محمد جواد ظریف در این گفت وگو در اظهارنظری عجیب خواستار آن شده است که گروه های مسلح از جمله حزب الله لبنان باید از سوریه خارج شود.

متن کامل این میزگرد چنین است:

***

ریما مکتبی، مجری: دیپلماسی شتابان، تاریخی و تغییرات اجتماعی زمینه ساز تغییراتی جدید در منطقه خاورمیانه است. در حال حاضر این پرسش مطرح است که آیا این تغییرات می تواند باعث ثبات و شکوفایی نسل های آینده در منطقه شود. در این برنامه با محمد جواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، غسان سلامه رئیس مدرسه امور بین المللی پاریس، احمد داوود اوغلو وزیرخارجه ترکیه، احمد جوده وزیر خارجه اردن، ریچارد هاس رئیس شورای روابط خارجی آمریکا و مسعود بارزانی رئیس منطقه کردستان عراق بحث و گفتگو می کنیم. این گفتگو را با پرسش از وزیر خارجه ایران آغاز می کنم. آقای ظریف، ایران به کنفرانس ژنو2 دعوت نشده است. رئیس جمهور روحانی تاکید کرد باید در این کنفرانس فقط به مبارزه با تروریسم پرداخت، آیا همچنان بر موضع خود پایبند هستید؟

ظریف: مسئله اساسی درباره درک اوضاع منطقه است. در بحران سوریه هیچ طرف برنده و بازنده وجود ندارد. بحران انسانی در سوریه باعث کشته شدن شمار زیادی از شهروندان این کشور شده و این بحران زمینه خوبی برای تروریسم و افراط گرایی فراهم کرده است. نباید در این توهم و خیال باشیم که افزایش کشتارها باعث پایان یافتن تروریسم در این کشور خواهد شد. ما به درک اوضاع سوریه و پایان دادن به درگیری ها در این کشور نیازمندیم. در درجه نخست باید با بحران انسانی در سوریه مقابله کنیم و سپس وارد روند سیاسی شویم که باعث ثبات در سوریه شود. رسیدن به این ثبات بر اساس درک درست از اوضاع این کشور است تا بتوان در مسیر درست حرکت کرد و نباید برخی طرف ها به دلیل منافع راهبردی، رقابت و برخی از ذهنیت های خود از ادامه کشتارها در سوریه حمایت کنند.

مجری: آقای ظریف آیا شما از افراط گرایی سنی و شیعی نظیر حزب الله سخن می گویید؟

ظریف: من به صورت کلی از افراط گرایی سخن گفتم. این افراط گرایی و فرقه گرایی تهدیدی برای سوریه و بسیار خطرناک است. فرقه گرایی نمی تواند محدود به سوریه باشد و ابعاد آن فراگیر خواهد بود و کشورهای همسایه را نیز تهدید خواهد کرد. باید بدانیم که بسیاری از افراط گرایان از کشورهای مختلف نظیر قاره اروپا و منطقه خاورمیانه وارد سوریه شده اند و زمانی که این افراد به کشورهای خود بازگردند برای همه ما فاجعه بار خواهد بود. قبل از این که چنین فاجعه ای ایجاد شود باید آن را حل کرد.

مجری: چگونه می توان به این راه حل رسید؟

ظریف: باید به تخیلات درباره راه حل نظامی بحران سوریه پایان داد.

مجری: آیا از حزب‌الله می‌خواهید که نیروهای خود را از سوریه خارج کند؟

ظریف: من از همه نیروهای خارجی می خواهم از سوریه خارج شوند و از همه تلاش خود در این زمینه استفاده می‌کنیم تا سوری ها بتوانند درباره آینده خود تصمیم بگیرند. همچنین باید ارسال پول و سلاح به سوریه متوقف شود و ملت سوریه سرنوشت خود را مشخص کند و امیدواریم این راه حل در کنفرانس ژنو2 محقق شود.

مجری: آیا بحران در سوریه پیچیده‌تر خواهد شد؟

غسان سلامه: این مسئله درست است چرا که بحران در سوریه ادامه دارد ولی همه طرف ها می گویند راه حل نظامی به نتیجه نمی رسد. دو طرف درگیر در سوریه همچنان بر گزینه نظامی تاکید دارند و به این دلیل از حداکثر امکانات از داخل و خارج از سوریه استفاده می کنند تا به پیروزی برسند.

