به گزارش یزدرسا به نقل از طنین یاس ، زینب اختری عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات علوم و اعصاب دانشگاه بقیه الله(عج)، دکترای تخصصی فیزیولوژی و یکی از گردآورندگان کتاب "عفاف و حجاب از دیدگاه نوروبیولوژی در گفت وگو با خبرنگار طنین یاس، در خصوص چگونگی و ضرورت تألیف این کتاب اظهار داشت: حدود 2 سال پیش در مرکز علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله(عج) کمیت ه­ای به نام کمیته "نوروبیولوژی جنگ نرم" به دستور مدیر مرکز تشکیل شد.

وی هدف از تشکیل کمیته نوروبیولوژی جنگ نرم را بررسی نحوه ارتباط بین جسم انسان با شناخت او و در نهایت راهکارهای عملی در راستای نحوه صحیح عملکرد بدن که منجر به شناخت صحیح فرد می شود، بیان کرد و افزود: در جنگ نرم هدف دشمن، مغز انسان هاست بنابراین ما بر شناسایی مسیرها و ارتباطات موجود در مغز متمرکز شدیم.

دکتر اختری ادامه داد: طی جلساتی که با همکاران رشته علوم قرآنی و حدیث که از اعضا کمیته بودند، داشتیم، زمانی که به بررسی ارتباطات نقاط مختلف مغز و اثرات آن بر روی رفتار افراد می پرداختیم، احادیث مرتبط نیز توسط این گروه گردآوری می شد و ارتباطاتی که بین این دو رشته بدست می آمد، بسیار جالب توجه بود.

وی در ادامه این مطلب تصریح کرد: با بررسی دقیق ­تر دریافتیم که مساله ای مغایر با علم روز در دین وجود ندارد و در واقع  هر چه هست تأیید و صحه ای است بر آموزه های دینی مان.  در این راستا بخشی از تحقیقاتمان را روی حجاب و عفاف صورت پذیرفت . با این هدف که آیا بین حجاب و عفاف که در دین اسلام مورد تأکید است و عملکرد صحیح مغز ارتباطی وجود دارد یا خیر؟.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات علوم و اعصاب دانشگاه بقیه الله(عج) بیان داشت: در ابتدا بازخوانی مقالات در حوزه نوروبیولوژی و نوروساینس که در ژورنال های بین المللی و معتبر در سال های اخیر چاپ شده بود، انجام شد و از نتایج مقالاتی که تا سال 2015 در بهترین مجلات علمی به چاپ رسیده بود، استفاده شد تا جایی که نتایج مطالعات گردآوری شده در جلسات متعددی با حضور کارشناسان علوم اعصاب و علوم قرآنی مورد نقد و بررسی قرار گرفت که نهایتا کتاب "عفاف و حجاب از دیدگاه نوروبیولوژی" توسط اعضای کمیته نوروبیولوژی جنگ نرم مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله(عج) به رشته تحریر در آمد.

خلاصه ای از هدف نگارش و محتوای نگاشته شده در کتاب "عفاف و حجاب از دیدگاه نوروبیولوژی"

اختری اظهار داشت: جامعه ما با موضوعات گوناگون دینی نظیر حجاب، حیا و خصلت های گوناگون اخلاقی روبه رو است که برای تثبیت آنها باید تلاش پیوسته برای اقناع و ایجاد احساس انجام گیرد این در حالی است که شاهد خالی بودن فضای جامعه از دو عنصر اقناع و احساس نسبت به بسیاری از موضوعات دینی از جمله حجاب و عفاف هستیم.

وی افزود: پوشش مناسب از جمله موضوعات مهمی است که بهداشت روانی و سلامت روحی جامعه بستگی جدی به آن دارد و آنچه تا کنون درباره آن انجام شده است تنها مواجهات الزامی- تکلیفی بوده است که یا از وجوب رعایت،حرمت و مجازات ترکش نوشته و گفته اند و یا مجریان نظم برای رعایت آن، از توان انتظامی خود بهره برده اند و آنچه از آن خبر درخوری نبوده و نیست، تلاش برای اقناع و ایجاد احساس است، از این رو پیوسته از استحکامش کاسته شده و گریز از آن، فزونی می گیرد؛ باید معروفات و منکرات را به خرد و عقل مردم شناساند و احساس خوشایند و بد آیند را در قلبشان نشاند و در آخرین مرتبه، ملزمشان ساخت و سرانجام، متخلفان معاند را مجازات ساخت.

