به گزارش یزدرسا ،با پايان يافتن نخستين دور از مذاكرات هسته اي در دوره تمديد 7 ماهه، نوعي كم تحركي در فضاي ديپلماسي 7 كشور اصلي مذاكره كننده در اين رابطه و همچنين در محيط بين المللي فراسوي آن محسوس است.

وزارتخانه هاي امور خارجه دولتهاي مذكور هر چند روز يكبار، به چند جمله كلي و كوتاه در مورد مذاكرات گذشته و حال اكتفا مي كنند. در اين شرايط، متحجول سازي فضاي رواني و فكري و حتي سياسي بين المللي و تحرك بخشي به تلاشهاي دو و چندجانبه مرتبط با پيشبرد مذاكرات مربوط به توافق جامع، مساله اي است كه به نظر مي رسد ارسال نامه ای متحدالمتن توسط وزیر امور خارجه کشورمان به برخي همتایان خود در کشورهاي ديگر را ترغيب نموده است.

اين اقدام، ابتكاري براي تحول در فضاي پيگيري توافق جامع به نظر مي رسد؛ ابتكاري كه در محيط داخلي با پي جوئي رسانه اي خوبي همراه بوده ولي با وجود گذشت چند روز از انجام آن، هنوز واكنش خاصي در ميان طرفهاي خارجي كه ممكن است دريافت كننده چنين نامه اي باشند، به دنبال نداشته است.

گفتني است كه «ماری هارف» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در کنفرانس خبری روزانه خود در روز چهارشنبه گذشته در خصوص مذاکرات هسته‌ای با گروه 1+5 نيز واكنشي به موضوع مذكور و آنچه ايران به عنوان بايسته هاي تحقق يك توافق جامع «عادلانه و متوازن» نام برده است، نكرد. بلكه وي همان مواضع قبلي دولت امريكا را بازگو كرد كه همين توافق موقت نيز «دستاورد بسيار چشمگيري» براي امريكا داشته است. هارف گفت: «اگر به جایگاه کنونی که در آن قرار داریم، نگاهی بیاندازیم می‌بینیم، وقتی سال را شروع کردیم، برنامه هسته‌ای ایران فریز نشده بود، برنامه اقدام مشترک هنوز اجرایی نشده بود.

ما بر سر میز مذاکرات نشستیم تا ببینیم که آیا می‌توانیم به توافق جامع دست پیدا کنیم و هم‌اکنون بیش از هر زمانی به توافق جامع هسته‌ای نزدیک شدیم و این در حالی است که برای اولین بار در یک دهه، برنامه هسته‌ای ایران متوقف شده است. این چیزی است که من فکر می‌کنم یک دستاورد بسیار چشمگیر بوده است».

وزير خارجه كشورمان در اين نامه ها، هم برخي از محورهاي خط مشي ايران در خصوص مذاكرات در دوره تمديد را تبيين كرد و هم با موضع گيري عليه «غني سازي نمايشي»، لوازم يك توافق جامع موفق در چشم انداز مذاكرات آتي را كه 6 ماه به خاتمه آن باقيست، به صورت كلي بيان نمود.

فارغ از محتواي اين نامه ها، یک پرسش اساسي به علل و چرائي اين اقدام مربوط مي شود. اينكه آيا ارسال چنين مكاتباتي تنها به عنوان يك اقدام عادي ديپلماتيك در سطح رسمي تلقي مي شود يا اينكه ايران برنامه و مسير مشخصي را به صورت هدفمند تعقيب مي كند؟

به نظر می رسد که ایران با درک «عادت شدن» برگزاری مذاکرات هسته ای بعد از توافق ژنو که به صورت متوسط یکبار در هر ماه بوده است، درصدد متحول سازی فضای حاکم بر مذاکرات است. البته مذاکرات ژنو جدید با نوعی تجدید و جدیدسازی قالب ها و تکنیک های مذاکراتی همراه بود. به طوریکه مذاکرات بیش از دورهای قبلی، به صحنه مذاکرات دوجانبه ایران-امریکا شباهت داشت. اما به هر حال، اگر قرار باشد همچنان مذاکرات به محدودیت های صنعت هسته ای ایران در دوره 15 تا 20 ساله توافق جامع مصروف شود و لغو تحریم ها به صورت حاشیه ای یا معوض اقدامات ایران و یا به صورت تدریجی و در یک طیف وسیع زمانی مطرح شود، بعید نیست که دوره تمدید 7 ماهه نیز بدون دستیابی به توافق جامع خاتمه یابد.

از این رو، اولاً ایران با فعال سازی دیپلماسی رسمی مکاتبه ای، درصدد تغییر سرنوشت مذاکرات و خارج شدن از یک عادت مذاکره مستمر، رجوع مجدد به توافق ها، تغییر مکرر مواضع، و قبض و بسط موضوعات نیازمند توافق است.

