بوعلی سینا؛ پزشکی که بیماری او را از پای درآورد
یزدرسا، اول شهریور ماه سالروز تولد ابوعلی سینا، پزشک، فیلسوف، اندیشمند و نویسنده صاحب نام ایرانی است که از شهرتی جهانی برخوردار است و بسیاری از آثار او به ویژه در زمینه پزشکی برای قرن های متمادی در دانشگاه های اروپایی تدریس می شد.
چکیده ای از زندگی نامه، آثار و خدمات شیخ الرییس ابوعلی سینا در ادامه می آید.
نام: حسین بن عبدالله بن سینا
تاریخ و مکان ولادت: یک شهریور ۳۵۹ ه.ش (370 ه.ق)- بخارا
تاریخ ومکان وفات: ۲ تیر ۴۱۶ (اول رمضان ۴۲۸ه.ق)- همدان
لقب: شیخ‌الرئیس، ابوعلی سینا، پور سینا
عوامل شهرت: از بزرگ ترین اندیشمندان و دانشمندان پزشکی، فیلسوف و نویسنده دانشنامه علمی- فلسفی« شفا»، مشهورترین دانشمند تاریخ ایران، شاعر، کارشناس علم موسیقی
کودکی ابن سینا
ابوعلی سینا از کودکی انسانی بسیار باهوش بود. تا جایی که داستان هایی عجیب از زندگی وی بیان شده است. مثلا گفته شده که وقتی وی طفلی شیرخواره بود، مادرش در هنگام نماز، او را زیر غربالی گذاشت تا از آسیب پرندگان و دیگر جانوران در امان باشد. اما پس از آن، یکی از جواهرات باارزش مادر گم شد و دیگر یافت نشد. مادر هربار که به یاد آن قطعه طلا می افتاد آه می کشید و زمانی که ابن سینا کمی بزرگ شده بود، پیش روی کودک خود آه کشید. کودک وقتی دلیل حسرت مادر را فهمید، گفت:« مادر! من یادم است که یک کلاغ آن طلا را برداشت. اما نمی دانم چرا در آن روز، آسمان تکه تکه بود!!» هرچند که این داستان واقعی به نظر نمی رسد. اما نشان می دهد که مردم تا چه حد از استعداد بالای ابن سینا شگفت زده بودند.
زندگینامه
ابن سینا در حومه بخارا و در روستای«افشانه» به دنیا آمد. پدرش عبدالله اهل بلخ بود و در دوران حکومت نوح بن منصور سامانی به بخارا آمد تا در روستای«خرمشین» به کار اداری مشغول شود. او با دختری از روستای افشنه به نام«ستاره» ازدواج کرد و حسین در سال 370ه.ق. از این پدر و مادر متولد شد. کمی پس از تولد حسین، پدر به بخارا منتقل شد و کودک فرصت یافت تا به تحصیل بپردازد. تا جایی که تا قبل از 10 سالگی در قرآن و ادبیات موجب حیرت معلمان خود شد.کمی بعد«ابوعبدالله ناتلی» به بخارا آمد و ابن سینا زیر نظر او منطق و هندسه را آموخت. ذهن خلاق پورسینا چنان بود که به بررسی تمام آموخته ها می پرداخت و در این علوم از استاد خود پیش می افتاد. او در تمام زندگی خود جسمی نیرومند داشت، شب ها تا دیر وقت به کار مطالعه و نوشتن کتاب می پرداخت و روز را به کارهای روزمره. پس از رفتن ناتلی از بخارا، ابن سینا به یادگیری علوم دینی، علوم طبیعی و پزشکی و فلسفه پرداخت و تا 17 سالگی در این علوم نیز سرآمد عصر خود شد. ابوعلی سینا 18 ساله بود که«نوح بن منصور» بیمار شد و چون هیچ پزشکی نتوانست او را درمان کند، از پورسینا استفاده کردند. پزشک جوان موفق شد امیر را درمان کند و در عوض از او اجازه گرفت که در کتابخانه شخصی او به مطالعه بپردازد. مدتی بعد پدر ابن سینا درگذشت و او نیز تصمیم گرفت به مسافرت بپردازد تا غم مرگ پدر را از یاد ببرد. مدتی را در«گرگانج» خوارزم گذراند و در این شهر نیز به دلیل دانش فراوان خود، مورد توجه فرمانروای شهر قرار گرفت. با تغییر شرایط سیاسی شهر، ابن سینا در سال 402 ه.ق. عازم گرگان شد تا دوستش«قابوس بن وشمگیر» فرمانروای دیلمیان را ملاقات کند. اما دوستش از دنیا رفته بود. ابن سینا در این شهر با«ابوعبید جوزجانی» آشنا شد و این شاگرد تا پایان عمر وی، در خدمتش بود. ابوعلی سینا در سال 404 ه.ق. راهی ری شد و در این شهر«مجدالدوله» فرمانروای آل بویه را نیز درمان کرد. یک سال بعد به همدان رفت و در این شهر، وزیر«شمس الدوله» فرمانروای دیلمیان شد. ابن سینا ده سال در همدان ماند. اما با مرگ فرمانروا و روی کار آمدن پسرش، پورسینا را برای چهارماه به زندان فرستادند. ابوعلی سینا در حبس هم بیکار نماند و 3 کتاب نوشت! تا این که علاء الدوله همدان را تصرف کرد و او را نجات داد. پور سینا در سال 415 راهی اصفهان شد و در این شهر مورد استقبال«علاء الدوله» فرمانروای این شهر قرار گرفت.
