عاقبت کسب و کار ما اسلامی می شود؟
به گزارش یزد رسا، امیرالمومنین بارها خطاب به مردم، خطرات تجارت بدون یادگیری احکام آن را به خاطر پیچیدگی امر ربا متذکر شده و هشدار داده و می‌فرمودند: مَنِ اتَّجَرَ بغیرِ عِلْمٍ فَلَا‌بُدَّ لَهُ مِنْ أَکْلِ الرِّبَا وَ لَا بُدَّ لِآکِلِ الرِّبَا مِنَ النَّارِ
«هرکس که بدون آموختن احکام معاملات، تجارت کند، قطعا مرتکب رباخواری می‌گردد و خورنده ربا یقینا در آتش است.»
در این راستا، غلامرضا حسن‌پور، جانشين رئيس سازمان بسيج اصناف كشور، چندی پیش خبر نوید بخش فعالیت این سازمان برای آموزش احکام کسب و کار به اصناف و بازاریان را اعلام کرد.
در این طرح قرار است بازاریان برای دریافت و یا تمدید مجوز کسب خود ملزم به گذراندن دوره های ویژه آشنایی با احکام کسب و کار شوند. هر چند 6 ساعت طرح و کلاس برای چنین امر مهمی بسیار کوتاه و ناچیز است ولی اجرای این طرح به خودی خود می تواند آغازگر تحولات اساسی در فضای کسب و کار و قرار گرفتن اقتصاد در مسیر دستورات دین مبین اسلام شود.
کسب و کار از منظر دین
از آن‌جا که اسلام، کامل‌ترین دین و جامع‌ترین مکتب است، در تمامی زمنیه‌ها و مسائل، دستوراتی برای صلاح دنیا و آخرت مسلمین دارد. برای انسان هم که هستی برای او آفریده شده، او ولادت تا پس از مرگش، دستور و قانون دارد که برای سعادتمند شدن باید همه آن‌ها را به کار بگیرد.
به این منظور، اسلام از مسائل اقتصادی نیز غافل نبوده، بایدها و نبایدهای فروانی را فراهم آورده است. یک اقتصاد یا یک بازار اسلامی وقتی می‌تواند موفق و سالم باشد که تمام دستورات در آن به کار گرفته شود به باید ها و نباید ها عمل شود. همچنین یک کاسب، تاجر و صنعت‌گر زمانی موفق است که به آن موازین و مقررات پای‌بند باشد و آن‌ها را مو به مو اجرا کند و برای اجرای هر قانون، نخست علم به آن و دانستن آن شرط اساسی است.
از همین رو ائمه اطهار(علیهم السلام) تاکیدات بسیاری بر یادگیری احکام اسلامی قبل از شروع فعالیت های اقتصادی داشته اند که برای نمونه به برخی از آن ها اشاره می شود:
اصبغ بن نباته می‌گوید: شنیدم امیرمؤمنان(ع) روی منبر سه مرتبه فرمود:
یا مَعْشَرَ التُّجارِ! اَلْفِقْهَ ثُمَّ المَتْجَرَ، اَلْفِقْهَ ثُمَّ المَتْجَرَ، و اللهِ لِلرِّبا فِی الاُمَّةِ اَخْفَی مِنْ دَبیبِ النَّمْلِ عَلی الصَّفا.[1]
ای تجار! ای کسبه! اول مسئله بعد کسب و کار، اول مسئله و فقه بعد کسب و کار؛ زیرا به خدا قسم ربا در این امت مخفی‌تر از صدای پای مورچه روی سنگ صاف است.
از امام جواد(ع) نقل شده است:
مَن عَمِلَ عَلی غَیرِ عِلْمٍ اَفْسَدَ اَکْثَرَ مِمّا یُصْلِحُ.
هر کس بدون آگاهی از مسائل مربوط به موضوعی، در آن گام نهد، آنچه خراب می‌کند بیتر از چیزی است که به دست می‌آورد.[2]
امام صادق(ع) فرمودند:
مَن اَرادََ التِّجارَﮤَ فَلْیَتَفَقَّهُ فی دینِهِ لِیَعْلَمَ بِذالِکَ ما یَحِلُّ ممّا یَحْرُمُ عَلَیْهِ وَ مَنْ لَمْ یَتَفَقَّه فی دینِهِ ثُمَّ اتَّجَرَ تَوَرَّطَ الشُّبَهاتِ.[3]
هر کس تصمیم دارد به تجارت و کسب و کار بپردازد، نخست باید مسائل و احکام فقهی آن را یاد بگیرد تا حرام‌ها و حلال‌ها را تشخیص دهد و هرکس بدون یادگیری مسائل شرعی به کسب و کار مشغول شود، گرفتار گناه و ناهنجاری‌ها نخواهد شد.
نقل شده است که حضرت امیرمؤمنان می‌فرمود:
لایَقْعُدَنَّ فِی السُّوقِ اِلّا مَن یَعْقِلُ الشِراءَ وَ الْبَیْعَ.
نباید کسی وارد میدان کار رود، مگر آن که احکام و آداب خرید و فروش را بداند.[4]
امام صادق(ع) از حضرت علی(ع) نقل کرده‌اند:
مَنِ اتَّجَرَ بِغَیْرِ عِلْمٍ اِرْتَطَمَ فِی الرِّبا ثُمَّ ارْتَطَمَ.[5]
هر کس بدون علم و آگاهی به مسائل شرعی به تجارت بپردازد در ورطه رباخواری خواهد افتاد.
-----------------------------------
[1] وسائل، ج17، ص381
[2] کافی، ج6، ص44
[3] وسائل، ج12، ص283
[4] تهذیب، ج7، ص5
[5] کافی، ج5، ص154
منبع:عصر فرهنگ
