به گزارش یزدرسا،‌ در نوزدهمین نشست کانون تفکر سلامت اجتماعی دانشگاه یزد که با حضور اعضای کانون تفکر در پردیس آزادی برگزار شد، اهداف، محتوا و روش در آموزش خانواده مورد بررسی قرار گرفت.

به گزارش دریافتی از دبیرخانه کانون‌های تفکر، در ابتدای جلسه دکتر سید محسن موسوی عضو هیئت علمی دانشگاه یزد، دستور کارجلسه را بحث پیرامون سه محور کلیدی هدف، محتوا و روش در آموزش خانواده اعلام کرد.

فرزندان طلاق؛ خوشبخت تر از فرزندان دعوا

در ابتدای نشست، دکتر علی روحانی عضو هیئت علمی دانشگاه یزد این پرسش را مطرح کرد که آیا در این مورد تحقیقی شده که احتمال بیشتری وجود دارد که فرزندان طلاق، در زندگی مشترکشان به سمت طلاق بروند؟ در پاسخ، دکتر اسعدی عضو هیئت علمی دانشگاه یزد با تاکید بر اینکه در این مورد، پژوهشی انجام نشده، به تحقیقی اشاره کرد که چندی پیش در مورد خردمندی انجام شده بود.

به گفته وی، منظور از خردمندی این است که فرد از آنچه در اختیار دارد، آگاهی داشته باشد و بتواند در لحظه، درست ترین تصمیم را گرفته و این تصمیم آسیبی به دیگران نزند. در این تحقیق، خردمندی به دو نوع خردمندی عمومی (general wisdom) و خردمندی فردی (personal wisdom) تقسیم شده و تحقیق بین ۲۰ نفر از زنان مطلقه و ۲0 نفر از زنانی که از زندگی مشترک رضایت دارند انجام شده است. نتیجه تحقیق نشان داد که زنانی که دچار بحرانهایی از جمله طلاق  شده اند خردمندی عمومی و فردی شان ارتقا یافته است. بنابراین فرزندان طلاق اگر دلبستگی و ایمنی مناسبی را تجربه کرده باشند، به دلیل تجربه چالشها و مسائل خانوادگی، در زندگی آتی موفقتر خواهند بود.

به گفته وی، طلاقهای اتفاق نیفتاده دیروز، طلاقهای امروز را رقم زده است و این امر نشان دهنده اهمیت طلاق عاطفی در خانواده ها است.

دکتر مجتبی ملک افضلی عضو هیئت علمی دانشگاه یزد، عنوان کرد: در برخی مواقع، طلاق بهترین راه حل است و اصراری بر اینکه طلاق مطلقا منفور است، نبایستی وجود داشته باشد.

وی تصریح کرد: سیستم قضایی کشور، تشخیص موضوع مذکور را نمی دهد و با اصرار به زوجین مبنی بر ادامه زندگی، ممکن است آسیب های جدی تری به خانواده وارد شود و چه بسا فرزندان طلاق خوشبخت تر از فرزندان دعوا هستند.

وی افزود: هرکسی نباید قاضی یا وکیل در حوزه خانواده شود و باید افراد با شرایط مناسب برای این امر مهم انتخاب شوند.

دکتر ملک افضلی تصریح کرد: جامعه دینی است و طبق دین و براساس روایات، یکی از ویژگیهای زن خوب مطیع بودن است. بنابراین بایستی در ارائه راهکارها در مورد آموزش خانواده ها، به دینی بودن جامعه توجه ویژه ای شود.

در ادامه ونوس عامری دبیر کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر یزد، با تاکید بر اهمیت دادن آگاهی های مختلف از جمله آگاهی حقوقی به خانواده ها، تصریح کرد: اگر زوجین دلیلی برای زندگی داشته باشند، وکلا نمی توانند به قصد مالی آنها را به جدایی سوق دهند.

وی عنوان کرد: سنت های غلط باید اصلاح شودو فرهنگ کنترل زنان توسط مردان سبب آسیب های جدی به خانواده شده است و باید جامعه به سمتی رود که به زنان به عنوان موجود مستقل توجه شود.

لزوم آسیب شناسی سیستم آموزش و پرورش

حمیده رادپور رییس اداره مشاوره تربیتی و تحصیلی اداره کل آموزش و پرورش یزد، ابهام در هویت و بی هدفی را از مشکلات جوانان امروز عنوان کرد: از عوامل مهم و مسئله ساز در بین خانواده است و بنابراین، باید در مورد عوامل زمینه ساز شکل گیری هویت در دوره های کودکی و نوجوانی تدبیری اندیشید.

