یزدرسا؛ برجام، مهم‌ترین رویداد سال‌های اخیر و به تعبیری برجسته‌ترین دستاورد دولت تدبیر و امید مطرح می‌شود؛ دستاوردی که فقط دولت و حامیان دوآتشه‌اش آن را دستاوردی چشمگیر می‌دانند اما منتقدان و به تعبیری دلواپسان آن را خسارت می‌دانند.

در ارزیابی از برجام، دو گروه موافقان و مخالفان به طور معمول گاه و بی‌گاه ره به خطا و اغراق پیموده‌اند. از همین روست که رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر رئیس‌جمهور و کارگزاران نظام، نظرات هر دو گروه موافقان و مخالفان برجام را مبالغه‌آمیز خواندند و فرمودند: «هم افرادی که از برجام تمجید می‌کنند و هم مخالفان و منتقدان آن، در بیان نظرات خود گاهی مبالغه و اغراق می‌کنند.»

منتقدان بعضا حتی مذاکره‌کنندگان را افرادی «خائن» لقب دادند؛ در حالی که چنین تعبیری با تمجیدهای چندباره رهبری از تیم مذاکره‌کننده سازگاری ندارد و دور از انصاف است؛ چه این‌که معظم‌له مذاکره‌کنندگان را «امین، غیور، شجاع و متدین» نامیده‌ بودند و چنین تعابیر سنگینی با اوصافی چون خیانت متجانس نیست. از سوی دیگر، کسانی کوشیدند تا از دکتر ظریف به‌نوعی بت بسازند و او را قهرمان دیپلماسی لقب دادند و امیرکبیرش نامیدند و قصیده‌هایی سحرکننده در وصفش سرودند که مصداق بارز افتادن از آن سوی بام بود.

 تعابیر و تمجیدهای رهبری از تیم مذاکره‌کننده و امین و متدین و شجاع‌خواندنشان البته هرگز به معنای واردنبودن انتقادهای بحق نبوده و نیست. زیرا چه بسا مذاکره‌کننده‌ای که به رغم آراسته‌بودن به اوصافی چون امانت‌داری، غیرت، شجاعت و تدین، اما به دلیل کوته‌اندیشی و فقدان بصیرت و تحلیل جامع و مانع، در مذاکرات فریب خورَد و در تشخیص مصالح واقعی ملت و نظام ره به خطا َبرَد. به عبارتی چنین مذاکره‌کننده‌ای خائن و ناسالم نیست؛ اما فاقد برخی ویژگی‌های ضروری است و همین فقدان، می‌تواند او را به ناکجاآبادها سوق دهد.

 برای نمونه دکتر ظریف به عنوان رئیس تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای، انسانی متدین و امین و ... است اما به دلیل نداشتن اطلاعات کافی درباره قدرت نظامی ایران و آمریکا، دچار خطای محاسباتی می‌شود و در دانشگاه تهران می‌گوید: «آیا فکر کردید آمریکا که می‌تواند با یک بمب، تمام سیستم دفاعی ما را از کار بیندازد از سیستم دفاعی ما می‌ترسد؟ آیا واقعا به خاطر قدرت نظامی، آمریکا جلو نمی‌آید؟»!! سخنانی  که باعث شگفتی دلسوزان نظام شد و توصیه تلویحی رهبر انقلاب را به دنبال داشت آن جا که فرمودند«یک وقتى یکى از مسؤولین کشور درباره‌ مسائل نظامى یک نظرى داده بود که خب مطابق واقع نبود؛ بنده گفتم یک "تور نظامى" براى مسؤولین کشور قرار بدهید؛ بیایند یک خرده‌اى در محیط‌هاى نظامى گردش کنند، حقایقى را، واقعیّاتى را ببینند، معلوماتشان نسبت به موجودىِ نظامى کشور بالا برود.»

ازسوی دیگر، موافقان برجام هم اغلب مبالغه‌های سنگینی درباره برجام داشته‌اند، هرچند به مرور زمان و با آگاهی مردم از نقاط ضعف فراوان آن، بسیاری از موافقان دیروز را دیگر یارای بزرگنمایی دستاوردهای برجام نیست. در این میان، شخص رئیس‌جمهور محترم را می‌توان مبتکر بیش‌ترین تعابیر مبالغه‌آمیز از توافق هسته‌ای در مراحل گوناگون برشمرد. برای نمونه وی در سفر استانی خود به خوزستان، توافق ژنو را «تسلیم قدرت‌های بزرگ در برابر ملت ایران» نامید؛ در حالی که دولت درآن مذاکرات، امتیازهای سنگینی به طرف مقابل واگذار و امتیازهای نازلی دریافت کرده بود! و چنین معامله‌ای را «تسلیم قدرت‌های بزرگ» نام‌نهادن، نوعی به چالش‌ کشیدن واقعیت به شمار می‌آید.

 در مراحل بعدی نیز رئیس‌جمهور، ابایی از به‌کاربردن تعابیر مبالغه‌آمیز درباره برجام نداشت، به‌گونه‌ای که آن را «آفتاب تابان» نامید و از «گشایش»‌هایی سخن به میان آورد که پس از برجام هر روز نصیب ایران شده است؛ گشایش‌هایی که البته گویا فقط شخص رئیس‌جمهور و برخی دولتمردان وی قادر به مشاهده و درک آن هستند و عامه مردم و قاطبه منتقدان را راهی به فهم آن نیست!

رئیس‌جمهور همچنین در دفاع از مذاکرات، برخی را با الفاظ غلاظ و شداد مخاطب قرار داده و به‌تصریح یا تلویح، بزدل و بی‌شناسنامه و .... بی‌سوادشان خوانده و به جهنم حوالتشان داده است؛ سخنان تندی که دست‌کم در یک مورد واکنش تند مرجعی انقلابی چون حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی را به دنبال داشت: « نباید مسؤولین انتقادکنندگان را مورد حمله قرار دهند و از آن تعبیرات استفاده کنند. امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام چقدر عالی می‌فرماید: «آلة الرئاسة سعة الصدر» این حدیث را همه مسؤولین، مدیرکل‌ها و وزرا باید بنویسند و در اتاقشان بگذارند. ابزار ریاست سعه صدر است. تحمل است، ملایمت است، حوادث را در خود هضم کردن و عصبانی نشدن و پرخاش نکردن است.»

اینک اما گذشت زمان، به خوبی پرده از واقعیت برجام برداشته است و مبالغه‌گویی‌ها تاثیری در قضاوت عامه مردم ندارد. اکثریت مردم این روزها ناکامی برجام را با گوشت و پوست خود احساس می‌کنند و حقانیت این فرمایش رهبری برایشان مسجل شده است که «برجام، هم نقاط مثبت و محسّنات دارد و هم نقاط ضعف و معایب» و «محسّنات برجام همان مواردی بود که جمهوری اسلامی را به روی‌آوردن به مذاکرات ترغیب کرد که البته خیلی از آن محسّنات تأمین نشد.» مردم ایران، مانورهای فراوان دولتمردان پیرامون برجام و برداشته‌شدن تحریم‌ها را به خاطر دارند؛ اما شمردن جوجه در آخر پاییز را سرلوحه قضاوت‌ خود قرار می‌دهند و این تصریح رهبری که «دست‌اندرکاران به این واقعیات توجه و دقت کنند و این حرف را تکرار نکنند که تحریم‌ها برداشته شده است.»

نویسنده :‌ مرتضی میبدی

پایان پیام/ف