مشارکت مردمی و رسانه ها در حفظ «حیات وحش»
به گزارش یزد رسا، سید حسین سادات موسوی مدیر کل حفاظت و محیط زیست استان یزد در یادداشتی در باره اهمیت و ضرورت حفظ محیط زیست و مشارکت مردمی نوشت:
از حدود دهه 1330 روند نزولی جمعیت گونه های قابل شکار در طبیعت ایران شدت گرفت و ظرف چند دهه جمعیت گونه های علفخوار دشتی تقریبا" در بیشتر دشتهای کشور رو به کاهش گذاشت. به طوریکه گونه های گوشتخواران وابسته به آنها نیز بعضا" تا لبه پرتگاه انقراض پیش رفتند.
رویکرد دولتی حفاظت از محیط زیست که به مرور از دیدگاه شکاربانی به حفاظت و مدیریت تغییر یافت با راهبرد مناطق چهارگانه که به مدیریت در سطوح مختلف پارک ملی تا شکار ممنوع رده بندی شد انجامید.
این مناطق بعنوان محدوده هایی برای حفظ ذخایر ژنتیکی و تنوع زیستی مطرح بوده و سطوح مختلف حفاظت از این مناطق نشان دهنده اهمیت آنها به لحاظ شاخص های غنای ژنتیکی و تنوع زیستی می باشد.
به منظور پایداری خصوصیات مطلوب این مناطق می بایست تعارضات حفاظت با منافع انسانی مورد ارزیابی قرار گیرد و بر اساس توان اکولوژیکی، نحوه بهره برداری پایدار از این مناطق مشخص شود و لذا هر نوع بهره کشی بدون برنامه مغایر با اصل پایداری قلمداد می شود.
بعنوان مثال اگر در یک منطقه به طور بی رویه شکار صورت گیرد این خود یک نوع تخریب است زیرا تعادل زیست محیطی را از بین می برد.
شکار بی رویه که سبب انقراض نسل حیوانات و نیز از بین رفتن تعادل در محیط زیست می شود مصداقی از تخریب غیرقابل جبرانی است که اصل پنجاهم قانون اساسی آن را ممنوع کرده است.
مشارکت مردمی یکی از راههای رسیدن به اصل پایداری است. مشارکت، مردم محلی را برای داشتن نقش مؤثر در سرنوشتشان آماده می کند و آنها را قادر می سازد تا در پیشرفت منطقه خود نقش موثری ایفا نمایند.
بر اساس تعریف سازمان ملل در شرایط توسعه اقتصادی که بعنوان هدف در اغلب کشورها پذیرفته شده است طرحی دارای توجیه است که علاوه بر توجیه اقتصادی دارای پذیرش اجتماعی بوده و کمترین اثرات منفی زیست محیطی را به همراه داشته باشد.
محور پایداری در جنبش فکری بشر امروز بازگشت به اصول اخلاق زیست محیطی است و مشارکت مردمی در حول این محور است که می تواند به بازوی قوی برای عبور از گردنه بحران حفاظت و مدیریت زیستگاهها و تنوع زیستی عمل نماید.
در جهانی که مملو از روابط پیچیده بین خواست ها، داشته ها و نتایج عملکرد انسان با طبیعت است، گسترش و درک بهتری از زیبا شناسی بعنوان خط میزان درستی و حقیقت یک گام به سوی بازسازی نظم جهانی است.
نظمی که در طی قرن اخیر به سبب گرایشات نادرست القا شده از سوی تفکرات مادی گرایانه مانند مصرف بیشتر و اصالت منفعت طلبی در مقابل اصالت ارزشمندی طبیعت به شدت آسیب دیده و در سراشیب نابودی قرار گرفته است و آدمی را از درک پاکی، زیبایی و شگفتی طبیعت محروم می سازد.
خوشبختانه تجربیات موفق کشورهایی که با استفاده از ظرفیت های بخش خصوصی و به عبارتی مشارکت مردمی توانسته اند جمعیت حیات وحش خود را حفظ و به نتایج حیرت انگیزی دست یابند روز به روز در حال افزایش است.
این کشورها با راه اندازی تورهای تماشای حیوانات ضمن بازگشت به اصل زیبا شناسی و لذت بصری به اهداف حفاظت در کنار اهداف اقتصادی نائل گردیده اند که خود حاکی از موفقیت تغییر رویکرد آدمی در تقابل با گستره خلقت است.
استان یزد نیز به لحاظ داشتن فرهنگ اصیل و دین مداری به همراه اصالت اخلاقی مردمانش بهترین توانایی ها را برای جلب مشارکت مردمی داراست.
مردمان یزد در طول تاریخ همزیستی مسالمت آمیزی با طبیعت سرسخت کویر نشان داده اند و از این منظر دارای برترین قابلیت ها در راستای اهداف سازمان حفاظت محیط زیست هستند به طوریکه در چند سال اخیر بازخورد آموزش های ارائه شده به جوامع محلی و نیز بخشی از فعالیتهای افتخاری مردم منجر به افزایش قابل توجه جمعیت حیات وحش در مناطق تحت تاثیر بوده است.
تنها با چند جلسه سخنرانی با جامعه شکارچیان استان هر روز به تعداد افرادی که اسلحه شکاری خود را برای همیشه زمین می گذارند و به جمع طبیعت دوستان همیار محیط زیست می پیوندند افزوده می شود.
شکارچیان که در نوع خود از دسته دوستداران طبیعت هستند با این تغییر نگرش طبیعت دوستی را در قالب تماشای طبیعت، حفاظت، آبرسانی، عکاسی و لذت های بصری و ... جایگزین عادت شکار نموده اند.
بنابراین بر اساس تجربیات، اصول قانونی و اخلاقی و نیز فرضیه زیباشناسی، مشارکت مردمی بهترین راهکار برون رفت از وضعیت خطر کاهش جمعیت حیات وحش استان محسوب می شود فلذا با همسویی رسانه های دیداری، شنیداری و مطبوعات می توان در جلب مشارکت مردمی و بهبود وضعیت زیست محیطی استان بیش از پیش موفق بود.
آموزش محیط زیست با در نظر گرفتن مناسب ترین موقعیت ها و موضوعات زیست محیطی محلی شروع و به طرف موضوعات و موقعیت هایی با گستردگی ملی، منطقه ای و جهانی پیش خواهد رفت تا به صورت یک جنبش مدنی پرچمدار حفاظت از طبیعت شود.