به گزارش یزد رسا به نقل از عصر فرهنگ، همواره یک پدیده اجتماعی مضرات و فوایدی به دنبال دارد از همین رو مهاجرت یک پدیده اجتماعی است، که می‌تواند گاه تبعات مثبت و گاه منفی بر جامعه میزبان بگذارد .

یزد به عنوان یکی از مهاجر پذیرترین استان‌های ایران شناخته می‌شود، یزد به علت مرکزیت آن نسبت به جغرافیای ایران و همچنین برخورداری از اقتصاد مناسب نسبت به دیگر شهرها توانسته مقصد بسیاری از مهاجران باشد.

یکی دیگر از انواع مهاجرت، مربوط به تحصیل است که باز به علت دارالعلم بودن یزد و همچنین متفکرین قدیمی و امروزی و همچنین سه دانشگاه بزرگ و هدف علوم پزشکی یزد، دانشگاه یزد و دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد که از دانشگاه های جامع هستند بخشی از دانشجویان غیر بومی را جذب یزد می‌کند.

شاید اگر بررسی شود یزد بعد از شیراز مقصد دوم تمام دانشجویان جنوب کشور است به جز استثناهایی چون دانشگاه شهید باهنر کرمان یا دانشگاه سیستان بلوچستان که در برخی رشته‌ها دانشجویان بیشتری جذب می‌کنند. دلیل دیگر انتخاب یزد از سوی دانشجویان، انتخاب خانواده‌ها است. زیرا خانواده‌ها از قدیم محیط یزد را سالم دانسته اند و این می‌تواند در انتخاب یزد به خصوص برای دختران تاثیر بسزایی داشته باشد. همچنین نباید خدمات پزشکی خوب یزد در سطح جنوب کشور در مهاجرت دائم و غیردائم پزشکی در نظر نگرفت.

با این مقدمه به این نتیجه می‌رسیم که یزد یکی از مهاجر پذیرترین استان‌های کشور چه به لحاظ مهاجرت دائم و چه مهاجرت غیردائم است از همین رو باید دید مهاجرت چه تاثیرات مثبت و منفی می‌تواند به دنبال داشته باشد.

معاون سیاسی امنیتی استاندار یزد «طالبی» درباره مهاجرین که البته به نظر می‌رسد منظور او مهاجرین خارجی است مانند، افغان‌ها و عراقی‌ها که به لحاظ شرایط کشورشان به ایران سفر کرده و یزد را مقصد خود قرار داده ‌اند سال گذشته گفته است: موضوع کلی مهاجرت امری بدی نیست و فرصت و تهدیدهایی در آن وجود دارد که باید سعی بشود با مدیریت، بیشترین فرصت و کمترین تهدید را از آن شاهد باشیم.

او ادامه می دهد: باید با برنامه ریزی واجرای کارهای فرهنگی انسجام اجتماعی استان را حفظ نمود و قبل از اینکه مهاجرین بر مردم بومی استان تاثیر گذارباشند، فرهنگ مردم دارالعباده بر آنان تاثیر گذار شود.

مشکل کار دقیقا در همین نقطه است یعنی تاثیر فرهنگی غیربومی‌ها بر بومی‌ها، شاید مهاجران افغان یا دیگر مهاجران خارجی نتوانند تاثیری بر فرهنگ مردم بگذارند اما وقتی مهاجرت، مهاجرت جوانان غیر بومی از دیگر استان‌ها برای تحصیل باشد، اتفاقا می‌تواند بسیار تاثیرگذار نیز باشد، تاثیراتی ازجمله شرایط فرهنگی بر اصول اعتقادات دینی مردم یزد، قناعت مردم یزد و تبدیل جامعه یزد از یک اجتماع مولد و کارآفرین به مصرف‌گرا و غیر مولد است.

جوادیان زاده، مدیرکل امور اجتماعی نیز با اشاره به مسئله مهاجرت گفته است: افراد مهاجر همزمان با ورود به یک منطقه به همراه خود یک سری ‎فرهنگ‎‎ها و آداب خاص خود را نیز می‎‎آورند که به نوعی روي بافت فرهنگي و هويتي آن جامعه تأثيرگذار خواهد بود.

وی تاکید می‎‎کند: اگر اين تأثيرات فرهنگي و اجتماعي به درستي مديريت نشود، منشاء برخي از اغتشاشات فرهنگي و توليد ناهنجاري‌هاي اجتماعي و فرهنگي خواهد بود.

او به عنوان نمونه می‌گوید: در برخی فرهنگ‎‎های وارداتی انجام بعضی از رفتارها كاملاً منطقي و طبيعي جلوه مي‎‎كند، در حالی که شاید در منطقه‌اي كه مهاجر در آن ساكن شده است، این رفتار اجتماعي نوعی توهين یا عملی منفي تلقي شود و باعث بروز بعضي از تنش‌هاي اجتماعي و فرهنگي در منطقه شود.

البته جوادیان زاده به این مسئله نیز اشاره کرده‌است که یزد مهاجر بی کیفیت مانند نیروی کارگر را پذیرا است و بسیاری از یزدی‌های تحصیل کرده به دیگر شهرهای بزرگ مهاجرت کرده و عملا بافت یزد در حال تغییر است او برای این مسئله راه حلی نیز دارد که در این باره گفته است: می‎‎توان با سوق دادن صنایع استان به سمت و سوی حوزه‎‎‎‎هایی خاص مانندICT ، گردشگري و سلامت و غیره از طریق سرمایه‏‏گذاری بیشتر در این بخش‎ها، مدل مهاجرت به استان را دستخوش تغییری هوشمندانه کرد و آن را به سمت يك مدل قابل قبول و كم آسيب‌تر حرکت داد.

