به گزارش یزدرسا  به نقل از آناج، ایران پس از توافق هسته ای و مقابله با نفوذ آن در منطقه و قدرت یافتن بیش از پیش آن، بدون شک از دیگر موضوعات مورد بحث پادشاه عربستان سعودی و رئیس جمهوری ترکیه است.

در بیان جایگاه ایران در سیاست خارجی ترکیه و عربستان سعودی کافی است، به خبر انتشار یافته در پایگاه صهیونیستی "دبکا" اشاره شود که در ۴ آبان ‌ماه نوشت: «عربستان سعودی از مبارزه انتخاباتی حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه در انتخابات یکم نوامبر (۱۰ آبان ماه) با پرداخت ۱۷ میلیارد دلار حمایت می کند».

این خبر گویای بسیاری از حقایق است، عربستان ناچار است، در شرایط کنونی و برای ایجاد یک موازنه منطقه ای علیه ایران به ترکیه نزدیک شود،به شرط آنکه اردوغان و حزبش همچنان قدرت را در این کشور در دست داشته باشد تا تغییر چشم ‌گیری در سیاست خارجی ترکیه در منطقه ایجاد نشود.

لذا نزدیک شدن به ترکیه برای عربستان جهت مقابله با ایران که هم اکنون رهبری محور مقاومت در منطقه را در دست دارد و نه تنها بر معادلات منطقه ای تاثیر می گذارد، بلکه آنها را به سود خود تغییر داده، حائز اهمیت بسیاری است.

آنچه عربستان سعودی را به تکاپو برای نزدیکی بیش از پیش به ترکیه واداشته، افولی است که در روابط ریاض – واشنگتن مشاهده می شود. به اعتقاد سعودی ها، ریاض جایگاه سال های گذشته در سیاست خارجی کاخ سفید را احراز نمی کند و دلیل این ادعا از سوی آنها توافق هسته ای با ایران بدون توجه به مواضع عربستان در این پرونده است.

در مقابل، ادامه ناکامی ترکیه در پیوستن به اتحادیه اروپا، آنکارا را وادار می کند، جایگاه منطقه ای خود را حفظ و آن را تقویت کند و همین موجب می شود، آنکارا وارد عرصه رقابت با تهران شود، رقابتی که پیروزی در آن نیازمند یارگیری سنجیده منطقه ای توسط ترکیه است تا نگرانی این کشور از و نفوذ بیش از پیش ایران به ویژه در پرونده های سوریه و عراق را از بین ببرد.

حمایت ترکیه از عربستان در تجاوز نظامی سعودی ها به یمن به نوعی بیانگر یارگیری منطقه ای آنکارا و رساندن این پیام به طرف های منطقه ای بود که ترکیه خواهان تشکیل ائتلاف منطقه ای قدرتمندی جهت مقابله با ایران است.

این ملاحظات اگرچه مشوق آنکارا در نزدیک شدن به ریاض است، اما آینده روابط دو کشور همچنان مبهم است، چون موانع پیش روی این همگرایی بیش از مشوق ها و انگیزه هاست، از جمله اینکه:
روابط ایران و ترکیه تحت تاثیر پویایی، افت و خیز و جریانات مختص به خود است و در این میان عربستان سعودی تنها یکی از عوامل تعیین کننده است.

ایران پتانسیل بیشتری برای همکاری با ترکیه دارد و سیاست منطقه ای که مبتنی بر میانه روی باشد و به ترکیه آرامش خیال را بدهد، این پتانسیل را دو چندان و آن را از بالقوه به بالفعل تبدیل خواهد کرد.

آنکارا به خوبی از نقش و قدرت منطقه ای ایران آگاه است و به خوبی می داند، رقابت منطقه ای این کشور با ایران باید چه حد و مرز و چارچوبی داشته باشد، این موجب می شود، آنکارا هیچ گاه رقابت را به رویارویی و تقابل با ایران تبدیل نکند، نمود این ملاحظات سیاسی ترک ها در بحران سوریه قابل ملاحظه است، به گونه ای که با وجود اختلاف موضع تهران و آنکارا برسر دمشق و بحران سوریه، اما این اختلاف هیچ گاه به تقابل آنکارا و تهران تبدیل نشده است.

نگاه ترکیه به ایران هسته ای با نگاه عربستان به این پرونده تفاوت بسیار دارد، آنکارا بر این باور است که منافع و عواید ترکیه از ایران هسته ای چنان گسترده و قابل توجه است که آنکارا در هر شرایطی باید روابط خود با ایران را حفظ کند.

رقابت ترکیه و عربستان برای به دست گرفتن رهبری جهان اسلام از جمله عواملی است که همگرایی این دو کشور در قبال ایران را با مانع مواجه می کند.

اختلاف ساختار حکومتی و نظام های حاکم بر دو کشور و دیدگاه آنها نسبت به مقولاتی مانند دین و مذهب، آزادی و دموکراسی، برابری زن و مرد و غیره، مانع نزدیکی بیش از پیش آنکارا و ریاض به هم می شود، در حالی که ترکیه از این حیث احساس نزدیکی بسیاری با ایران می کند.

عوامل فوق الذکر، در کنار عوامل دیگری که از حوصله این مطلب خارج است، موجب می شود تا ترکیه سیاست محتاط تر و منطقی تری نسبت به عربستان سعودی در قبال ایران اتخاذ کند و رابطه با تهران را تنها به خاطر مقوله مقابله با نفوذ منطقه ای ایران قربانی نکند.

افق روابط ترکیه و عربستان سعودی

از آنچه گذشت، می توان نتیجه گرفت، به همان اندازه که عوامل همگرایی و نزدیکی میان عربستان و ترکیه وجود دارد، به همان میزان عوامل واگرایی و تعارض و حتی تقابل نیز میان این دو کشور موجود است.

به همین دلیل پیش بینی می شود، روابط ترکیه و عربستان در تمام پرونده ها و قضایای منطقه ای به صورت همکاری مرحله ای و جستجو برای یافتن متحدی قدرتمند، با حفظ منافع و اهداف مورد نظر و عدم چشم پوشی از آنها به خاطر طرف مقابل در تمام پرونده ها ادامه یابد.

در چنین حالتی نزدیکی بیش از حد و یا اختلاف و تعارض بین دو کشور در برهه زمانی خاص، حالتی عارض و گذرا دارد و نمی تواند، شکل غالب بر روابط دو کشور باشد.

انتهای پیام/ص