مجری: آیا جنگ نیابتی در سوریه در جریان است؟

سلامه: قطعا یک جنگ نیابتی در سوریه در جریان است. پول و مبارزان مسلح وارد سوریه می شوند. در حال حاضر نیروهای سپاه بدر از عراق وارد سوریه شده اند. دو طرف درگیر در سوریه هنوز به این نتیجه نرسیده اند که باید با استفاده از راه حل سیاسی به بحران پایان داد.

مجری: ارتش ترکیه شمار زیادی از نیروهای خود را در مرز با سوریه مستقر کرده است، آیا ورود مبارزان مسلح از ترکیه به سوریه را انکار می کنید، آیا استقرار نیروهای ارتش ترکیه باعث توقف ورود این نیروها به سوریه خواهد شد؟

احمد داوود اوغلو: جنگ جاری در سوریه از ویرانگرترین جنگ های این کشور بوده و تا کنون سه سال به طول انجامیده است و در آن یکصد و سی هزار نفر کشته و میلیون ها نفر آواره شده اند و ششصد هزار نفر از این آوارگان در ترکیه حضور دارند. جنگ کنونی در سوریه شدیدتر از جنگ (تحمیلی) عراق (علیه) ایران و جنگ داخلی سابق لبنان است. بحران انسانی در سوریه به شدت وخیم شده و این بحران خطرات امنیتی ایجاد کرده است. ترکیه یک هزار و یکصد کیلومتر مرز مشترک با سوریه دارد و باید در مرزهای خود با سوریه بسیار محتاط باشیم تا بتوانیم از منافع ملی خود دفاع کنیم. ما در تعامل با بحران سوریه به دو اولویت امنیت ترکیه و بحران انسانی این کشور توجه داریم.

درباره افراط گرایی باید بگویم که ترکیه به هیچ گروه افراطی اجازه نمی دهد از مرزهای ترکیه وارد سوریه شود.

مجری: آیا این نیروهای خارجی یک شبه در سوریه حاضر شدند؟

داوود اوغلو: این نیروها از مسیرهای دیگری وارد سوریه شده اند. ما مخالف ورود اتباع بیگانه از ترکیه به سوریه هستیم. باید این نیروها و مشخصا حزب الله لبنان و نیروهای دیگر از سوریه خارج شوند و این کشور در اختیار شهروندان سوری قرار گیرد. نباید هیچ حمایت نظامی از نظام سوریه صورت گیرد. این حمایت ها به ابزار کشتار این نظام تبدیل شده است. این بحران زمانی آغاز شد که نظام سوریه از گزینه نظامی علیه تظاهرکنندگان مسالمت جو در سال 2011 استفاده کرد. در آن زمان هیچ یک از نیروهای القاعده و جبهه النصره در سوریه حضور نداشتند. در طول ده ماه اول تظاهرات به صورت مسالمت برگزار می شد و اولین گروه مسلح مخالف نظام سوریه با حضور شماری از ژنرال های جدا شده از ارتش این کشور تشکیل شد. به این ژنرال دستور داده شده بود تا حملاتی علیه ملت سوریه انجام دهند و این ژنرال ها هسته اصلی ارتش آزاد سوریه را تشکیل دادند و حتی در کنفرانس ژنو1 نیروهای القاعده در سوریه حضور نداشتند و شاید چند صد نفر از اعضای جبهه النصره در این کشور حضور یافتند. گروه های مخالف نظام سوریه از هواپیماهای جنگنده، موشک های اسکاد و بشکه های انفجاری برخوردار نیستند. نظام سوریه آغاز کننده راه حل نظامی بود تا در این کشور هرج و مرج ایجاد و القاء کند با افراط گرایی مبارزه می کند. راهبرد ترکیه حمایت از مرزهای این کشور است. ترکیه کشوری دموکراتیک است و در صورتی که عبور و خروج عناصر مسلح از مرزهای ترکیه به سوی سوریه وجود داشته باشد این مسئله شفاف خواهد بود. ترکیه هیچ حضور نظامی در سوریه ندارد. ما درباره مسائل بشردوستانه مرزهای خود را در برابر آوارگان بازکردیم و به حمایت از آوارگان ادامه می دهیم و تا کنون سه میلیارد دلار به این آوارگان کمک کردیم. ترکیه و دیگر کشورهای همسایه و جامعه بین المللی مسئولیت دارند از ملت سوریه حمایت کنند و این ملت آینده خود را مشخص خواهد کرد.

