به گزارش یزد رسا، پنجمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها با عنوان «ضرورت‌های آموزش سواد رسانه‌ای در ایران» صبح امروز چهارشنبه 2 مهر ماه و با حضور علی‌اصغر محکی، مدیرکل سازمان مطالعات فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران، طاهر روشندل، استاد گروه مدیریت رسانه دانشگاه تهران، بهروز مینایی، رئیس بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، ناصر اسدی، پژوهشگر رسانه، نصیری، پژوهشگر رسانه، حامد امامی، دبیر همایش سواد رسانه‌ای، عبدالرضا سپنجی، مدیر گروه مطالعات رسانه پژوهشگاه علوم انسانی و محمد سلطانی‌فر، مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها و در محل این دفتر برگزار شد.

محکی: نمی‌توان سواد رسانه‌ای را از مقوله نظام ارتباطی جامعه جدا دانست

در این نشست علی‌اصغر محکی مدیرکل سازمان مطالعات فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران با طرح سوالاتی از این قبیل که داشتن سواد رسانه ای تا چه اندازه ضروری است؟ آیا این یک نیاز درون زا است یا ما مجبور به داشتن سواد رسانه‌ای می‌شویم؟ جامعه ما از نظر سواد رسانه‌ای در چه وضعیتی قرار دارد؟ کارگزاران رسانه‌ای ما تا چه اندازه مسلط به بحث سواد رسانه‌ای هستند؟، گفت: شاید جامعه ایرانی به جهت به‌کارگیری تکنولوژی‌های جدید در عرصه رسانه، جامعه‌ای کم نظیر باشد و شاید به همین خاطر است که به محض اینکه مقامات قضایی درخصوص فیلترینگ برخی شبکه‌های اجتماعی، هشدار می‌دهند کاربران به مهاجرت‌های غیر برنامه ریزی شده به شبکه‌های جدید مانند «هایک» دست می‌زنند.

وی افزود: ما اگر بخواهیم صرفا آنچه را که در ادبیات مرسوم غربی در خصوص وضعیت رسانه‌ها در جهان سوم آمده است، بازگو کنیم، راه به جایی نمی‌بریم باید متناسب با فضایی که درون آن هستیم با این موضوع روبرو شویم.

این استاد رشته علوم ارتباطات اجتماعی از اینکه به گفته او عمده تحلیل‌هایی که در فضای دانشگاه درخصوص سواد رسانه ای ارائه می‌شود متکی به احتمالات آمارهای خرد و تحقیقات کم پشتوانه است، اظهار تاسف کرد و گفت: امروزه نمی‌توان سواد رسانه ای را از مقوله نظام ارتباطی جامعه جدا دانست و نمی‌توان از تلقیات ایدئولوژیکی که درخصوص رسانه‌ها وجود دارد، نام نبرد. نمی‌توانیم درباره سواد رسانه ای صحبت کنیم اما درباره توسعه رویکردهای استنباطی کیفی و کلان نگر در این خصوص در دانشگاه‌ها صحبت نکنیم.

محکی ادامه داد: تصوری که ما نخبگان و فرهیختگان از خودمان داریم که افرادی گزینشگر، فعال، خلاق و نوآور هستیم، با آنچه در واقعیت جاری است بسیار متفاوت است. اگر آنچه را الان هستیم بخواهیم با پنج سال قبل مقایسه کنیم این برآیند تا چه اندازه برخواسته از چیزی بوده که ما نیاز اجتماعی می‌دانیم و آیا مسئله تحمیل شده از بیرون به ما نیست؟

نصیری: رسانه‌ها مرز کودکی و بزرگسالی را از بین برده‌اند

در ادامه این نشست بهاره نصیری پژوهشگر مرکز مطالعات اجتماعی و استاد دانشگاه بحث سواد رسانه‌ای را دغدغه‌ای ملی خواند و گفت: مجهز شدن به سواد رسانه‌ای در عصر ما بسیار مهم است. در این خصوص باید به اقشار مختلف مخاطبان این موضوع توجه کرد شاید بتوان گفت مخاطب کودک و نوجوان مظلوم ترین قشر در این زمینه است؛ رسانه‌ها مرز کودکی و بزرگسالی را از بین برده اند و تعبیر روانشاسان، کودکان ما دچار پیری زودرس شده اند پس اگر قرار است آموزشی اتفاق بیفتد باید از سنین پایین تحصیلی صورت بگیرد.

نصیری افزود: آموزگاران مدارس و والدین دو گروه دیگر مخاطبان هستند چراکه گاه مشاهده می‌شود والدین آگاهی شان نسبت به تحولات تکنولوژیک به ویژه در عرصه ارتباطی که کودکشان از آن سخن می‌گوید، اندک است. مسئله دیگر بحث محتوا است واقعیت این است که کتاب‌های ترجمه ای که تعدادشان هم کم نیست چندان با فرهنگ ایرانی ما مطابقت ندارند و به نظر می‌رسد در این حوزه ما باید به سمت کارهای تیمی داخلی برویم.

