خانه‌نشینی استادکاران بیکار و جولان مهمانان ناخوانده در یزد
به گزارش یزد رسا، روزگاری نه چندان دور، یزد که از امن‌ترین، بی‌حاشیه‌ترین و یک‌دست‌ترین شهرها و استان‌های کشور بود، مردمانی داشت که نه تنها استان خود را در دل کویر باه رغم کم‌آبی با خلاقیت و تلاش و سخت‌کوشی آباد کردند بلکه هر جا رفتند، آبادی و آبادانی به همراه بردند.
امروز بخش‌های مهمی از کشاورزی استان‌های البرز، خوزستان، هرمزگان و ... مرهون تلاش و خلاقیت یزدی‌ها است و نه تنها در کشاورزی بلکه استادکاران و معماران زبده و زبردست یزدی در همه نقاط کشور خواهان و طالب دارند.
در طول دو دهه اخیر اتفاقاتی برای یزد افتاد که به تدریج مردان و زنان سخت‌کوش این دیار را خانه‌نشین کرد، نان سفره آنها را برید و ابتکار عمل را از آنها گرفت، شرایطی فراهم آورد که نخبگان رفتند، کارگران مهاجر داخلی و خارجی آمدند، استادکاران خانه‌نشین شدند و فرهنگ سخت‌کوشی کم‌کم از دیار کار و کاریز و کاهگل رخت بربست.
* حضور اتباع خارجی شرایط یزد را طی دو دهه اخیر تغییر داده است
حضور مهمانان ناخوانده شرایط یزد را طی دو دهه اخیر به کلی عوض کرد، ابتدا مشاغل سخت نظیر کوره‌ها به این مهمانان رسید اما بعد به تدریج کارگاه‌های کوچک و بزرگ صنعتی، گلخانه‌ها و حتی صنعت ساختمان‌سازی در سیطره آنها قرار گرفت.
یزد که هنر دست معماران و گچ کاری هنرمندان گچ کارش شهره عام و خاص بود، دیگر در ساختمان‌هایش اثری از آثار استادکاران ایرانی این فن دیده نشد و امروز شرایط به نحوی شده که اگر اتباع افغانستانی در شهر نباشند، صنعت ساختمان دچار رکود می‌شود.
استادکارانی که همیشه چند شاگرد زیر دست آنها مشق هنر می‌کردند، امروز یکه و تنها اگر کاری باشد، مشغول کارند و الا خود نیز بیکار هستند و نانی در سفره ندارند.
یکی از استادکاران گچ کار که 30 سال است در این حرفه مشغول فعالیت است، دل پری از شرایط فعلی استان دارد و به رغم اینکه از دردسرهایی که ممکن است برایش ایجاد شود، حاضر شد بدون نام با خبرنگار فارس گفت‌وگو کند.
* شرایط موجود در صنعت ساختمان بحرانی است
این استاد گچ کار که از رزمندگان دوران دفاع مقدس است و مویی در راه کار و جهاد سفیده کرده، شرایط موجود در صنعت ساختمان‌سازی یزد را بحرانی می‌داند.
وی می‌گوید: 30 سال است در حرفه گچ‌کاری مشغول کار هستم و نان سفره خود و خانواده‌ام را از این راه تأمین می‌کنم و همیشه در کنارم چند شاگرد نیز کار کرده‌اند و نانی بر سر سفره‌های خود برده‌اند اما چند سالی است وضعیت کار بسیار نگران‌کننده شده و اکنون بسیاری از روزها بیکار هستم.
به گفته این استاد گچ کار؛ اتباع افغانستانی کار را به خوبی از ما فرا گرفته‌اند و اکنون با شکستن نرخ‌ها و تعرفه‌ها، بازار ساخت و ساز به ویژه در حرفه گچ کاری را تصاحب کرده‌اند و بسیاری از ما اکنون بیکار و خانه‌نشین شده‌ایم.
وی ادامه می‌دهد: تعرفه‌های گچ کاری متری 9، 12 و 15 هزار تومان است اما همکاران افغانستانی ما این نرخ‌ها را به سه تا 6 هزار تومان کاهش داده‌اند و طبیعی است که از کار آنها استقبال می‌شود.
می‌پرسم شما گران می‌گیرید یا آنها ارزان، اصلا برایشان می‌صرفد؛ می‌گوید: ما باید با شاگرد سر کار برویم ضمن اینکه این نرخ، نرخ اعلام شده از سوی اتحادیه است اما آنها که معمولاً خانواده‌های پرجمعیت دارند و با فرزندان خود سر کار می‌روند و در مدت کوتاهی کار را تمام می‌کنند.
* مهمانانی که نان صاحبخانه را آجر می‌کنند
به نظر می‌رسد نحوه کار این مهمانان، همانند نحوه کار چینی‌ها است، ارزان می‌فروشند اما زیاد می‌فروشند.
با نرخ‌هایی که شکسته‌اند و کارگران مجانی که از اعضای خانواده خود در اختیار دارند، کار ارزان می‌گیرند و یک روزه تمامش می‌کنند و به سرعت سراغ کار بعدی می‌روند و اینگونه است که گاه تا روزی 250 هزار تومان کاسب می‌شوند.