این دکترای تخصصی فیزیولوژیک بیان کرد: ما می‌خواهیم جوانان‌، اعم از پسران و دختران، به پوشش اهمیت بدهند، به پوشش مناسب، به آرایش و پیرایش مناسب توجه کنند،برای این منظور، باید به عقل و قلب آنها توجه کنیم، منظور از توجه این است که باید بکوشیم آنها را قانع کنیم و در آنها ایجاد احساس خوشایند نسبت به مضامین دینی ایجاد کنیم؛ صاحب نظران و متفکران باید برای قانع کردن جوان نسبت به پوشش کار کنند و دلایل عقلی در سطوح گوناگون، برای مخاطبان مختلف تدارک ببینند سپس از سوی مراکز فرهنگی و رسانه‌ها با بهترین شکل عرضه شود که جامعه به یک اشباع نسبی از دلایل عقلی در خصوص حجاب برسد.

وی در ادامه تصریح کرد: کتاب "عفاف و حجاب از دیدگاه نوروبیولوژی" تلاشی است در راستای مواجهه اعتدالی - تلفیقی با موضوع عفاف و حجاب که سعی دارد گامی نخست در جهت تلفیقی صحیح از تربیت احساسی، اقناعی و الزامی برداشته و با اقناع جویندگان حقیقت، پنجره ای جدید به روی اندیشه آنان در این عرصه بگشاید و دل هایشان را به این وادی سوق دهد، از این رو نظری افکنده است بر پایه های علمی عفاف و حجاب از دیدگاه نوروبیولوژی و علوم اعصاب که با آموزه های روشن قرآنی و روایی تلفیق گشته است.

یکی از گردآورندگان کتاب عفاف و حجاب از دیدگاه نوروبیولوژی، گفت: در این کتاب آشنایی با سیستم عصبی، عملکرد و بخش های مختلف مغز از یک سو و رابطه آن با موضوع عفاف و حجاب؛ و از سوی دیگر نگاهی به شگفتی های خلقت پروردگار عالمیان که اعجاب آدمی را برمی انگیزد. از یک جنبه، پاسخی است به ناآگاهانی که بدون شناخت پیچیدگی های خلقت بشر و اقتضائات روحی و جسمی آن، با علم کم عمق و نسخه های دردافزای خویش، تلاش می کنند کاروان بشری را به بیراهه ای رهنمون شوند که عین گمراهی است؛ از جنبه ای دیگر شهدی گوارا از عسل مصفای قرآن حکیم و معارف اهل بیت (ع) در کام حق جویان می نشاند.

اختری تصریح کرد: در مغز مراکز مهمی در ارتباط با پروسه عفاف و حجاب وجود دارد که از مهمترین آنها می توان به مرکز کنترل هیجانات (آمیگدالا)، مرکز کنترل تصمیم­گیری و قضاوت (پری فرونتال) و مرکز تشکیل حافظه (هیپوکمپ) اشاره کرد، تمام عملکرد مغز تحت تأثیر فعالیت این مراکز است و رفتارهایی که از فرد بروز می­یابد در واقع برآیند عملکرد این مراکز می باشد.

این دکترای تخصصی فیزیولوژی خاطرنشان کرد: مرکز کنترل هیجانات "آمیگدالا" نامیده می شود، هر ورودی حسی که ما از محیط دریافت می کنیم اعم از بویایی، بینایی، شنوایی چشایی و لامسه به صورت مجزا یک سری ورودی هایی را به آمیگدالا ارسال می کند و حافظه ای در این بخش تشکیل می شود که هر ورودی دارای بار هیجانی باشد در این بخش ذخیره می شود همچنین این ورودی ها به سمت بخش قشری مغز می روند جایی که محل تصمیم­گیری ها است و ما را از دیگر موجودات متفاوت کرده است.

وی بیان کرد: مرکز تصمیم گیری و قضاوت ما در قسمت پیشانی ما قرار دارد، بین این دو مرکز ارتباطات فراوانی وجود دارد اما نکته قابل توجه این است که وقتی مرکز هیجانات فعال باشد، قشر پیش پیشانی مهار می شود و رفتار فرد فقط بر اساس هیجاناتش شکل می گیرد؛ مرکز کنترل تصمیم گیری ما  که قسمت پری فرونتال (پیش پیشانی) است دارای پیچیدگی ها و ارتباطات فراوانی است که  با استفاده از ورودی های حسی و حافظه قبلی به ما اجازه می دهد که قدرت اختیار و انتخاب داشته باشیم به طور مثال در مورد روزه گرفتن به لحاظ جسمی یعنی پرهیز از خوردن و نوشیدن در حالیکه  می دانیم تغذیه برای بدن نیاز است، در اینجا من با بخش پری فرونتال مغزم تصمیم می گیرم که بر احساس خوردن و لذت آشامیدن غلبه کنم و نخورم و نیاشامم.