مجری: رئیس جمهور روحانی در سخنرانی دیروز خود بر گروه های مسلح افراطی در سوریه متمرکز شد، این کشور بیست و سه میلیون نفر جمعیت دارد، انقلاب آزادیخواهانه ملت سوریه به گروه های مسلح افراطی خلاصه شده است، چرا این گونه برداشته می شود و سیاست آمریکا در تعامل با بحران سوریه چیست؟

ریچارد هاس، رئیس شورای روابط خارجی آمریکا: جنگ داخلی و هرج و مرج در سوریه اجازه فعالیت به این گروه های افراطی می دهد. آمریکا تا کنون اقدامات نتیجه بخشی در سوریه نداشته است. واشنگتن در ابتدا خواهان سرنگونی بشار اسد از قدرت شده بود و تلاش کرد وی از قدرت کناره گیری کند. در حال حاضر مقامات آمریکایی می گویند آماده استقرار امنیت و پیشرفت سوریه هستند. من بر این باورم آمریکا در مشخص کردن اهداف بلندپروازانه خود در سوریه با مشکلاتی روبروست و سیاست آمریکا هیچ توازنی با اهداف و سیاست های این کشور ندارد و این سیاست زمینه ساز اوضاع کنونی در سوریه شده است.

مجری: چرا ایران به کنفرانس ژنو 2 دعوت نشد؟ آیا فکر می کنید ایران بدون این که در این کنفرانس مشارکت داشته باشد می تواند به حل بحران کمک کند؟

ناصر جوده، وزیر خارجه اردن: باید این پرسش از سازمان ملل مطرح شود چرا که این سازمان دعوتنامه ها را ارسال کرده است. کنفرانس ژنو2 با حمایت بین المللی برگزار شده و قرار است دو طرف درگیر بحران سوریه با یکدیگر گفتگو کنند. این دومین سالی است که شبکه العربیه این میزگرد را در داووس برگزار می کند و ما درباره بحران سوریه سخن می گوییم و امیدوارم در سال آینده سخنی از این بحران نداشته باشیم. پس از صدور بیانیه ژنو1 می توانستیم از تشدید شدن بحران در سوریه جلوگیری کنیم. متاسفانه تفسیرهای مختلفی از این بیانیه صورت گرفت و 9 ماه طول کشید تا این کنفرانس برگزار شود. اوضاع انسانی در سوریه به شدت وخیم شده است. شمار زیادی از مبارزان خارجی در سوریه در حال نبرد هستند و تفاوت زیادی میان مذاکره و اوضاع میدانی در این کشور وجود دارد. من خواهان خروج همه مبارزان مسلح خارجی از سوریه هستم و باید به شهروندان این کشور اجازه داده شود روند سیاسی مسالمت آمیزی داشته باشند و نباید در این کشور شاهد اقدامات خشونت بار باشیم.

مجری: کردستان عراق در وضع دشواری قرار دارد چرا که ایران و دولت عراق کمک های نظامی خود را در اختیار نظام بشار اسد علیه گروه های مخالف قرار می دهند و گزارش های رسانه ای نشان می دهد این کمک ها از مرزهای کردستان عراق نیز وارد سوریه می شود، چرا حاضر به پذیرش ارسال این کمک ها شده اید؟

مسعود بارزانی، رئیس منطقه کردستان عراق: منطقه کردستان عراق و سوریه بیست کیلومتر مرز مشترک دارند و دیگر مرزهای مشترک عراق و سوریه ششصد کیلومتر است. من قاطعانه می گویم یک گلوله از مرزهای منطقه کردستان وارد سوریه نشده است.

