به گزارش یزد رسا، رخدادهای دو روز اخیر در ترکیه نشان از یک خیزش عمومی علیه حاکمیت دولت اردوغان دارد. به نظر می رسد که این خیزش اگرچه به بهانه تبدیل یک پارک به مرکز خرید بوده است ولی ریشه درمسایل عمیق تری دارد و دیر یا زود یا منجر به تغییر قدرت در ترکیه می گردد یا این کشور را با مشکلات مهمتری روبرو خواهد کرد. درباره مهمترین دلایل نارضایتی ها در ترکیه را می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

 1.رشد اقتصادی بدون عدالت اجتماعی

 رشد اقتصادی ترکیه در سالهای اخیر بسیار بالا و درخشان بوده است. ترکیه در سال 2011 نزدیک به 8ونیم درصد رشد اقتصادی داشته است. سرعت رشد اقتصادی ترکیه در سالهای اخیر پس از چین در رتبه دوم جهان بوده است. اما رشد اقتصادی همراه با افزایش نرخ تورم تا نزدیک به ده درصد و افزایش کسری بودجه و هم چنین رشد فزاینده پدیده هایی همچون ترافیک و تخریب محیط زیست بوده است. در سالهای آینده امکان کاهش نرخ رشد هم زیاد است و به تدریج باید شاهد ترکیدن حباب اقتصادی ترکیه هم بود و در چنین وضعیتی ترکیه هم با معضلات ناشی از تورم و هم با رکود وکسادی اقتصادی رو در رو خواهد بود. در حال حاضر هم عوارض منفی رشد اقتصادی یک سویه ترکیه جلوه گر گردیده است. فقر در ترکیه رو به افزایش بوده است و شکاف طبقاتی و فقدان عدالت اجتماعی رو به تزاید است. چنین شرایطی بدون تردید با واکنش مردم ترکیه مواجه گردیده است و جامعه ترکیه را در آستانه التهابی بزرگ قرار داده است. شورش استانبول آغازی بر ابراز نارضایتی ها و اعتراضهای فراگیر ودامنه دار خواهد بود و مردم ناراضی از رشد اقتصادی یک سویه وعوارض منفی آن هم چون تخریب محیط زیست که نماد بارزش همین تبدیل پارک به مرکز خرید است، بدون شک اعتراض خود را بیشتر ابراز خواهند کرد و کشورشان را در آستانه شورش اجتماعی و چه بسا حالتهای انقلابی قرار خواهد داد.

 2.فقدان عدالت جغرافیایی 

در حالی که در 14 استان ترکیه مردم درآمد خوبی دارند و وضعیت اقتصادی 14 استان ترکیه در سطح مطلوب و قابل مقایسه با شهرهای پیشرفته جهان است 27 استان در شرایط بد اقتصادی به سر می برند. چنین وضعیتی هم ترکیه را در آستانه نارضایتی ها و اعتراضهای گسترده قرار خواهد داد و زمینه مساعدی است برای رشد نارضایتهای اجتماعی واقتصادی.

3.واکنشی به عظمت طلبی های عثمانی گرایانه

مردم ترکیه حافظه تاریخی بسیار منفی از پیامدهای فاجعه بار عظمت طلبی های عثمانی گرایانه دارند. اقدامات دولت حزب عدالت و توسعه در دخالت در خاورمیانه و تلاش برای احیای آرمان امپراتوری عثمانی برای مردمی که در فقر ونابرابری به سر می برند، دردناک و رنج آور بوده است. زیرا شاهد هستند که منافع اقتصادی شان قربانی عظمت طلبی های بیهوده وخطرناک می گردد. در دو دهه ابتدایی سده بیستم عظمت طلبی ترکهای جوان برای احیای قدرت از دست رفته امپراتوری عثمانی منجر به نابودی این امپراتوری گردید و حتی هویت ترکیه ای را در معرض محو کامل گردید و تنها با سیاست آتاتورک و کنار گذاشتن اندیشه های پان اسلامیستی و پان ترکیستی بود که کشور ترکیه توانست در قرن بیستم عرض اندام نماید.

در حال حاضر سیاست دولت ترکیه در تلاش برای تبدیل شدن به الگویی برای کشورهایی مانند مصر، لیبی و سوریه برای مردم این کشور نگران کننده است و روشنفکران ترکیه را به این اندیشه وتفکر واداشته است که اساسا تبدیل شدن به الگویی برای کشورهایی مانند مصر و لیبی و یا مشوقی برای افرادی مثل محمد مرسی و یا جنبشهایی همچون اخوان المسلمین چه فایده و مزیتی برای کشورشان دارد؟ و آیا هم سویی با چنین کشورها و جنبشهایی منجر به سوق دادن ترکیه در سطح فرهنگی واجتماعی آنان نخواهد گردید.

