب بودجه محقق نشده سال ۹۸ را ۳۰۰ هزار میلیارد تومان دیگر افزایش داد و به رقمی بالغ بر ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومان در سال ۹۹ رساند که اوضاع سالجاری بخوبی مبین عدم تحقق این رقم میباشد و لازم به ذکر است که امسال شیوع "بیماری کرونا" هم مزیدی بر علت شده تا اوضاع اقتصادی کشور و کسب و کارهای داخلی و بین المللی فعالان اقصادی و شرکتها هم راکد و خرابتر از قبل گردد و دست دولت را جهت تحقق منابع و درآمدهای پیش بینی شده در بودجه ۹۹ بطور جدی در تنگنا بگذارد که همین امر موجب کسری بودجه شدید امسال نیز خواهد شد!!

اما با علم به اینکه طی سه سال گذشته اوضاع اقتصادی کشور چگونه بوده و فشار تحریم‌ها نیز روز به روز بیشتر و سفره مردم هم کوچکتر شده، باز در کمال تعجب می بینیم که دولت روحانی از لایحه بودجه ای برای سال ۱۴۰۰ رونمایی میکند که نسبت به امسال حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان دیگر افزایش دارد و به رقمی بالغ بر ۲۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است!!

چه شده که دولت به این نتیجه رسیده که سال آینده فروشِ نفتِ کشورمان به یکباره به بیش از ۲ میلیون بشکه نفت و میعانات نفتی برسد؟ که این میزان فروش نفت آنهم با قیمت ۴۰ دلار در ازاء هر بشکه بتواند بیش از ۲۰ میلیارد دلار برای کشور ارزآوری داشته باشد؟!!

* وابستگی ۴۱ درصدی بودجه به نفت/ این بود اصلاح ساختاری؟

در لایحه بودجه ۱۴۰۰ با منابع ۸۴۱ هزار میلیارد تومانی بودجه عمومی، ۱۹۹ هزار میلیارد تومان منابع از محل فروش نفت و فرآورده های نفتی لحاظ شده است. اگر ۷۰ هزار میلیارد تومان اوراق پیش فروش نفت را نیز به این رقم اضافه کنیم حدود ۲۷۰ هزار میلیارد تومان از منابع بودجه به نفت وابسته است.

نکته جالب توجه اینکه امسال دولت در لایحه خود منابع ۷۵ هزار میلیارد تومانی از صندوق توسعه ملی لحاظ کرده است که این منابع نیز در واقع سهم صندوق توسعه ملی از فروش نفت می باشد. در مجموع به عبارتی ۳۴۵ هزار میلیارد تومان از بودجه ۸۴۱ هزار تومانی سال ۹۹ دولت وابسته به نفت است که وابستگی ۴۱ درصدی بودجه ۱۴۰۰ به نفت را نشان می دهد نه رقم ۲۳ درصدی که آقای نوبخت مدعی آن است.

وابستگی شدید بودجه ۱۴۰۰ به نفت درحالی با نقدهای متعدد مجلسی ها و اقتصاددان ‌ها همراه شده که اتفاقاً دولت باید در راستای اصلاح ساختاری بودجه، از سهم نفت در بودجه کم می کرد و بیشتر روی درآمدهای غیرنفتی تمرکز می کرد اما همانطور که در بالا هم گفتیم خوش بینی دولت به آِینده احتمالاً سبب نگارش چنین بودجه ای شده است.

باتوجه به لایحه پیشنهادی دولت و سهم درآمدها و هزینه‌ها در سال آینده باید گفت که سال ۱۴۰۰ در صورت تصویب بودجه پیشنهادی دولت در مجلس، کسری بودجه سال آینده حداقل دو سه برابر امسال خواهد بود.

* کسری بودجه ۱۴۰۰ چند برابر امسال خواهد بود/ تورم ۲۲ درصدی با بودجه ۱۴۰۰ محقق می شود؟

رویکرد دولت در بودجه ۱۴۰۰ درحالی با انتقاد از سوی کارشناسان اقتصادی همراه شده که در سال‌های بعد از انقلاب، کسری بودجه دولت‌ها همواره عامل اصلی تورم و افزایش نقدینگی و پایه پولی بوده است و در نتیجه با افزایش تورم فشارهای اقتصادی بر زندگی مردم بیشتر از قبل می شود.

کسری بودجه شدید برای سال آینده با توجه به بودجه نفتی دولت یکی از مهمترین محورهای نقد به لایحه پیشنهادی دولت است؛ کارشناسان می گویند دولت بودجه را طوری نوشته که هزینه ها اجرایی می شود ولی درآمدی حاصل نمی شود و در نتیجه بازهم سناریوی کسری بودجه و روشهای تأمین مالی آن موجب افزایش تورم و ... خواهد شد.

نکته مهم اما اینجاست که دولت تورم هدفگذاری شده برای بودجه ۱۴۰۰ را ۲۲ درصد اعلام کرده است! اما باتوجه به درآمدها و هزینه های درنظر گرفته شده در لایحه بودجه ۱۴۰۰ نه تنها احتمال تحقق این هدف بعید است بلکه پیش بینی ها بیانگر افزایش چشم گیر تورم در صورت تصویب بودجه پیشنهادی دولت است.

 طبق لایحه پیشنهادی دولت برای بودجه ۱۴۰۰، بودجه عمومی دولت ۴۷ درصد رشد کرده و هزینه های جاری دولت هم رشد ۴۳ درصدی دارد، در عین حال برخی کارشناسان منابع مشکوک الوصول بودجه را بیش از ۵۹۰ هزار میلیارد تومان پیش بینی کردند که بخش عمده آن احتمالا درآمدهای نفتی است که محقق نشود.