مجری:  موضع کردهای عراق در تعامل با تحولات سوریه چیست؟

بارزانی: کردهای سوریه حتی از حق شهروندی این کشور محرومند و با مشکلات زیادی روبرو هستند. آنچه در سوریه می گذرد یک فاجعه انسانی به تمام معناست. در حال حاضر دویست و پنجاه هزار آواره سوری در کردستان عراق حضور دارند که بیشتر این افراد از کردهای سوریه هستند. اوضاع در سوریه به شدت پیچیده و به منبع نگرانی و تهدید برای منطقه تبدیل شده و این بحران یک بعد منطقه ای و بین المللی پیدا کرده است. بحران سوریه زمینه جذب تروریست ها از کشورهای مختلف را فراهم کرده است. در حال حاضر مرزهای شرقی سوریه و مرزهای غربی عراق در سیطره گروه های مسلح تروریست قرار دارد و امیدواریم کنفرانس ژنو2 به ایجاد یک راه حل سیاسی برای بحران سوریه منجر شود و بر این باوریم با راه حل نظامی نمی توان به این بحران پایان داد. باید این فرصت برای ملت سوریه فراهم شود تا سرنوشت خود را مشخص کند.

مجری: آیا از ایجاد منطقه خودمختار برای کردهای سوریه حمایت می کنید؟

بارزانی: ما از هر تصمیمی که کردهای سوریه با اجماع بگیرند حمایت می کنیم.

مجری: آقای ظریف، آیا موافق اظهارات جان کری وزیر خارجه آمریکا هستید که گفت بشار اسد زمینه را برای ورود تروریست ها به سوریه فراهم کرد؟

ظریف: من با این نظر موافق نیستم چرا که افراط گرایی نتیجه دخالت خارجی و سیاست کوته بینانه در تعامل با بحران سوریه است. برخی ها در منطقه ما فکر می کنند می توانند با استفاده از پول طرف هایی را برای جنگ نیابتی به خدمت بگیرند ولی این افراد تجربه افغانستان را فراموش کرده اند. کسانی که طالبان را ایجاد کرده بودند در نهایت بهای تشکیل این گروه را با خون خود پرداختند. شکی در این نیست آتشی که در منطقه برپا می شود زبانه های این آتش به همه خواهد رسید. همان طور که مسعود بارزانی تاکید کرد «گروه های افراطی که در شرق سوریه حضور دارند در غرب عراق نیز فعال هستند.» برخی از این گروه ها از چچن و عده ای دیگر از اروپا وارد سوریه شده اند و خواسته این گروه ها حمایت از خواسته های ملت سوریه نیست و اهداف این گروه ها فراتر از خواسته های این ملت است.

مجری: آیا ایران از القاعده حمایت می کند به ویژه آنکه خانواده اسامه بن لادن در ایران زندگی می کرد؟

ظریف: ایران همیشه مورد حملات القاعده قرار داشته است. هفته گذشته عناصر القاعده یکی از دیپلمات های ایران را در یمن به قتل رساندند و یک انتحاری سفارت ایران را در بیروت هدف قرار داد و این انفجار به شدت به ساختمان سفارت آسیب زد.

مجری: آیا می دانید چه تعداد از افراد در سوریه کشته شده اند؟

ظریف: من به شمار افراد کشته شده از دو طرف واقف هستم و باید به این بحران پایان داد. اگر ابتدا برخی از طرف ها بر کناره گیری بشار اسد از قدرت تاکید نمی کردند شمار زیادی از این افراد کشته شده زنده بودند. کسانی که بر توهم کناره گیری اسد از قدرت تاکید می کنند هرج ومرج را در منطقه ایجاد کردند و در این هرج و مرج شمار زیادی کشته شدند.

مجری: چه زمانی بشار اسد از قدرت کناره گیری خواهد کرد؟

ظریف: نمی توان درباره گذشته سخن گفت و باید به آینده چشم دوخت. ملت سوریه در این زمینه تصمیم گیری خواهد کرد. هیچ کس خارج از سوریه نمی تواند برای این ملت تصمیم گیری کند.

مجری: آیا بشار اسد بدون حمایت ایران در قدرت می ماند؟

ظریف: شکی در این نیست هیچ فردی در قدرت نمی ماند مگر این که از مشروعیتی داخلی برخوردار باشد.

مجری: چرا حزب الله لبنان و شبه نظامیان شیعی را به سوریه اعزام می کنید؟

ظریف: ما هیچ نیرویی را به سوریه اعزام نکردیم. حزب الله خود تصمیم گرفت و اعلام کرد با حضور در سوریه از لبنان دفاع می کند. اماکن مذهبی شیعه در سوریه از اهمیت زیادی برای شیعیان برخوردار است و به هیچ کس اجازه نمی دهیم به اماکن مذهبی شیعه متعرض شود. تعداد زیادی از این اماکن مذهبی در دمشق و نقاط دیگر سوریه وجود دارد.