وی پیشنهاد کرد: آموزش خانواده ها باید از حالت مستقیم و یک‌طرفه به صورت گروهی تغییر کند تا افراد در گروه ها و با حضور متخصص مسائلشان را مطرح و با کمک خودشان این مسائل حل و فصل شود.

دکتر اسعدی با انتقاد از کارکرد آموزش و پرورش عنوان کرد: آموزش و پرورش نیاز به آسیب شناسی دارد و‌ کلاسهای رسمی مانند کلاسهای مشاوره قبل از ازدواج، ناکارآمد است و بهتر است این قبیل آموزشها در چهارچوب آموزش و پرورش عملیاتی شود.

دکتر منوچهر علی نژاد عضو هیئت علمی دانشگاه یزد نیز عنوان کرد: آموزش به خانواده ها بعضا خصلتهای محلی هم دارد. به گفته وی، مثلا خانواده های یزدی در مورد تحصیلات فرزند خود سختگیرند و به تفاوت های فردی کودکان توجه نمی کنند و خود خانواده ها در بروز برخی اشکالات مربوط به نظام آموزش و پرورش سهیم هستند.

ونوس عامری نیز با اشاره به سیر نزولی توجه به موضوعات تربیتی و اجتماعی در نظام آموزش و پروش افزود: بچه ها در مدارس فعالیت اجتماعی انجام نداده و مدارس تنها نقش علمی دارد که این امر بسیار آسیب زاست.

تعیین هدف، محتوا و روش در آموزش خانواده

دکتر موسوی با اشاره به خانواده به عنوان کارآمدترین نهاد جامعه عنوان کرد: در هدف گذاری در بحث آموزش خانواده بایستی به بهروزی و نشاط خانواده در کنار چالشها و آسیب های این حوزه نیز توجه کرد.

وی تصریح کرد: مسائل اجتماعی خانواده نسبی، پویا، پیچیده و متغیر است و خانواده، مفهومی انتزاعی دارد اما بایستی به بعد انضمامی خانواده نیز توجه کرد.

وی افزود: آموزش خانواده برای طبقات مختلف جامعه متفاوت است و در نتیجه مسئله و هدف آموزش بسته به طیف و طبقه مخاطب، متفاوت خواهد شد. وی تاکید داشت که در آموزش خانواده باید به همه ابعاد از جمله تعامل خانواده با جامعه توجه کرد.

دکتر عطار عضو هیئت علمی دانشگاه یزد تصریح کرد: به عنوان یک مشاهده گر بر این نظرم که برای فهم سه موضوع هدف، محتوا و روش آموزش خانواده، باید ابتدا درک درستی از سیر تحول نهاد خانواده در ایران داشت.

به گفته وی، نهاد خانواده در گذشته تاریخی ما، نهادی مبتنی بر کنترل و انضباط بود و ساختاری مردسالار داشت، آموزش های لازم به خانواده در خانواده و در درون محله انجام می شد و نظام سیاسی نیز در حاشیه این جامعه پذیری و آموزش قرار داشت. در آن دوران، این ترتیبات مبتنی بر نوعی قرارداد اجتماعی بود. با ورود ایران به دوران مدرن، نظام درون خانواده و روابط افراد، تغییر ارزشهای جنسیتی و سنی کرد، محلات نقششان بسیار کمرنگ شد و نظام سیاسی از طریق نظام های آموزش رسمی، بخش بزرگی از آموزش هایی که پیش از این خانواده ها و محلات می دادند را بر عهده گرفت.

 به گفته وی، نظام های سیاسی این آموزشها را عمدتا بر اساس منویات خود تنظیم کردند و این خود باعث اخلال در روند آموزش درست خانواده شد. هر چقدر در جامعه فردگرایی تقویت می شد، افراد و خانواده ها نیز الگوهای متنوع خود را به فرزندان آموزش می دادند که با الگوهای رسمی متفاوت یا بعضا متعارض بود.

به نظر دکتر عطار، در بحث هدف، محتوا و روش آموزش خانواده و در شرایطی که قرارداد اجتماعی جدیدی برقرار نیست یعنی مثلا هیچ اجماع نظر فراگیری در مورد هدف آموزش وجود ندارد، ما نمی توانیم به جمع بندی دقیقی در مورد این سه موضوع دست پیدا کنیم و محتوای دقیقی در این سه مورد تولید کنیم. راهکار در شرایط موجود هم این است که جامعه آنقدر آزمون و خطا بکند تا در نهایت و در طول زمان، به جمع بندی فراگیری در مورد مفاهیم کلان مثل خانواده خوب، آموزش درست و غیره برسد. نظام سیاسی نیز می تواند با ایجاد بسترهای لازم برای درگرفتن گفت و گوی همگانی در مورد این موضوعات، به شکل گیری قرارداد اجتماعی جدید کمک کند.