اختری در ادامه افزود: مرکز تصمیم­ گیری و قضاوت مغز ما ارتباطش با مرکز هیجانات تقریبا می توان گفت مهاری است، هر چه هیجانات ما را بیشتر شود اثر مهاری بر قضاوت ما بیشتر است و به هر میزان قدرت هیجان ورودی حسی­مان بالاتر باشد رفتاری که نشان می­ دهیم غیر منطقی ­تر است. هر چقدر آمیگدالا بر قشر پری فرونتال تسلط داشته باشد، رفتار بیشتر بر پایه هیجانات و غیرمنطقی است.

وی بیان کرد: در کتاب عفاف و حجاب از دیدگاه نوروبیولوژی بررسی هایی در خصوص دریافت ورودی­ها و تأثیراتش بر مغز و مشخصا ورودی­های بینایی، بویایی و لامسه را کار کردیم چرا که ورودی­های بینایی بالاترین ورودی­ ها هستند؛ بین 68 تا 81 درصد از ورودی­های انسان را ورودی­ های بینایی تشکیل می­دهند.

این دکترای تخصصی فیزیولوژی با بیان اینکه در مسأله عفت، تأکید بیشتر بر بخش sexual (جنسی)  است، افزود: در این کتاب به صورت تخصصی ورودی­های حسی جنسی را مورد بررسی قرار دادیم، ورودی حسی جنسی در آمیگدالا بیشتر اثر می­گذارد و خیلی جالب است که بر انگیزش فرد بیشتر تاثیرگذار است و او را وسوسه می­ کند که به طرف آن کار برود؛ در اسلام حجاب هم برای آقایان مطرح می شود و هم در خانم ها، اما بیشتر به مرد مراقبت از چشم تاکید می شود و برای خانم ها علاوه بر آن پوشیدن بخش هایی از بدن که جذابیت جنسی داشته باشد.

اختری ادامه داد: آمیگدالا که مرکز هیجانات در مغز است در آقایان به لحاظ اندازه بزرگتر است و در نتیجه پاسخ­هایی که می ­دهند هم شدیدتر است. آمیگدالا مجموعه­ای از هسته­ هاست، این بخش شبیه بادام است و آمیگدالا هم به زبان لاتین به معنای بادام است، بخش میانی این کمپلکس ورودی ­های بینایی جنسی را بیشتر دریافت می کند. این بخش نیز در آقایان بزرگتر است با تعداد گیرنده ­های هورمون­ های جنسی بیشتر. پس  به این نتیجه رسیدیم که تاکید اسلام برای کنترل نگاه به چه علت است.

وی در ادامه مطلب فوق تصریح کرد: تفسیر اسلامی این مسأله این است که مردان چشمانشان را بپوشانند. این دقیقا علت آناتومی دارد به صورت ساختاری و آناتومی مغز مرد اینطور است، علاوه بر این آمیگدالا یک مدیر اجرایی دارد به نام هیپوتالاموس که می تواند ترشح برخی هورمون­ ها از جمله کورتیزول را موجب شود، هیپوتالاموس نیز در آقایان بزرگتر است. در نظر بگیرید یک فرمانده به جای یک گردان 10 گردان زیر دستش باشد زمانی که فرمان می­ دهد اجرای فرمان خیلی قوی­تر اتفاق می افتد. پس به همین دلیل است که قرآن خطاب به آقایان می­ فرماید: «قل للمؤمنین یغضوّامن ابصارهم و یحفظو فروجهم»: پس حجاب برای آقایان نیز باید وجود داشته باشد و به خانم­ ها می­ گوید: «و قل للمومنات یغضضن من ابصارهن و یحفظن فروجهن و لایبدین زینتهنو»: تاکید بر زنان برای آشکار نکردن زینت هایشان دقیقا به همین علت است که زینت های خانم ­ها موجب برانگیخته شدن مرکز هیجان در مغز آقایان می شود.

این دکترای تخصصی نوروبیولوژی بیان داشت: ممکن است خانمی بگوید: من با دیدن صحنه های نامناسب یا همان ورودی های حسی جنسی هیچ مشکلی برایم پیش نمی آید و مثل یک آقا تحریک نمی شوم. پاسخ این سوال را می توانیم در بخشی از هسته آمیگدالا جستجو کنیم که در خانم­ ها بزرگتر است، بخش جانبی کمپلکس آمیگدالا که قابلیت تشکیل حافظه هیجانی را دارد در خانم ها گسترده تر است، این حافظه در خانم ها بهتر تشکیل شده و ماندگاری بالاتری را داراست. مثلا خانمی با آقایی به سفر ماه عسل می­ روند پس از چند سال بویی در فضا پخش شده است که یادآور خاطرات آن زمان برای خانم است اما چون چنین حافظه ای در مرد تشکیل نشده است، نسبت به آن بی اعتناست. این موضوع به دلیل حافظه هیجانی بویایی است که در آمیگدالای خانم تشکیل شده است. که ممکن است در ارتباط با طعم و مزه غذاها هم اتفاق بیفتد. یا با دیدن صحنه و یا شنیدن صدایی باز هم خاطره ای را برایشان تداعی کند. و این به دلیل حافظه هیجانی قوی است که خانم ها دارند.