غسان سلامه: همان طور که سعود الفیصل وزیر خارجه عربستان در سخنان خود در کنفرانس مونترو مطرح و امروز محمد جواد ظریف بر آن تاکید کرد باید مبارزان خارجی از سوریه خارج شوند. باید شورای امنیت با صدور قطعنامه ای خواهان خروج فوری همه مبارزان مسلح غیر سوری از این کشور شود. خروج این مبارزان باعث کاهش تنش در سوریه خواهد شد و زمینه را برای محقق شدن یک راه حل سیاسی فراهم خواهد کرد و باید با استفاده از بیانیه ژنو1 که درباره آن توافق بین المللی صورت گرفته است به این بحران پایان داد و بندهای آن را اجرا کرد.

ریچارد هاس: هنوز زود است که در باره مسئله هسته ای ایران خوش بین یا بدبین باشیم، هنوز در روزهای آغازین اجرای توافقنامه انتقالی هستیم و بیشتر مسائل مهم تا زمان رسیدن به توافق فراگیر به تعویق افتاده است. این اقدام دیپلماتیک پیچیدگی های زیادی دارد. هیچ کس بخصوص در منطقه دستیابی ایران به سلاح هسته ای را نمی پذیرد زیرا این امر اوضاع را در خاورمیانه بدتر می کند.  وقوع جنگی جدید در منطقه خاورمیانه بعید است. دستیابی به توافق به ایرانی ها کمک می کند اما برای همه طرف ها کافی نیست بلکه به موافقت های زیادی از جانب ایران نیاز دارد که هنوز تمایل خود را برای کاهش شدید قدرت خود در زمینه اورانیوم و غنی سازی آن نشان نداده است. در صورت فقدان این امور توافقنامه فراگیری در کار نخواهد بود و ناچار خواهیم بود به راهکارهای دیگر بیندیشیم.

ناصر جوده، وزیر خارجه اردن: اردن معتقد است که مسئله هسته ای ایران باید به صورت دیپلماتیک حل و فصل شود. اما مسئله فقط به هسته ای مربوط نمی شود. این توافقنامه گام اول در راه رسیدن به توافقنامه فراگیر و حل کامل مسئله به شمار می رود. مسئله رابطه ایران با کشورهای عربی نیز باید بخشی از برنامه باشد. مسائل جدی است و راه حل آنها هم باید جدی باشد.

مجری: آیا عربها حاضرند ایران را با نظام کنونی آن بپذیرند؟

ناصر جوده: به اعراب ربطی ندارد که نظام ایران را تعیین کنند. ما در امور ایران دخالت نمی کنیم. مسئله به مشکلات و تهدیدات و دخالت ها مربوط می شود. مسائل زیادی وجود دارد. مسئله هسته ای ایران یکی از این مسائل است. دخالت در امور کشورهای عربی نیز مسئله ای دیگر است. امنیت کشورهای حوزه خلیج فارس نیز سومین مسئله به شمار می رود. دخالت برخی کشورها در سوریه نیز مسئله دیگری است. هنوز هم می توانم مسائل دیگر را برای شما بشمارم. من با آنچه آقای ظریف گفت موافق هستم. اکنون باید به آینده نگاه کنیم. روندی در خصوص مسئله سوریه و همچنین مسئله هسته ای ایران آغاز شده است.