مردم ترکیه حافظه تاریخی بسیار منفی از پیامدهای فاجعه بار عظمت طلبی های عثمانی گرایانه دارند. اقدامات دولت حزب عدالت و توسعه در دخالت در خاورمیانه و تلاش برای احیای آرمان امپراتوری عثمانی برای مردمی که در فقر ونابرابری به سر می برند، دردناک و رنج آور بوده است. زیرا شاهد هستند که منافع اقتصادی شان قربانی عظمت طلبی های بیهوده وخطرناک می گردد.

4. بیم از پاکستانیزه شدن ترکیه

به گزارش دیپلماسی ایرانی دخالت روز افزون ترکیه در مسایل سوریه برای بسیاری از متخصصان روابط بین الملل تداعی کننده دخالتهای پاکستان در افغانستان و پیامدهای زیانبار آن برای پاکستان است. همان گونه که پاکستان با نظام سیاسی و ارتشی سکولار با دخالت در امور افغانستان به جولانگاه طالبان و القاعده و انواع گروههای فرقه گرا تبدیل شد، الان هم این تهدید بالقوه برای ترکیه هست تا از زیانهای پروبال دادن به شاخه های سوریه ای القاعده همچون جبهه النصره دچار تهدید ها و آسیب های جدی گردد. حادثه ریحانلی زنگ خطری آشکار بود؛ چرا که در جامعه ترکیه اختلافات مذهبی بالقوه زیادی وجود دارد؛ علوی ها و شیعیان ترکیه و سکولارهای این کشور باید نگران باشند که دیر یا زود دود خشونت ها در سوریه به چشم مردم ترکیه هم برود و در فردایی که چندان دور نیست در شهرهای ترکیه هم جنگهای فرقه ای ومذهبی جلوه گر گردند. برای پیشگیری از چنین وضعیتی بدون تردید اعتراض اجتماعی و سیاسی ضروری است و در چند ماه اخیر این اعتراضها آغاز گردیده و بی شک در آینده و در صورت عدم اصلاح سیاست خارجی ترکیه افزایش خواهد یافت.

5. تضعیف ناسیونالیسم ترکیه ای

رویکرد دولت اردوغان در مماشات با احزاب کرد، پذیرش نوعی خودمختاری محلی در مناطق کردنشین و سرانجام صلح با پ.ک.ک و حتی وعده به شناسایی ملت کرد در قانون اساسی ترکیه همگی زنگ خطرهایی جدی برای ناسیونالیستها واحزاب ملی گرا ترکیه بوده اند. ناسیونالیستهای ترکیه از این وضعیت به شدت ناراضی هستند و نگران تجزیه ترکیه هستند. روندی که دولت اردوغان در پیش گرفته است یعنی عظمت طلبی عثمانی گرا از سویی و مماشات و کوتاه آمدن در برابر خط قرمزهای ترکیه نوین آتاتورک یعنی مساله کردها، خطر تجزیه و تلاشی ترکیه را بیش از پیش جدی ساخته است. احزاب و گروههای ناسیونالیست ترکیه به این وضعیت معترض هستند و بدون شک در ساماندهی اعتراض و نافرمانی نسبت به دولت اردوغان هم نقشی اساسی خواهند داشت.

6.واکنش سکولارها

نگرانی سکولارها و لاییک های ترکیه از سیاستهای مذهبی دولت اردوغان رو به افزایش است. دولت حزب عدالت وتوسعه در ماههای اخیر با اقداماتی هم چون محدودیت در پوشش و یا نوشیدن مشروبات الکلی و نیز تغییر در سیمای مکان های عمومی این کشور در عمل این نگرانی را برای احزاب سیاسی سکولار وطرفداران آن ها به وجود آورده است که این دولت درعمل و با چراغ خاموش در حال تبدیل جامعه سکولار ترکیه به یک کشور مذهبی است. این نگرانی هم گروه عمده ای از مردم ترکیه را معترض ساخته است.

7. دیکتاتوری واختناق

ترکیه در حال تبدیل به کشوری با نظام سیاسی سرکوبگر است. از ترکیه به عنوان بزرگترین زندان روزنامه نگاران جهان یاد کرده اند. در زندانهای ترکیه کودکان ونوجوانان شکنجه می شوند. در چنین شرایطی اختناق در ترکیه برای مردم این کشور قابل تحمل نیست. بنابراین برای جلوگیری از تکمیل اختناق اعتراض ها آغاز گردیده و بی گمان تشدید هم خواهد شد.

8. مقاومت در برابر هم سویی با آمریکا

هم ملی گرایان ترکیه وهم نیروهای چپ در این کشور دارای سنت تاریخی استقلال رای در برابر آمریکا هستند. دولت اردوغان این استقلال رای تاریخی را در عمل زیر پا گذاشته است. در اعتراضات فعلی حضور نیروهای چپ گرا و ملی به شدت گسترده بوده است و در آتیه هم این اعتراضها بی گمان توسعه خواهد یافت.با توجه به مواردی که اشاره شد بدون تردید شورش استانبول یک رویداد گذرا نخواهد بود بلکه سرآغازی است بر پایان رویاهای نوعثمانی گری.

منبع: تهران پرس