همه این عوامل دست به دست هم داده است تا بافت فرهنگی یزد دچار تغییر یا در حال تغییر باشد، شاید منطقه صفائیه نمونه مناسبی از تغییر فرهنگی قشر جوان یزدی باشد، جوانانی مصرف‌گرا با مجتمع‌های تجاری لوکس، با شب‌هایی شبیه جردن تهران و دور دور کردن‌های شبانه، همه و همه شاید عواملی از تغییر فرهنگ باشد. شاید کمتر محصولی از یزد در مجتمع‌های تجاری مشاهده شود که خود این نشان از ضعف ساختاری برای یزد است. صنعت نساجی استان و تولید پوشاک سابقه‌ای دیرینه در یزد دارد اما اجناس وارداتی قشم، کیش و بانه یا مارک‌های لوکس ترکیه‌ای خود گواه این مدعاست که دیگر صنعت نساجی رمق گذشته را ندارد و ذائقه یزدی ها تغییر کرده‌است.

همانطور که گفته شد مهاجرت می‌تواند تاثیرات مثبتی نیز داشته باشد، اما امروزه متاسفانه تاثیرات منفی آن بیشتر بروز کرده است از صفائیه و جوانان که بگذریم منطقه بافت تاریخی که قدیمی ترین بخش یزد نیز هست اسیر مهاجران بی کیفیت افغان است که فقط نیروی کار یزدی را کنار زده و عملا شغل‌ها را تصاحب می‌کنند.

مدیرکل امور اقتصاد و دارایی یزد نیز در یادداشتی نوشته است: در دوره پنجساله 90-1385 سهم استان یزد از کل مهاجرت‏ها، 1.8 درصد بوده است. در دوره مورد بررسی، از کل مهاجرت‏های صورت گرفته در استان، 39 درصد افراد درون استان جابجا شده و 49 درصد مهاجران از سایر استان‏ها به یزد مهاجرت نموده‏اند. در دوره مورد بررسی، حدود 24 هزار مهاجر از استان یزد خارج شده‏‎‏اند که به ترتیب به استان‏های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، کرمان، فارس و البرز وارد شده‏اند. کمترین مهاجران خارج شده از استان یزد استان‏های زنجان، ایلام و قزوین را به عنوان مقصد مهاجرتی خود انتخاب نموده‏اند. علاوه بر این در این دوره، بیش از 50 هزار نفر مهاجر از سایر استا‏ن‏های کشور به یزد مهاجرت نموده‏‎اند که بیشترین آنها به ترتیب از استان‏های تهران، فارس، کرمان، اصفهان و سیستان و بلوچستان بوده‏اند. از سوی دیگر کمترین مهاجران وارد شده به استان در این دوره از استان‏های ایلام، خراسان شمالی و کردستان بوده‏اند.

همین مطلب گواه آن است که اختلافی 25هزار نفری به نفع مهاجران است این یعنی اگر متوسط سالیانه برای مهاجرت به یزد 10هزار نفر در نظر بگیریم، از سال 85 تا پایان 94 جمعیتی بالغ بر 90هزار نفر به یزد مهاجرت کردند که این البته آمار رسمی مهاجرت است که آمار غیر رسمی به علت نبود سیستم جامع اطلاعاتی قطعا بیش از این خواهد بود جمعیتی 3 برابر اشکذر خواهد بود، به خوبی می‌دانیم خروج 25هزار نفر طی 5 سال منتهی به سال 90 و ورود 50 هزار نفری یعنی عملا تاثیری 75هزار نفری بر فرهنگ و اجتماع اصیل یزدی است.

از دیگر تاثیراتی که مهاجرت برای یزد به همراه دارد گسترش حاشیه نشینی است، همچنین ازدواج دختران یزدی با غیر بومی‌ها یا بلعکس می‌تواند در اثر تفاوت فرهنگ‌ها به طلاق نیز منجر شود که شاید یکی از عوامل بالای طلاق در یزد همین مسئله نیز باشد.

البته به جز تاثیرگذاری فرهنگی موارد دیگری از جمله گسترش حاشیه نشینی، کاهش ضریب امنیت، ازدواج های نادرست و در نتیجه طلاق و ... باعث نگرانی مردم یزد است.

به جز اتباع بیگانه که حضور آنها در استان یزد بارها و بارها مورد بحث قرار گرفته اما متاسفانه هنوز راهکاری برای کنترل آن اجرایی نشده، بیشتر مهاجران به استان یزد را افرادی از استانهای کرمان، هرمزگان، اصفهان، قم و خرم آباد تشکل می دهند.

به نظر می رسد با رایزنی هایی میان مسئولان ارشد این استانها بتوان مهاجرتها را به نحوی تحت کنترل درآورد یا حداقل از تبعات منفی آنها تا حد زیادی کاست.

در نهایت کنترل مهاجرت به یزد برعهده مسئولین یزدی وهمچنین رایزنی مناسب با دیگر استان‌های کشور است و باید تدبیر جدی و اساسی برای آن اندیشید.