به گزارش یزد رسا به نقل از  اردکان گویا، علی سپهری در خصوص رسم اردکان در روزهای اول محرم گفت: صبح اوّلین روز محرّم بچّه‌ها، یک دسته و بزرگ‌ترها دسته‌ی دیگری تشکیل می‌دادند و با مراجعه به منازل محلّه‌ی خود، درخواست نخ برای بستن نخل و هیزم برای روشن کردن کلک می‌کردند و در حین مراجعه به منازل، این شعر را می‌خواندند:

دسته‌ی اوّل که نخ جمع‌آوری می‌کردند، می‌گفتند:

عشق حسین و عبّاس

یکی دوُمیگ  در انداز

گروه دوم که هیزم جمع می‌کردند، می‌گفتند:

عشق حسین و عبّاس

یکی درمنه (درنه) در انداز

وی افزود: سپس درب اتاق امام حسین (ع)  که اکثر وسایل برای سیاه‌پوش کردن حسینیّه در آن بود را باز می‌کردند و گروه‌های مختلف مشغول سیاه‌پوش کردن منطقه‌ی مورد نظر خود می‌شدند. توضیح این که، سیاه‌پوش کردن حسینیّه را «بستن» می‌گفتند؛ در نتیجه هر گروه با نام هر محلّی که سیاه‌پوش می‌کرد (می‌بست)، مشهور بود که مشهورترین آن‌ها تکیه بند، نخل بند، سقاخانه بند و غرفه بند بود که هر کدام فعالیت خاص خود را داشتند.

محقق اردکانی درخصوص کار تکیه بند گفت: به  کسانی که تکیه را سیاه‌پوش می‌کردند تکیه بند می گفتند. افراد تکیه‌‌بند فقط به سیاه‌پوش کردن تکیه و تزیین آن مشغول می‌شدند. به قسمت زیگوراتی شکل حسینیّه که دارای ارتفاعی بلند و غرفه‌های بلند و کوچک و پلّه مانند دارد، تکیه گفته می‌شود و برای تزیین آن از تخته‌های نیم دایره شکلِ تزیین شده و پارچه‌های قوس‌دار استفاده می‌شد که به آن‌ها «چشم و ابرو» می‌گفتند. ستون‌ها نیز با پارچه‌های سیاه، پوشیده می‌شد. در جلوی غرفه‌های طبقه‌ی اوّل تکیه، تعداد زیادی زنگ‌های برنجی نصب می‌شد و بالای زنگ‌ها شمشیرهایی آویزان می‌شد که به تکیه، نمای خاصّی می‌داد. در وسط قسمت فوقانی تکیه نیز، غرفه‌ی کوچکی بود که با آیینه تزیین می‌شد.

وی در تعریف نخل بند گفت: کسانی که نخل را تزیین می‌کردند. در هر حسینیّه یک نخل چوبی نسبتاً بزرگ قرار داشت که گروه نخل‌بند متصدّی تزیین آن بود. ابتدا در وسط نخل، یک سرو چوبی که به‌وسیله‌ی چوبه‌های تیر تزیین شده بود، نصب می‌شد و اطراف آن تعداد زیادی شمشیر فلزّی موازی با تیرهای روی سرو نصب می‌کردند و دور تا دور شمشیرها را نیز با آیینه‌های سی در چهل سانتی‌متری تزیین ‌کرده و دور آیینه‌ها را نیز پیکره‌های شیر نصب می‌کردند و روی نخل را با پارچه‌ی سیاه می‌پوشاندند. چوب‌هایی هم برای دستگیره، جهت بلند کردن و گرداندن نخل به پایه‌های آن می‌بستند. چرا که نخل‌های قدیمی اردکان، فاقد چوب‌های دستگیره بود. توضیح این که بستن نخل یک کار تخصّصی بود و در هر محلّه، یکی دو نفر بیش‌تر در این کار مهارت نداشتند. در حال حاضر هم فقط نخل حسینیّه‌ی چرخاب به سبک قدیم تزیین می‌شود.

وی در ادامه در خصوص فعالیت سقا بند گفت: سقابند کسانی بودند که سقّاخانه را تزیین می‌کردند. سقّاخانه که در وسط ضلع مقابل تکیه قرار داشت، عبارت بود از یک غرفه‌ی بزرگ با ارتفاع زیاد که در آن چند پلّه تعبیه شده بود که اطراف و سقف آن با آئینه تزئین می‌شد. آیینه در سقّاخانه به منزله‌ی آب بود و این غرفه به یاد حضرت ابوالفضل﴿ع﴾ تزئین می‌شد و اشیاء ارزش‌مند و قدیمی مانند چراغ‌های لمپا، چراغ‌های زنبوری، شمعدان‌های برنجی و شیشه‌ای، ظروف زیبا و نظایر آن را که از منازل افراد مختلف به امانت گرفته می‌شد در آن قرار می‌دادند.

نویسنده کتاب اداب و رسوم مردم اردکان اظهار داشت: غرفه‌بندها کسانی بودند که فقط داخل غرفه‌ها را تزیین می‌کردند. اطراف هر حسینیّه دارای دو طبقه غرفه بود که غرفه‌های طبقه پایین، عمومی و غرفه‌های طبقه بالا، متعلّق به خانواده‌ی خاصّی بود که در هنگام اجرای تعزیه در آن غرفه می‌نشستند. افراد غرفه‌بند، ستون‌های غرفه را با پارچه‌های سیاه می‌پوشاندند؛ امّا داخل غرفه‌هارا با پارچه‌های رنگی و زیبا تزئین می‌کردند که از طرف کسانی که غرفه به آن‌ها تعلّق داشت، تأمین می‌شد.غرفه‌بندها بعدازظهر روز پنجم محرّم کار خود را شروع می‌کردند و چون تعدادشان زیاد بود، تا غروب غرفه‌ها را تزیین می‌کردند.

وی تاکید کرد: جالب این‌که حتّی غذای هر گروه جداگانه بود؛ مثلاً تکیه‌بند در داخل اتاق امام حسین نهار صرف می‌کرد و سقّاخانه‌بند و نخل‌بند در منزل یکی از اعضای خود نهار و شام صرف می‌کردند و حتّی موقوفه‌ غذای تکیه‌بند و نخل‌بند و غیره جدا بوده است.

وی با اشاره به رسم جالب تشت آب گفت: در هر حسینیّه، چند تشت بزرگ کنده‌کاری شده وجود داشت که آن‌ها را روی کرسی‌های مخصوص می‌گذاشتند و یک تخته بلند که قطر تشت را فرا می‌گرفت، روی آن قرار می‌دادند و چند تاس کوچک برنجی، روی چوب می‌گذاشتند و اغلب تاس‌ها با زنجیر به چوب بسته شده بود. عصرها در تشت‌ها آب می‌ریختند و مردم از آ ن آب می‌نوشیدند.

انتهای پیام/ر