مرگ
ابن سینا تخصص فراوانی در درمان بیماری«قولنج» داشت. اما در سال 428 ه. در سفری که به همراه علاء الدوله به همدان داشت، به همین بیماری دچار شد و از دنیا رفت.
آثار
بیش از 130 کتاب از آثار ابن سینا بر جای مانده است.. همچنین بیش تر از 100 کتاب را به او نسبت می دهند. بیشتر این کتاب ها به زبان عربی نوشته شده است و حدود 20 کتاب وی نیز به زبان پارسی است. از مشهورترین کتاب های او می توان به اثر 18 جلدی«شفا»، القانون فی الطب در 18 جلد، مجموعه 10 جلدی « لسان العرب فی اللغه» و « الانصاف» در 20 جلد اشاره نمود.
مشهورترین موضوعات کتاب های ابوعلی سینا عبارتند از فلسفه(شفا، الاشارات والتنبیهات، نجات، حی بن یقظان) کتب پزشکی(قانون، دفع المضار الکلیه عن الابدان الانسانیه، سیاسة البدن وفضائل الشراب، الفصد، الادویة القلبیه، قولنج، تشریح الاعضا، الاغذیه والادویه) علوم طبیعی(الاجرام العلویة واسباب البرق والرعد، النبات والحیوان، فضا، ابطال احکام النجوم)کتاب های علم موسیقی(جوامع علم موسیقی، دانشنامه علایی، لواحق، اقسام العلوم، نجات، المدخل الی صناعة الموسیقی) ریاضیات(اقلیدس، علم هیات، جامع البدایع، المجسطی، الارتماطیقی، زاویه)
یادگارها
معروف تارین شاگردان ابن سینا عبارت اند از: «ابوعبیدالله عبدالواحد بن محمد جوزجانی» ریاضیدان که پس از مرگ پورسینا به گردآوری و تألیف آثار او پرداخت. ابوعبدالله محمد بن احمد المعصومی، شیخ علی نسائی خراسانی و ابومنصور حسین بن طاهر بن زیله اصفهانی نیز از دیگر شاگردان ابوعلی سینا هستند. اما مشهورترین شاگرد وی ابوالحسن بهمنیار بن مرزبان است که اهل آذربایجان بود و کتاب»المباحث» ابن سینا جواب سؤالات اوست. کتاب«قانون» وی به عنوان بهترین منبع درسی برای پزشکان، تا قرن 18 در دانشگاه های معتبر دنیا تدریس می شد و پس از انجیل، بیش از سایر کتاب ها چاپ می شد. همچنین اول شهریورماه هر سال و همزمان با زادروز پورسینا، در ایران با عنوان روز پزشک شناخته می شود. علاوه بر این، در سال ۲۰۰۵ میلادی دکتر «یاشار بیلگین» کانونی عام المنفعه به نام«آویسنا پرایز» در شهر فرانکفورت آلمان تاسیس کرد تا همه ساله به انتخاب هیات داوران «جایزه ابن سینا» را به افراد یا سازمان‌هایی که در راه تفاهم فرهنگی ملت‌ها کوشا بوده‌اند اعطاء کند. مبلغ این جایزه حدودا یکصد هزار یورو است. در اسکناس های کشور تاجیکستان نیز تصویر ابن سینا قرار داده شده است.
