یزدرسا، نگاهی گذرا به تعهدات طرفین در توافقنامه ژنو می‌تواند یک قضاوت منصفانه درباره مراعات یا عدم مراعات توازن در داد و ستد هسته‌ای را ایجاد کند. 

اقدامات ایران در گام اول بدین شرح است: 

- نیمی از اورانیوم موجود غنی شده 20 درصد را به صورت اکسید 20 درصد برای تولید سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران ذخیره کند. بقیه UF6 20درصد را به مواد کمتر از 5 درصد رقیق کند. خط برگشت‌پذیر نیز وجود نداشته باشد. 

- ایران اعلام می‌کند که برای این دوره 6 ماهه، اورانیوم را به سطح بالاتر از 5 درصد غنی‌سازی نکند. 

- ایران اعلام می‌‌کند که فعالیت‌های خود در تاسیسات سوخت هسته‌ای نطنز، فردو یا رآکتور اراک را که توسط آژانس با نام IR-40 شناسایی می‌شود، بیش از این گسترش نخواهد داد. 

- همانگونه که ایران در برنامه عملیاتی کردن تاسیسات تبدیل مواد، به آژانس اعلام کرده است، با آغاز خط تبدیل مواد UF6 غنی شده تا 5 درصد به UO2، ایران تصمیم دارد مواد UF6 جدیدا غنی شده تاسطح 5 درصد طی 6 ماه آینده را به اکسید تبدیل کند. 

- محل‌های جدید برای غنی‌سازی ایجاد نمی‌شود. 

- ایران برنامه تحقیق و توسعه (R & D) تحت نظارت، از جمله برنامه تحقیق و توسعه جاری غنی‌سازی خود را که با هدف انباشت اورانیوم غنی شده صورت نمی‌گیرد، ادامه خواهد داد. 

- عدم بازفرآوری یا ساخت تاسیساتی که توانایی بازفرآوری داشته باشند. 

نظارت‌های بیشتر 

- ارائه اطلاعات مشخص به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، شامل اطلاعات درباره طرح‌های تاسیسات هسته‌ای ایران، توصیف ساختمان‌ها در هر یک از سایت‌های هسته‌ای، توصیفی از سطح عملیاتی که در هریک از اماکنی که به فعالیت‌های هسته‌ای مشخص اشتغال دارند، اطلاعات درباره معادن و تخلیص اطلاعات درباره منابع اولیه 

- ارائه پرسشنامه جدید فنی رآکتور اراک به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که توسط آژانس با نام IR-40 شناسایی می‌شود. 

- اتخاذ گام‌های لازم برای موافقت با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای انعقاد «رهیافت پادمان» درباره رآکتور اراک که توسط آژانس با نام IR-40 شناسایی می‌شود. 

- دسترسی روزانه بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به فردو و نطنز با هدف بررسی فایل‌های ضبط شده دوربین‌ها در مواقعی که آنها برای بازرسی‌های دوره‌ای موسوم به DIV،IIV،PIV و بازرسی‌های سرزده در سایت حضور ندارند.‌ 

- دسترسی هدایت‌شده بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به: 

کارگاه‌های مونتاژ سانتریفیوژ 

کارگاه‌های تولید روتور سانتریفیوژ و محل‌های نگهداری 

معادن اورانیوم و تخلیص اورانیوم 

تعهدات 1+5 در گام نخست 

- توقف تلاش برای کاهش خرید نفت‌خام ایران به نحوی که مشتریان فعلی بتوانند میانگین میزان کنونی خرید نفت خام خود از ایران را کماکان ادامه دهند. بازگشت مبالغ مشخص از عواید فروش نفت ایران در خارج از کشور به ایران. درباره معاملات نفتی مذکور، تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا بر بیمه و خدمات حمل و نقل مرتبط، تعلیق می‌شوند. 

- تعلیق تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا بر: 

- صادرات پتروشیمی ایران و نیز تعلیق تحریم‌ خدمات مرتبط 

- طلا و فلزات گران‌بها و تعلیق تحریم‌ خدمات مرتبط 

- تعلیق تحریم‌های آمریکا بر صنعت خودرو و تعلیق تحریم‌های خدمات مرتبط 

- صدور گواهی عرضه و نصب قطعات یدکی برای ایمنی پرواز هواپیماهای غیرنظامی ایران و خدمات مرتبط 

- صدور گواهی بازرسی‌های مرتبط با ایمنی و تعمیرات در ایران و همچنین خدمات مرتبط 

- عدم صدور قطعنامه‌های جدید تحریم هسته‌ای توسط شورای امنیت سازمان ملل‌متحد 

- عدم صدور قطعنامه‌های جدید تحریم هسته‌ای از سوی اتحادیه اروپا 

- دولت آمریکا در چارچوب اختیارات قانونی رئیس‌جمهور و کنگره از تحمیل تحریم‌های جدید هسته‌ای خودداری خواهد کرد. 