شرح مصاحبه‌ای که چندی پیش با یکی از مسئولان امر گرفته‌ام برایش بازگو می‌کنم، اما آن را رد می‌کند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان یزد در مورد کار اتباع خارجی در یزد به خبرنگار فارس گفت: فرهنگ کار در استان یزد تغییر کرده و جوانان یزدی دیگر بسیاری از کارها را انجام نمی‌دهند و به نظر می‌رسد اغلب مردم یزد تمایل دارند بسیاری از امور را به افغانستانی‌ها بسپارند.
محمدحسین ریاحی افزود: برخی مشاغل، دیگر کارگر ایرانی ندارد و گاه ناچاریم مجوز کار به اتباع خارجی در برخی مشاغل را بدهیم و به نظر می‌رسد جوانان یزدی بیشتر علاقه‌مند به کار اداری و پشت میزنشینی شده‌اند.
* فرهنگ کار در استان یزد نیازمند تغییر است
وی بیان کرد: تا فرهنگ کار تغییر نکند و جوان یزدی حاضر نباشد به کارهای مختلف دست بزند، کارگران مهاجر داخلی و خارجی در بسیاری از امور وارد می‌شوند و کار را به دست می‌گیرند.
مدیرکل سابق فنی و حرفه‌ای نیز گفته بود: زمانی یزد بزرگترین استادکاران معماری و گچ کاری را داشت اما اکنون متقاضی برای حرفه‌‌آموزی در این رشته‌ها نداریم.
حبیب کارگر پیش‌بینی کرده بود که به زودی روزی فرا می‌رسد که در یزد دیگر استاد گچ کار، سرامیک‌کار و .... نداشته باشیم.
* حضور اتباع خارجی مجال کار را از جوانان یزدی گرفته است
اما استاد کچ کار این موضوع را رد می‌کند و می‌گوید: استادکاران اکنون پای کار آماده‌اند و اما حضور کارگران خارجی مجال کار را از آنها گرفته و برخی از آنها با بی‌اخلاقی کار را از آن خود می‌کنند.
وی می‌گوید: شاگردان بسیاری تربیت کرده‌ام اما وقتی می‌بینند به خاطر حضور افراد خارجی و شکسته شدن نرخ‌ها، باید کار سخت با درآمد کم انجام دهند، طبیعی است بعد از مدتی وقتی ببینند از عهده تامین مخارج خانواده خود بر نمی‌آیند، از کار انصراف می‌دهند و به سمت کارهای دیگر می‌روند.
این استاد گچ کار ادامه می‌دهد: بارها تلاش کرده‌ایم با همدلی این کارگران خارجی که بر اساس قوانین اصلا اجازه فعالیت در برخی حرفه‌ها را ندارند، کنار بزنیم اما دردسرهایی برایمان درست شده که ترجیح داده‌ایم سکوت کنیم و کار را به مسؤولان بسپاریم اما می‌بینیم که هر روز وضعیت بدتر از قبل می‌شود.
* شهرداری‌ها و ادارات هم کار خود را به اتباع خارجی می‌سپارند
وی می‌افزاید: شرایط به نحوی است که حتی شهرداری‌ها و برخی ادارات دیگر نیز بسیاری از امور خود را از طریق پیمانکاران به اتباع افغانستانی می‌سپارند و آنها نیز با مهمانان خارجی دست به یکی کرده‌اند تا سفره ما خالی خالی بماند و خانه‌نشینی ما به اصطلاح دو قبضه شود.
این استاد گچ‌کار ادامه می‌دهد: شاگردان افغانستانی بسیاری داشته‌ام و با آداب و خلق و خوی آنها آشنا هستم و می‌دانم برخی از آنها حتی برای انجام مأموریت‌های خاص خود به کشور آمده‌اند اما به نظر می‌رسد هیچ نظارتی روی آنها نیست.
وی می‌گوید: اتباع شیعه خلق و خو و آداب و فرهنگی نزدیک‌تر به یزدی‌ها دارند و اتباع مذاهب و ادیان دیگر نه تنها هر روز در یزد پرشمارتر می‌شوند بلکه فرهنگ دینی و مذهبی یزد را به شدت تحت تاثیر قرار داده‌اند.
بر اساس این گزارش، صحبت‌ها و خاطرات بسیاری از این استاد گچ کار که بیکاری او سه ماهه شد، شنیدیم که نقل آنها در این مجال نمی‌گنجد اما به واقع بعضی خطرات و واقعیت‌ها را تنها می‌توان از مردم کوچه و بازار شنید و اینجا از جمله مواردی است که آمارها و اقدامات و عملکردهای مسؤولان به کار نمی‌آید.
* تغییر فرهنگ کار نیازمند واکاوی است
حکایت این استاد گچ کار حکایت ده‌ها و شاید صدها خانواده یزدی است که این روزها به خاطر حضور مهمانان ناخوانده، نان سفره‌هایشان بریده شده و به دلیل بروز برخی مشکلات برای آنها، راهی جز سکوت ندارند.
تغییر فرهنگ کاری که مسؤولان از آن دم می‌زنند نیز نیازمند واکاوی است زیرا جوان امروز نیز زندگی با نیازهای خاص خود را دارد و نمی‌تواند مانند بسیاری از مهاجران در فقر فرهنگی، بهداشتی و غذایی به سر ببرد و یک تنه پای دستمزدهای ناچیز بایستد و روزگار سپری کند.
فارس
