غلامرضا دشتی در گفت وگو با خبرنگار یزدرسا به مناسبت سالروز کودتای 28 مرداد گفت: 28 مرداد سالروز کودتا علیه دولت قانونی دکتر مصدق و اشغال مجدد ایران توسط آمریکایی‌ها است، که از ابعاد مختلف این موضوع در تاریخ معاصر ما قابل توجه است.

وی اظهار داشت: مهم‌ترین محوری که مدنظر هست این که آمریکایی‌ها بعد از کودتای 28 مرداد موفق شدند جایگاه خودشان را در حوزه سیاسی اقتصادی فرهنگی و اجتماعی در ایران پس از انگلستان تثبیت بکنند و این مسئله نقطه عطفی شد در سلطه‌ای که بر ایران داشتند.

این کارشناس مسائل سیاسی گفت: اما نکته مهم دیگر در ارتباط با کودتای 28 مرداد این است که ملت ایران از آغازین روزهای انقلاب مشروطیت در صدد بود وضع موجود را تغییر بدهد. وضعی که به واسطه آن، ایران در داخل گرفتار دیکتاتوری بود و از نظر خارجی نیز گرفتار استعمار انگلستان بود. این دو مسئله باعث شده بود که ایران بزرگ که خود سالیان سال در طول تاریخ منشأ تحولات بزرگی در منطقه شده بود و تمدن بزرگی به نام تمدن ایرانی اسلامی را شکل داده بود، در داخل به واسطه دیکتاتوری و از منظر خارجی نیز به وسطه استعمار انگلستان دچار رکود شود.

دشتی با تشریح شرایط حاکم بر ایران در زمان سلطه بیگانگان بر کشور، گفت: کشور به لحاظ اقتصادی غارت شد، همچنین در جنگ جهانی دوم مورد اشغال قرار گرفت. مدیریت سیاسی ایران به دست آمریکایی‌ها افتاد. ارتش و قوای مسلح ما تحت نفوذ دولت آمریکا قرار گرفت. ایران به پایگاهی برای امنیت اسرائیل تبدیل شد. اقتصاد و بازار کشور در اختیار آمریکا و کشورهای اروپایی قرار گرفت. صنعت در ایران پایه‌گذاری نشد بلکه حوزه صنعت ما هم بازار مونتاژ برای اروپایی‌ها شد و مهم‌تر از این‌ها تحقیر فرهنگی بود که نسبت به ایران صورت گرفت. همین تحقیر فرهنگی بود که هم زمینه تثبیت دیکتاتوری را فراهم کرد و هم تداوم استعمار انگلیس و بعد از آن آمریکا را موجب شد.

وی با اشاره به عواملی که موجب شد مردم به خروج از شرایط موجود اقدام کنند، گفت: بر همین اساس، ملت بزرگ ایران تصمیم گرفت که از این وضعیت خارج شود. این تصمیم از سوی عامه مردم و روحانیت و همچنین جریان روشنفکری گرفته شد.

معاون سابق سیاسی-امنیتی استاندار یزد با اشاره به انحراف مشروطیت از مسیر اصلی خود اظهار داشت: نکته مهم این است که با همین دیدگاه مشروطیت آغاز می‌شود، منتها مشروطیت با دخالت انگلیس و بعدا آمریکا مسیر انحرافی به خود گرفت و روشنفکران غرب زده موفق شدند که انقلاب اصیل مردم را از مسیر خود خارج کنند که نتیجه آن پیدایش دیکتااتوری رضا خانی و بعد هم ادامه آن توسط محمدرضا خران شد. از این تجربه مردم ایران به نتیجه رسیدند که اتکاء به تفکر لیبرالی و جریان روشنفکری نمی‌تواند ایران را به اهداف خودش برساند.

دشتی با بیان اینکه مارکسیسم دومین جریانی بود که بعد از لیبرالیسم در کشور رواج پیدا کرد، گفت: بعد از به بن‌بست رسیدن جریان لیبرالیسم، مارکسیسم در ایران اوج می‌گیرد و مدعی است که می‌تواند ایران را به استقلال و به جایگاه درخور خودش برساند. اما از آنجایی که جریان مارکسیستی هم خودش به نظام کمونیستی شوروی وابسته بود، کاری از پیش نبرد جز آنکه موانعی در حوزه‌های فرهنگی ایجاد کرد و بسیاری از جوانان کشور را از هویت اصلی خودشان دور کرد و در واقع منشأ ترویج افکار منحطه مارکسیستی در ایران شد.