وی در ادامه این مطلب تصریح کرد: این حافظه تا کجا خوب است، تا زمانی که از حد طبیعیش خارج نشود اما مداومت بر ورودی­های بینایی جنسی با استفاده از فیلم، عکس یا حضور در مکان های نامناسب که به شدت حافظه هیجانی ایجاد می کند موجب فعالیت بیش از حد آمیگدالا می شود و  روشن ماندن این بخش از مغز، اجازه فعالیت صحیح را به مرکز تشکیل حافظه یا هیپوکمپ نمی دهد و در نتیجه حافظه کلی دچار اختلال می شود. فعالیت بالا و بیش از اندازه آمیگدال موجب بیماری افسردگی در فرد می شود و این موضوع همان علت آمار افسردگی بالای خانم ها نسبت به آقایان است؛ میزان افسردگی خانم ها نسبت به آقایان 2 برابر است؛ ممکن است در خانم ها به لحاظ جسمی اتفاقاتی که در آقا  رخ می دهد، به وجود نیاید اما  به خانم ها نیز آسیب جدی وارد می شود به طور مثال خانم فکرش و ذهنش جای دیگری است و مثلا می خواهد درس بخواند کتاب را باز می کند اما نمی تواند بر موضوع کتاب تمرکز پیدا کند.

در ارتباط با بحث محرم و نامحرم نکات نوروبیولوژی وجود دارد

اختری در خصوص بحث محرم و نامحرم و رابطه این دو با نوروبیولوژی، افزود: این مساله بیشتر مرتبط با کموسیگنال ها یا پیامبران شیمیایی است که  در عرق، ادرار و ترشحات دستگاه تناسلی وجود دارد و ما از طریق سیستم بویایی آنها را درک می کنیم. در واقع کموسیگنال ها مشابه با فرمون ها در حیوانات است، بسیاری از ارتباطات حیوانات با همنوع خود از این طریق برقرار می­شود همچنین  صیاد صید را از این طریق به دام می اندازد، در جفت گیری هم بسیار مؤثر است و نقش ویژه ای را برعهده دارد.

وی بیان کرد: سیستم بویایی در حیوانات قوی تر از انسان است و در انسان خیلی محدود شده است اما وجود دارد و اثرات منحصر به فردی را نیز دارد، این کموسیگنال ها در زنان و مردان متفاوت است. این سیگنال ها توسط جنس مخالف جذب می شود  همچنین این کموسیگنال ها در جنس مخالف اثراتی را بر بدن و عملکرد آن دارد به طور مثال دختری که به سن بلوغ نرسیده در مواجهه با کموسیگنال آقا می تواند دچار بلوغ زودرس شود، همانطور که شاهد هستیم امروزه سن بلوغ بچه ها پایین آمده است که متأسفانه می تواند موجب ختم نابه جای بارداری شود و این عمل را از طریق تغییر در تعادل هورمونی می تواند انجام دهد.

این دکترای تخصصی نوروبیولوژی بیان داشت: کموسیگنال ها دو جزء دارند، یک جزء فرار و دیگری غیرفرار، جزء غیرفرار در عرق و ادرار فرد می تواند در محیط باقی بماند، ممکن است شما وارد محیطی شوید که به صورت فیزیکی شخص نامحرمی را نمی بینید اما اثرات او یعنی جز غیرفرارکموسیگنال او آنجا وجود داشته باشد و اثرات خود را بگذارد، شاید این یکی از دلایلی باشد که در اسلام توصیه شده است که اختلاط بین محرم و نامحرم نباید صورت بگیرد.

وی در پایان خاطرنشان کرد:  به طور خلاصه در کتاب "عفاف و حجاب از دیگاه نوروبیولوژی" بیان شده است که برای هر حکمی که در اسلام آمده است، حکمتی وجود دارد که انجام دادن آن به نفع انسان است و چنانچه فردی بخواهد در این دنیا زندگی سالم، آرام و بی تنشی داشته باشد و در کنارش احساس خوبی هم داشته باشد و احساس پشیمانی نکند این موارد را می تواند رعایت کند؛ به سود انسان است که این احکام را رعایت کند چرا که هر انسانی برای آفریدگار مهم است و تأکیداتی که در دین آمده و علم هم آن را به اثبات رسانده است بر این امر صحه می گذارد.

انتهای پیام/ص