مجری: برای اعراب در خصوص مسئله امنیت چه پیامی دارید؟

محمد جواد ظریف: گمان می کنم اولین سفر من به یک کشور عربی یعنی عراق بود. من برای تحلیل اوضاع منطقه به این سفر رفتم. من همچنین به کویت و قطر سفر کردم. من به سلطان نشین عمان، اردن، لبنان و سوریه نیز سفر کرده ام تا درباره اوضاع منطقه و همکاری و روابط خوب همسایگی گفتگو کنیم. من در مقاله ای خواستار امنیت و ثبات برای منطقه شده ام. مسائل مشترک بین ما بسیار بیشتر از اختلاف نظرها و سوء تفاهم هایی است که بین ما وجود دارد. من بارها گفته ام که برای سفر به عربستان آماده ام. ما نیاز به آن داریم که گفتگوها را آغاز و مسائل را بررسی و برخی مسائل را حل کنیم. گفتگو کار خوبی است، اگر تمایل به گفتگو دارید باید فرضیه ها و پیشداوری ها را کنار بگذارید. سوالی که شما از آقای ناصر جوده درباره پذیرفتن نظام ایران پرسیدید سوال بدی بود. دولت ایران حمایت هفتاد و سه درصد از مردم را دارد که به این دولت رای داده اند. رئیس جمهور ایران بر اساس انتخابات تعیین شده و مردم او را انتخاب کرده اند. ما مایل به برقراری روابط خوب هستیم و گمان می کنیم مسئله هسته ای نقطه آغاز است. دوستان ما نباید نگرانی داشته باشند. ایران درباره مسئله هسته ای با غرب به توافق رسیده است و این امر باید نگرانی ها را در خصوص تولید سلاح هسته ای در ایران از بین ببرد. چرا برخی از کشورهای منطقه نگران هستند.

مجری: شاید به سبب سپاه پاسداران و اقدامات ایران در منطقه باشد؟

ظریف: اینگونه نیست. تلاش می شود مشکلات موجود در منطقه بزرگنمایی شود. مشکلاتی در منطقه وجود دارد. در منطقه مشکل اعتماد وجود دارد که باید آن را حل کنیم. باید با یکدیگر گفتگو کنیم و به سبب مشکلات داخلی خود دیگران را سرزنش نکنیم.

ناصر جوده: در اردن گفتگوهای خوبی با ظریف داشتیم. در این جا می خواهم بگویم نباید دموکراسی را انحصاری کنیم. در کشور ما و دیگر کشورهای منطقه نیز دموکراسی وجود دارد.

ظریف: من برای پادشاه اردن احترام قائل هستم و از نظام اردن نامی نبردم.

مجری: اگر مجازات های ایران لغو شود ترکیه با توجه به روابط تجاری که با ایران دارد چگونه از روابط خود با ایران و روابط خوب ایران با غرب استفاده خواهد کرد؟

احمد داوداوغلو: بدون شک ترکیه و ایران روابطی تاریخی با یکدیگر دارند و مرزهای دو کشور از سیصد و پنجاه سال پیش پابرجاست. ما همه تلاش خود را برای حل مسئله هسته ای ایران به کار گرفته ایم تا ایران را در چارچوب اقتصاد خود قرار دهیم زیرا این کار به نفع همه است. من اطمینان دارم که همه به یاد دارید که در سال دو هزار و چهار توافقنامه ای بین ایران و ترکیه و برزیل در تهران امضا شد و در آن توافقنامه به مسئله هسته ای پرداخته شد. در آن زمان ایران به غنی سازی بیست درصدی نرسیده بود. اگر آن توافقنامه اجرا می شد مجازات ها بر ایران اعمال نمی شد و اعتماد زیادی بین ایران و جامعه بین المللی و کشورهای منطقه به وجود می آمد. متاسفانه به جای استفاده از این فرصت، مجازات های بیشتری بر ایران اعمال شد و چهار سال را از دست دادیم. ما از توافقنامه اخیر که بین ایران و گروه 1+5 امضا شده است بسیار خوشحالیم. در خصوص مسئله هسته ای باید بگویم که هیچ قدرت هسته ای در منطقه نباید باشد چه ایران باشد یا دیگران و منظور من اسرائیل یا هر کشوری است که توانایی هسته ای خود را اعلام نکرده است. نکته دیگر این که نباید هیچ محدودیتی برای دستیابی به فناوری هسته ای به عنوان منبع انرژی وجود داشته باشد. بر اساس این دو مسئله، هر مسئله دیگری را می توان حل کرد. ما از این که روند جدیدی آغاز شده است خوشحالیم و ترکیه از آن حمایت می کند. در اینجا می خواهم به مسئله دیگری که ظریف درباره طایفه گرایی به آن اشاره کرد، بپردازم. روابط ترکیه و ایران و روابط اعراب و ایران برای جلوگیری از تنش های طایفه ای بسیار مهم است. هزار و پانصد مسجد در حملات هوایی نظام سوریه ویران شده است و قبر خالد بن ولید نیز تقریبا به سبب حملات هوایی به کلی ویران شده است.