* هشدار برای فقیرتر شدن مردم/ بودجه ۱۴۰۰ موتور ابرتورم را روشن می کند

عدم تحقق درآمدها در کنار رشد بی سابقه هزینه های غیرقابل اجتناب به معنی تامین پول از منابعی است که همانند سال جاری تورم شدید و کم سابقه ای به همراه دارد، این در حالی است که افزایش حقوق تنها ۲۵ درصد پیش بینی شده است و همه این اعداد و ارقام درباره خطر کاهش قدرت خرید مردم در سال ۱۴۰۰ و فقیرتر شدن مردم هشدار می دهد.

بی‌احتیاطی و کم توجهی به شرایط موجود اقتصاد و واقعیت‌ها موجب شده تا با اضافه کردن مخارج دولت شاهد خیز دوباره تورم باشیم آنهم درحالی که انتظار می رفت با توجه به گرانی ها و افزایش قیمت های سرسام آور در سال جاری، حداقل دولت بودجه ۱۴۰۰ را با رویکرد مقابله با گرانی ها ببندد نه اینکه خود عاملی بر ادامه مسیر گرانی ها و افزایش تورم باشد.

طی سه چهار سال اخیر، اقتصاد ایران با مشکلات متعددی همراه بوده که در نتیجه این مشکلات که عمدتاً ناشی از سیاست‌گذاری های دولت و ضعف های نظارتی بوده فشار اقتصادی بر مردم بیشتر از قبل شده و تورم نیز مسیر افزایشی را با سرعت بیشتری در پیش گرفته است، برخی پیش بینی بیانگر آن است که نرخ تورم در صورت ادامه وضع موجود تا پایان سال به ۳۵ درصد برسد.

بنابراین در صورت تصویب لایحه بودجه پیشنهادی دولت و بروز کسری بودجه شدید در سال آینده، دولت بازهم بر فروش اوراق تکیه خواهد کرد و اگر شرط فروش این اوراق هم افزایش نرخ بازده فرض شود، بودجه سال۱۴۰۰ موتوری برای سرعت‌ بیشتر تورم  خواهد بود.

و اگر تأمین مالی بودجه ۱۴۰۰ از طریق فروش سهام یا فروش اوراق بدهی هم محقق نشود، طبیعتاً دولت به روش های قبلی برای جبران کسری بودجه روی خواهد اورد و در این حالت هم با افزایش حجم پایه پولی و انتشار پول، اقتصاد به همان چرخه معیوب قبلی برمی گردد که نتیجه آن چیزی جز افزایش تورم و فشار مشکلات متعدد معیشتی و نابرابری اجتماعی نخواهد بود.

* تورم سال آینده ۲ برابر می شود!

کارشناسان اقتصادی و منتقدان لایحه بودجه پیشنهادی دولت برای سال آینده در روزهای اخیر به دفعات درباره تورم‌زایی بودجه ۱۴۰۰  هشدار داده و اعلام کرده اند که این بودجه متورم، حتما به فقیرتر شدن مردم می انجامد.

بخشی، عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در همین ارتباط با اشاره به اینکه دولت برای جبران کسری بودجه مجبور به چاپ پول می شود گفت: طی ۵۰ تا ۶۰ سال گذشته اکثریت مردم درگیر تورم بوده اند که ناشی از کسری بودجه دولت است. در سال ۹۸ دولت مدعی ۱۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه بود که این مبلغ در عمل به ۳۰۰ هزار میلیارد تومان رسید. در سال جاری بنا بر ادعای دولت ۳۱۷ هزار میلیار تومان با کمبود بودجه دولتی مواجه خواهیم بود که اگر این رقم سه برابر شود تورم ما در سال آینده حداقل دو برابر خواهد شد و بسیاری از مردم ما از این تورم به شدت آسیب خواهند دید.

به گفته وی، کسری بودجه دولت، جیب مردم را خالی تر و سفره ها را محدودتر خواهد کرد. روندی که دولت طی می کند باعث کم شدن محتوای سفره ها می شود و عملا چیزی به آن اضافه نمی شود. دولت به مردم یارانه ۱۰۰ هزار تومانی می دهد و دوبرابر آن را پس می گیرد و در عمل قدرت خرید مردم کاهش خواهد یافت.

سبزعلیپور دیگر کارشناس اقتصادی است که در این باره گفته است: بودجه ۱۴۰۰ میراث مشکل ساز و پر درد سر "روحانی" برای "دولت آینده" می باشد که بدلیل غیر واقعی بودن و تنظیم رویایی آن، جز کسری بودجه، خزانه خالی و عدم توانایی در پاسخگویی به انتظارات مردم هیچ دستاورد مثبتی نخواهد داشت.

متاسفانه باز هم شاهد گسترش هزینه ‌های جاری دولت در بودجه پیشنهادی ۱۴۰۰ هستیم و عدم تحقق درآمدها و کسری بودجه بسیار زیادی را هم بطور قطع در پیش داریم.

با توجه به اعداد و ارقام بودجه پیشنهادی دولت برای سال آینده و خوش بینی بیش از حد به نفت و درامدهای نفتی احتمالا سال ۱۴۰۰ کسری بودجه دولت چند برابر امسال خواهد بود و در نتیجه نه تنها تورم هدف ۲۲ درصدی محقق نخواهد شد بلکه اگر همین بودجه به تصویب مجلس برسد باید شاهد ابرتورم در سال آینده باشیم!