نكته دوم، تلاش دوباره براي برجسته كردن مطالبه ايران در مورد لغو تحريم ها است. وزیر امور خارجه کشورمان در نامه هاي اخير خود تاكيد نموده كه: رفع تمام تحریم‌ها جزء اساسی هر توافقی است؛ برخی نسبت به دست کشیدن از این ابزار غیرانسانی، غیرقانونی و غیرسازنده حتی به بهای مخاطره افکندن تمام فرایندی که ایجاد اطمینان کرده و شفافیت را تضمین می‌کند، تردید دارند. و همچنين تعلق خاطر شدید به تحریم‌ها نه تنها در مسیر حصول به یک توافق جامع دراز مدت ایجاد مانع کرده، بلکه موجب شده حتی پس از انعقاد برنامه اقدام مشترک نیز نتواند اعتماد مردم ایران را مجددا جلب کند.

ظریف ديروز نيز در ديدار با ولادیمیر ماکی وزیر امور خارجه بلاروس نيز با اشاره به اراده و حسن نیت جمهوری اسلامی ایران برای حل موضوع هسته‌ای گفت: «غربی‌ها باید به این حقیقت برسند که تحریم‌های ناعادلانه و خلاف مقررات بین‌المللی یک دستاورد بزرگ برای آنها محسوب نمی‌شود و در این صورت است که مذاکرات با گروه 1+5 به نتیجه خواهد رسید». به واقع، برآورد ديپلماسي ايران نيز اينست كه اگر غرب همچنان بر تحريم ها اصرار ورزد، توافقي در كار نخواهد بود و «مذاكرات با گروه 1+5 به نتيجه نخواهد رسيد».

نكته سوم اينست كه ایران به شدت بر این نکته تاکید دارد که برآورد غرب از تعامل و خط مشی مذاکراتی ایران، نادرست است. زیرا ایران با تصمیم آگاهانه و نه به دلیل فشار تحریم ها، به سمت مذاکره تمایل یافته و به میز مذاکره اقبال نشان داده است. ماري هارف، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، چهارشنبه هفته پيش همين برآورد را مطرح كرد. به ادعاي وي، «تحریم‌ها بود که ایران را به میز مذاکرات و جایی که امروز در آن قرار داریم، آورد». از این رو، در نامه مذکور و از زبان مقامی که مکاتبات و اظهاراتش به عنوان دیدگاه و عمل رسمی کشور در سطح روابط بین المللی تلقی می شود، تاکید شده که ایران تعامل را بر مبنای تصمیم خود اتخاذ نموده و از این رو، «مقاومت» در برابر مطالبات ناعادلانه و تحقیرآمیز غرب در عرصه هسته ای همچنان جاری است.

در اين ميان، اشاره صريح ظريف به سياست «تحقير» كه غربيها در سايه تحريم عليه ايران اعمال كرده اند، به صورت تلويحي اين پيام را به فرايندهاي مذاكراتي مرتبط با مساله هسته اي داد كه ايران خواسته ها و طرحهاي مذاكراتي كه حقوق ايران را تضييع و توانمنديهاي ايران را به صورت سمبليك در آورد، نخواهد پذيرفت. زيرا ايران اين مسائل را «تحقير» هسته اي تلقي خواهد كرد و در برابر آنها مقاومت خواهد نمود. اينكه ايران غني سازي سمبليك را نمي پذيرد، شايد برجسته ترين واكنش و موضع گيري از همين دست باشد.

تحرك بخشي به فضاي مذاكرات به ويژه مادامي كه جهت دادن به شكل و محتواي آن مدنظر باشد، قطعاً مي تواند زمينه هاي مناسبي را براي پيشرفت و تحقق مطالبات كشور در عرصه هسته اي فراهم كند، خواه ميزان آن عملاً كم يا زياد باشد. از اين منظر، ديپلماسي مكاتبه اي هم به خودي خود يك ابزار و مجراي  اقدام براي تامين منافع ملي است به ويژه اينكه شفاهي و رسانه اي شدن موضع گيريهاي ديپلماتيك هسته اي طي يكسال اخير، ديپلماسي مكاتبه اي را با ديپلماسي محرمانه پيوند زده و شفاف و علني سازي اين مجرا نيز خود نوعي خط شكني و هنجارسازي را تداعي مي كند. قطعاً اين اهتمام بي نتيجه نخواهد بود، هرچند طرفهاي اصلي مذاكره كننده هسته اي با ايران ممكن است از اين تلاشها چندان متاثر نشوند و خط قبلي خود را در مذاكرات آتي نيز همچنان حفظ نمايند.

منبع : جوان آنلاين

انتهای پیام/ص