وی ملی‌گرایی را جریان دیگری عنوان کرد که در ایران ظهور کرد و در رابطه با آن‌ گفت: بعد از این بود که جریان دیگری در تاریخ کشور شکل گرفت که می‌خواست مشکل استعمار و استکبار در خارج و استبداد در داخل را با تکیه بر هویت ملی ما تعدیل کند. از این نقطه نظر، جریان ملی‌گرایی در کشور ما آغاز شد و خدماتی را هم انجام داد مثل ملی شدن صنعت نفت، که مثلث بخشی از ملی‌گرایان، بخشی از مردم و بخشی از روحانیت در جریان ملی شدن نفت حضور داشتند.

دشتی عدم برخورداری از هویت دینی و حضور برخی چهره‌های وابسته در بین ملی‌گرایان را، عامل روی گردانی مردم از آن‌ها دانست و گفت: اما از آنجایی که جریان ملی هم مثل جریان مارکیسیسی و مثل جریان لیبرالیسم اولا از ماهیت دینی و اسلامی برخوردار نبود و از سوی دیگر به نوعی جریان‌های وابسته به نظام غربی و شرقی در آن‌ها حضور داشتند نتواسنتند با متن مردم و متن روحانیت پیوبند بخورند. بر همین اساس مردم به آن‌ها روی خوش نشان ندادند و همین مسئله زمینه تزلزل آن‌ها بود. که همین زمینه تزلزل باعث شد که آمریکایی‌ها نهایت سواستفاده را انجام دهند و در حالی که ملی‌گرایان حتی در جریان ملی شدن صنعت نفت تبلیغات زیادی هم کرده بودند، اما در کودتای 28 مرداد سال 32 به دلیل نداشتن پایگاه مردمی و مذهبی، این جریان هم به بن بست رسید که البته موجب خسارت بزرگی برای ملت ایران شد.

این کارشناس مسائل سیاسی در رابطه با تجربه کودتای 28 مرداد برای مردم ایران عنوان کرد: اما کودتای 28 مرداد روی دیگری هم داشت و آن هم اینکه برای مردم تجربه‌ای شد که بدانند برای استقلال، آزادی و بازگشت برای هویت ایرانی اسلامی خودشان نه می‌توانند به لیبرالیسم تکیه کنند، چیزی که در جریان مشروطیت اتفاق افتاد؛ نه می‌توانند به جریان مارکسیسم و کمونیسم که با عقاید دینی و روحیه استقلال‌خواهی مردم در تضاد بود، تکیه کنند. و کودتای 28 مرداد نیز نشان داد نمی‌شود با تکیه صرفا بر هویت ملی کار بزرگی چون انقلاب در ایران و بازگشت به هویت ایرانی اسلامی و تامین آزادی و تضمین استقلال را به سرانجام رساند.

دشتی ادامه داد: در واقع 28 مرداد زمینه‌ای شد تا نگاه مردم به سمت ظرفیت‌های دیگری که مشخصه اصلی آن دینی بودن و مردمی بودن هست جذب شود و با تجربه شکست سه جریان مذکور در ایران که آخرین آن‌ها جریان ملی گرایی در 28 مرداد بود، مردم دعوت امام را که بر پایه احیای هویت دینی و احیای هویت ایرانی بودن بود، پاسخ دادند و این زمینه شد برای شکل‌گیری انقلاب اسلامی که در 15 خرداد 42 نخستین جرقه‌های آن زده شد و در 22 بهمن 57 به پیروزی رسید.

معاون سابق سیاسی امنیتی استاندار یزد در پایان اظهار داشت: لذا از این منظر کودتای 28 مرداد تجربه‌ای شد برای مردم ایران تا بدانند صرفا با تکیه بر هویت دینی و همچتنین روحیه آزادی‌خواهی خودش بدون وابستگی به قدرت‌های غربی و شرقی می‌تواند به استقلال برسد. در واقع انقلاب اسلامی با گذر از سه جریان ناموفق و شکست خورده لیبرالیسم، مارکسیم و ملی گرایی به پیروزی رسید.

انتهای پیام/