ظریف: باید به شما بگویم که به قبری اهانت شده و جسد از آن خارج شده است. من دوست دارم از همه قبور دینی محافظت شود اما پس از این حوادث اتفاقات زیادی افتاد. اجازه بدهید گذشته را رها کنیم و توجه خود را بر آینده متمرکز کنیم و به این طایفه گرایی و خشونت و خونریزی ها و افراط گری ها پایان دهیم. اجازه بدهید گذشته را رها کنیم.

داوداوغلو: اگر سنی ها و شیعیان بشنوند که حرم حضرت زینب (س) هدف حمله قرار گرفته است هزاران تن از سنی ها و شیعیان برای دفاع از آن می روند. منظور من همین است. اگر به دیگران اجازه دهیم برای دفاع از این اماکن به سوریه بروند، دخالت خارجی به پایان نمی رسد. همه کسانی که چنین جنایاتی علیه قبور مرتکب می شوند جنایتکار هستند. این ها کارهای خوبی نیست و باید تلاش کنیم مانع از این اقدامات شویم.

غسان سلامه: باید بگویم با وجود آن که اماکن مسیحی نیز در سوریه هدف حمله قرار گرفت، ولی گمان نمی کنم که فردا حملاتی صلیبی برای دفاع از آنها صورت بگیرد. یادآوری می کنم که راهبه های معلول هنوز آزاد نشده اند. ما در مرحله ای تاریخی هستیم به گونه ای که هم اکنون دو روند به صورت موازی و همزمان در حال انجام هستند یکی مذاکرات درباره برنامه هسته ای و دیگری مذاکرات صلح سوریه است. این دو روند تا حد زیادی از یکدیگر جدا شده اند و این کار خوبی در مرحله کنونی است اما این امر تا ابد ادامه نمی یابد. باید بدانیم که برخی مسائل برای برخی کشورها مهمتر از دیگر کشورهاست. مثلا سوریه برای روسیه اهمیت دارد اما شاید سوریه برای آمریکا به این اندازه اهمیت نداشته باشد. در خصوص ایران نیز اول ایران مهم است و سپس سوریه. بسیاری از کشورها در سوریه سرمایه گذاری کرده اند و بسیاری هم نگران مسئله هسته ای هستند. باید این حقیقت را در نظر بگیریم که هر دو مسئله برای بسیاری از کشورها اهمیت دارد. کشورهای حوزه خلیج فارس از یکسو نگران مسئله هسته ای ایران و از سوی دیگر نگران مسئله سوریه هستند.

مجری: آیا نگران جنگ طایفه ای و شاید جنگی سنی - شیعی هستید؟

سلامه: بدون شک همین گونه است. باید این نکته را درک کنیم که این دو مسئله را نمی توان از یکدیگر جدا کرد زیرا در هم تنیده اند و ممکن است یکدیگر را تحت تاثیر قرار دهد و متوقف کنند. یا به توافقی فراگیر درباره برنامه هسته ای ایران دست پیدا می کنیم که این امر به مسئله سوریه کمک می کند یا این که این مسئله به سبب تداوم دخالت در سوریه ادامه می یابد.

مسعود بارزانی: بدون شک روابط خوبی بین ایران و عراق وجود دارد، اما عراق کشوری مستقل است و ما از سیاست حسن همجواری و درهای باز بین عراق با ایران، ترکیه، سوریه، اردن، عربستان سعودی و کویت حمایت می کنیم. به نظر من این یک سیاست درست است که عراق با همه کشورها روابط خوبی داشته باشد.

مجری: خاورمیانه در یک سال آینده چگونه خواهد بود؟

بارزانی: امیدواریم شاهد خاورمیانه ای بهتر از آنچه بوده است، باشیم. منطقه خاورمیانه منطقه ای با اقوام و ادیان و مذاهب مختلف است. بسیاری از این ملت ها و ادیان نادیده گرفته شده اند و در محرومیت به سر برده اند که یکی از آنها کردها هستند. ما می خواهیم همه، محاسبات خود را مورد بازنگری قرار دهند و فرهنگ همزیستی و تسامح و پذیرفتن دیگران را در پیش بگیرند و خاورمیانه جدید را با دستان اهالی این منطقه بسازیم به گونه ای که تفاهم و همکاری حاکم باشد.