- یک کانال مالی به منظور تسهیل تجارت امور انسان‌دوستانه برای تامین نیازهای داخلی ایران با استفاده از درآمدهای نفتی ایران در خارج از کشور ایجاد خواهد شد. تجارت امور انسان‌دوستانه شامل مراودات تجاری مرتبط با تولیدات غذایی و کشاورزی، دارو، تجهیزات دارویی و مخارج پزشکی بیماران خارج از کشور خواهد بود. این کانال مالی شامل بانک‌های خارجی مشخص و بانک‌های ایرانی غیرتحریم شده خواهد بود که به‌هنگام ایجاد این کانال مالی مشخص خواهند شد. 

کانال مزبور همچنین این موارد را در بر می‌گیرد: 

- نقل و انتقال‌های مالی مورد نیاز برای پرداخت تعهدات ایران به سازمان ملل‌متحد 

- پرداخت مستقیم شهریه به دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها برای دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در خارج از کشور تا مبلغ توافق‌شده برای یک دوره 6‌ماهه 

- افزایش آستانه برای اخذ مجوزهای اتحادیه اروپا جهت تبادلات مالی تجارت موارد غیرتحریمی تا مبلغ مورد توافق 

مفاد گام نهایی 

قرار بود از روز گذشته درباره مفاد و چگونگی اجرای گام نهایی نیز گفت‌وگوهایی انجام شود. سقف این رایزنی‌ها یک سال تعیین شده است و درصورت توافق، پس از گام اولیه که به مدت 6 ماه است، اجرا خواهد شد. 

مختصات گام نهایی عبارت‌اند از: 

- دارای دوره زمانی بلندمدت مشخصی خواهد بود که مدت آن مورد توافق قرار خواهد گرفت. 

- بیانگر حقوق و تعهدات اعضای معاهده عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای و موافقتنامه‌های پادمان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد. 

- به‌طور همه‌جانبه تحریم‌های هسته‌ای شورای امنیت سازمان ملل‌متحد و تحریم‌های چندجانبه و تحریم‌های ملی را برداشته و از جمله گام‌هایی برای دسترسی به حوزه‌های تجاری، فناوری، مالی و انرژی را بر مبنای یک برنامه تنظیمی که درباره آن توافق به عمل خواهد آمد را اتخاذ کند. 

- متضمن یک برنامه غنی‌سازی باشد که توسط طرفین تعریف می‌شود، برنامه‌ای که شاخصه‌های آن با موافقت طرفین و منطبق با نیازهای عملی با محدودیت‌های مورد توافق درباره دامنه و سطح فعالیت‌های غنی‌سازی، ظرفیت غنی‌سازی، محل‌هایی که در آن غنی‌سازی انجام می‌شود و ذخایر اورانیوم غنی‌شده برای دوره زمانی که مورد توافق قرار می‌گیرد، تعیین می‌شود. 

- نگرانی‌های مرتبط با رآکتور اراک که توسط آژانس با نام IR-40 شناخته می‌شود را کاملا برطرف کند. بازفرآوری و یا احداث تاسیساتی که قادر به بازفرآوری باشد، ایجاد نخواهد شد. 

- اقدامات شفاف‌ساز و با نظارت بیشتر مورد توافق را به طور کامل به اجرا درآورد. پروتکل الحاقی در چارچوب اختیارات رئیس‌جمهور و مجلس شورای اسلامی تصویب و به اجرا درآید. 

- شامل همکاری بین‌المللی هسته‌ای غیرنظامی باشد که این همکاری‌ها از جمله درباره دستیابی به رآکتورهای مدرن آب‌سبک قدرت و تحقیقاتی و تجهیزات مرتبط و نیز عرضه سوخت هسته‌ای مدرن و برنامه‌های تحقیق و توسعه (R&D) مورد توافق است. 

به دنبال اجرای موفق گام نهایی راه حل جامع و با سپری شدن کامل دوره زمانی گام نهایی با برنامه هسته‌ای ایران مانند برنامه هر کشور غیرهسته‌ای دیگر عضو NPT رفتار خواهد شد. 

* درباره گام نهایی و هر یک از گام‌های میانی، این اصل اساسی که «تا درباره همه چیز توافق نشود، درباره هیچ چیز توافق حاصل نشده است» اعمال می‌شود. 

منبع:وطن امروز