به گزارش یزد رسا، سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی یزد در خصوص این بنای تاریخی گفت: باتوجه به شواهد موجود در نقشه های وضع موجود، الگو و تناسبات بنا و همچنين قوس هاي موجود در جبهه جنوبي، اين خانه متعلق به دوره صفوي مي‌باشد كه در دوره ‌هاي بعد معماری متفاوت تری در جبهه شرقي و غربي به ساختار اصیل بنا افزوده شده است. 

محسن ذاکری نیا درخصوص وجه تسمیه بنا اظهار داشت: باتوجه به نام اشهر که به خانی ها معروف است و در گذشته بنا در مالکیت یکی از خان های میبد و پسرانش بوده است به همین نام نیز نامیده می شود و در اصل بنا متعلق به ورثه فتح ا... امامی می باشد.

این مقام مسئول خاطرنشان ساخت: اين بنا از نوع بناهاي حياط مركزي با ساختار گودال باغچه در دوره صفويه مي‌باشد كه در تمامی جبهه ها به صورت چهار طرفه ساخت و ساز دارد. اختلاف ارتفاع به وجود آمده در سطوح مختلف خانه ناشي از شيب حاكم بر اين منطقه مي‌باشد كه اين شيب باعث شده تا دو ورودي خانه با اختلاف ارتفاع قابل توجهي از هم قرار گيرند. ورودي غربي كه در گوشه جنوبي اين ضلع قرار دارد با هدايت راهرويي با شيب ملايم به حياط خانه كه بخش مركزي بنا محسوب مي‌شود مي‌رسد.

ورودي شمالي بنا كه در گوشه شرقي اين ضلع قرار دارد ساختاري متفاوت با ورودي غربي دارد كه با گذشتن از درگاه شمالي به فضای مستطيل‌ شكلي وجود دارد که احتمالاً از اين درگاه تنها براي رفت و آمد دام استفاده مي‌شده است. نماي رو به حياط جبهه جنوبي شامل صفه‌اي در بخش مياني و دو اتاق در دو بر آن مي‌باشد كه صفه با الگوی طاق و تويزه معمول در دوره صفويه و همچنين طاق نماهايي سه‌ گانه در بدنه داخلي آن پوشيده شده است.

در سمت شرق حیاط  اتاقي است كه هدايت آب قنات قطب آباد به گودال باغچه كه مسير روباز و گذري دائمي ندارد از اين مسير بوده است و در جانب شمال حیاط ساختاري بوكني (دستکند در بستر زمین) قرار دارد که به زيرزمين و يك پایاب ختم مي‌شود و براي رسيدن به هريك از اين فضاها مسيري طولاني و باريكي را بايد طي كرد، با اين تفاوت كه ورودي پایاب به صورت راه‌پله‌اي طولاني براي رسيدن به آب قنات محمودي كه در عمق حركت مي‌كند و جريان دایمي دارد مي‌باشد.

ذاکری نیا از ويژگي‌هاي بنا را اصالت ساختاری گونه ای از خانه های صفوی میبد با گودال باغچه و ایوان نسبتاً بلند و پوشیده با طاق و تویزه دانست و افزود: وجود پاكنه‌ در عمقی زياد نسبت به  كف حیاط به صورت بوكني و حضور مسير جريان آب قنات محمودي به صورت دائمي از ارزش های معماری بومی این خانه به حساب می آید.

گفتنی است این اثر تاریخی در اردیبهشت ماه سال جاری به شماره سی و یک هزار و دویست و شانزده در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

منبع:اداره کل میراث فرهنگی ؛صنایع دستی و گردشگری یزد