هاس: متاسفانه نمی توانم خوش بین باشم. به نظر من خاورمیانه سال آینده نیز همین گونه خواهد بود. پیش بینی می کنم که جنگ و درگیری ادامه پیدا کند زیرا هیچ نشانه ای دال بر موفقیت تلاش های دیپلماتیک در خصوص بحران سوریه وجود ندارد. در خصوص نزاع اسرائیل و فلسطین نیز گمان نمی کنم این مسئله به پایان برسد. گفتگوها درباره مسئله هسته ای نیز ادامه خواهد یافت. آمریکایی ها بیشتر به خوش بینی تمایل دارند اما ممکن است اوضاع خاورمیانه بدتر و بدتر شود. ما در دوره ای هستیم که کشورها نمی توانند آنچه را در مرزهای آنها روی می دهد کنترل کنند. امیدوارم که من اشتباه کنم و سال آینده شاهد خاورمیانه ای بهتر از آنچه هست باشیم ولی واقعگرایی باعث می شود خود را برای خاورمیانه ای شبیه خاورمیانه کنونی یا حتی بدتر از این آماده کنیم.

ناصر جوده: از زاویه نظری امیدواریم که شاهد کشورها و ملت هایی باشیم که از دموکراسی و عدالت بیشتری برخوردار باشند اما واقعیت موجود نشان می دهد که به شدت از این هدف دور هستیم.

احمد داوداوغلو: من همیشه سعی می کنم خوش بین باشم. با وجود حوادثی که روی می دهد نباید خوش بینی خود را از دست بدهیم.آنچه در منطقه ما روی می دهد پایان جنگ سرد است. جنگ سرد در بالکان در دهه نود قرن گذشته به پایان رسید اما در منطقه ما ادامه دارد. نظام های استبدادی دیگر مشروعیتی ندارند و باید کنار بروند. تاریخ نمی تواند به عقب برگردد. ترکیه و ایران و کشورهای عربی باید با هم بنشینند و گفتگو کنند و ببینند چرا بیشترین منابع و ثروت ها را داریم ولی اقتصاد متحدی نداریم. چرا این همه پیشینه تاریخی داریم ولی از آن استفاده نمی کنیم.

محمد جواد ظریف: گمان می کنم اکنون سر دوراهی قرار گرفته ایم و می توانیم هر راهی را که می خواهیم انتخاب کنیم. تصمیم در دست ماست و ما اسیر ساختارهای خشک نیستیم بلکه باید اوضاع را در خاورمیانه تغییر دهیم. به نظر من ما می توانیم آینده و سرنوشت خود را تعیین کنیم و آینده ای بدتر از اکنون برای خود رقم بزنیم و سال آینده که به اینجا آمدیم باید خودمان و نه دیگران را سرزنش کنیم اما می توانیم تصمیم دیگری بگیریم و گفتگو را آغاز کنیم تا به تفاهم برسیم و امور کلیشه ای را متوقف کنیم و به آینده ای بهتر برسیم. ما می توانیم این کار را انجام دهیم. سال پیش هیچ کس گمان و باور نمی کرد که ما امسال چنین اقدام مهمی در خصوص برنامه هسته ای انجام دهیم. سال اینده می توانیم در حالی به اینجا بیاییم که مسئله سوریه را حل کرده باشیم. این مسئله امکان پذیر است. کار در دست ماست که تصمیم بگیریم و اجرا کنیم. به نظر من این کار می شود و ایران به این آینده پایبند است.

غسان سلامه: من با بدبینی های هاس موافق نیستم. علائم و نشانه های مثبتی وجود دارد. توافق مربوط به برنامه هسته ای ایران علامت خوبی است. علامت مثبت دیگر همه پرسی قانون اساسی در مصر است. من اذعان می کنم که به این اهداف نزدیک نیستیم زیرا تردیدهای زیادی با ما همراه است که شاید مهمترین آنها بحران سوریه باشد که امروز یا یک شبه حل و فصل نمی شود و به فشارهای زیاد و دخالت های همه ما برای سوق دادن اوضاع به سمت حل و فصل نیاز دارد. 

منبع: ایران هسته‌ای