سرهنگ دوم دکتر مجید نعیم یاوری رییس دفتر تحقیقات کاربردی نیروی انتظامی نیز عنوان کرد: فراتر از آموزش و و پرورش باید برنامه های مناسب مثل خودآموزی تدوین شود.

وی افزود: تعیین هدف، محتوا و روش نیاز به سلسله جلساتی دارد و به نظر من، تعیین هدف برای آموزش کار درستی نیست. همچنین به دلیل متفاوت بودن مخاطبان، انتظارات از آموزش، سطح بندی و محتوا متفاوت است و وجود مشاوران توانمند نیز الزامی است.

در ادامه دکتر سید رضا جوادیان عضو هیئت علمی دانشگاه یزد، عنوان کرد: خانواده تحت تاثیر عوامل درونی و بیرونی بسیاری قرار داشته و مجموعه ای از عوامل را برای آموزش باید در نظر گرفت.

وی با اشاره به مدل مک مستر افزود: در این مدل هدف، محتوا، روش و فرآیندهای آموزش باید مشخص شوند. وی تصریح کرد: در زمینه محتوا و ابعاد آموزش سرفصل های FLEشامل رشد انسان و جنسیت، ارتباطات بین فردی، تعاملات خانوادگی، مدیریت منابع خانواده، آموزش والدین، اخلاق و خانواده و جامعه در نظر گرفته شود.

به گفته وی، عمل جمعی با پایه ارتباط بر ۴ نوع عمل تعاملی (مدارای افراد باهم)، عمل تضادی (رابطه ناآرام و خشونت گر)، بی رابطه یا منزولی (طلاق عاطفی) و تلفیقی که افراد در رابطه فعال هستند و به صورت صحیح مسائل خود را حل می کنند می تواند الگوی مناسبی برای بحث ما باشد. وی پیشنهاد کرد که محور تعاملات اصلی، روابط تلفیقی باشد.

دکتر علی نژاد نیز عنوان کرد: قبل از مشخص شدن هدف مطلوب بایستی وضعیت موجود و آموزش مطلوب مشخص شود. به گفته وی، جامعه امروز بی قواره شده و به دنبال آن آموزش نیز بی قواره است و محتوای آموزشی باید شورانگیز و متناسب با هدف باشد.

وی پیشنهاد کرد: با قرار دادن تربیت های صحیح در کنارهم، الگوی صحیحی از تربیت درست تدوین شود و روش آموزش نیز به جای اثباتی، تفسیری باشد.

کاظم شاملو رییس خبرگزاری ایرنا، با تاکید بر پیچیدگی خانواده عنوان کرد: در گذشته خانواده همه نقشهای اجتماعی را بر عهده داشته، اما امروزه خانواده بسیاری از نقش هایش را واگذار کرده است.

به عقیده وی، خانواده فعلی در بحران نیست و رفتارهای نرمال جامعه در جریان است. خانواده امروزی تنها تابوشکنی کرده و طلاق عاطفی تبدیل به طلاق حقیقی شده است.

در ادامه دکتر علی روحانی با اشاره به آرمان زدایی در جامعه، تغییر نمادهای سنتی و دینی و نبود آرمان و هدف در بین نوجوان و جوانان امروزی، افزود: تعیین هدف در آموزش ضروری است و آموزش حقوق شهروندی، خلا جامعه و خانواده است.

وی تصریح کرد: آموزش حقوق شهروندی سبب می شود که از دید فرد، دیگری نیز دیده شود و خانواده به جامعه گره خورده و در نتیجه از اعضای خانواده، شهروندانی خوب بسازیم.

مسعود کارگر نماینده سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری یزد نیز با اشاره به بحران خودسامان یافته عنوان کرد که خانواده در این بحران قرار دارد و اعضای خانواده با کوچکترین زمینه هایی به دنبال تغییر هستند.

وی آموزش رسمی الگوها را نادرست دانست و افزود: باید جامعه به سمتی برود که مردم بتوانند به ایده آلهای خود رسیده و رضایت مندی که نشان دهنده جامعه خوب است، در مردم شکل بگیرد.

در نهایت دکتر موسوی با پیشنهاد اعضای کانون، بررسی نتایج پژوهشهای میدانی در خصوص خانواده مطلوب (به دلیل رسیدن به جمع بندی در مورد «هدف» آموزش)  را در دستور کار جلسه آتی قرار داد.