وی اضافه کرد: مشکل اینجاست که ما دستمان از بسته‌های آموزشی خالی است و از آنجا که شاه بیت اصلی بحث سواد رسانه ای، تفکر انتقادی است، ما باید این موضوع را در دستور کار کارشناسی خودمان قرار بدهیم.

این پژوهشگر در عرصه رسانه کم کاری در حوزه سیاست گذاری و اجرا را در زمینه سواد رسانه ای از دیگر کاستی‌های این حوزه برشمرد و گفت: در کانادا هفته ای را با عنوان سواد رسانه ای تعیین کردند که از چهار تا هفت نوامبر است در این ایام ان جی اوها و صاحب نظران این عرصه تجربیات جدید خود را درخصوص مواجهه با رسانه‌ها با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند و خوب است ما هم چنین روزی را در تقویم کشورمان داشته باشیم.

ضیائی‌پرور: نقادترین آدم‌ها درباره استفاده از رسانه‌ها، خود مردم هستند

در ادامه این نشست تخصصی همچنین حمید ضیائی پرور استاد دانشگاه در سخنانی گفت: در دو دهه گذشته در خصوص مواجهه با رسانه‌های دیجیتالی، شاهد دو رویکرد سلبی و ایجابی بوده‌ایم. رویکرد سلبی، ابزارهای کنترلی را در اختیار داشته و دارد و دیدگاه ایجابی هم عمدتا مواضع خود را در دانشگاه‌ها مطرح کرده و کمتر توان نفوذ در سیاست گذاری و یا اجرا را داشته است.

وی افزود: چیزی که تحت عنوان کمبود سواد رسانه‌ای در مردم مطرح می‌شود، این است که بلندگوی استراتژی سلبی در کشور با بیان اینکه مردم سواد رسانه ای ندارند، می‌خواهد سیاست مسدودسازی را همچنان ادامه دهد اما واقعیت این است که نقادترین آدم‌ها درباره رسانه‌ها مثلا ماهواره‌ها، خود مردم هستند. مردم خودشان خیلی خوب می‌دانند که از رسانه‌ها چگونه استفاده کنند.

ضیائی پرور اضافه کرد: رسانه‌های جریان اصلی در کشور در خدمت استراتژی سلبی بوده و مرتبا تهدید کرده اند که رسانه‌های جدید مثلا شبکه‌های اجتماعی، آکنده از فضای تهدید هستند و این در حالی است که هیچگاه درباره ظرفیت‌ها مثبت و سالم آنها بحث نشده است. استراتژی سلبی در صدد تولید محتوا نیست و به همین خاطر است که هر روز محدودیت‌های جدیدی ایجاد می‌کند.

این استاد رشته علوم ارتباطات اجتماعی ادامه داد: اگر ما می‌گوییم بازی‌های رایانه ای خارجی دارای محتوای ناسالم هستند، خوب چرا بازی‌های رایانه ای داخلی با محتوای مناسب تولید نکرده ایم و نمی‌کنیم و چرا بودجه بنیاد ملی بازی‌های رایانه ای در دولت قبل، صفر شد و اساسا این بنیاد در آستانه انحلال قرار گرفت؟ به عقیده من راه درست، تنها و تنها تولید محتوا است به تجربه ثابت شده و ما نشان داده ایم که دارای گنجینه‌های سالم در عرصه محتوا هستیم.

دبیر کنفرانس بین‌المللی سواد رسانه‌ای: تا این لحظه یک ریال هم به این کنفرانس کمک نشده است!

سخنان پایانی این نشست حامد امامی کارشناس عرصه رسانه و دبیر کنفرانس بین‌المللی سواد رسانه‌ای در ایران بود که پیش از پرداختن به این کنفرانس، با بیان مثالی درباره روباهی که دمش را به دم شتری که به تاخت در بیابان می‌رفت، گره زده بود، گفت: جنس ارتباط ما هم با فناوری از جنس وصلت با بزرگان است. قبل از آنگه بزرگان ما ارتباطی با این تکنولوژی‌ها داشته باشند، خود مردم وارد این وادی شده‌اند. البته بحث سواد رسانه‌ای باید در ساحت مطرح شود.

دبیر کنفرانس بین‌المللی سواد رسانه‌ای سپس تاکید کرد: غالب بزرگواران و اساتید دانشگاه، برگزاری کنفرانس بین‌المللی سواد رسانه‌ای را تائید کرده‌اند اما اگر بپذیریم که سواد رسانه‌ای یک بحث کاملاً میان رشته‌ای است، باید نهادها و مراکز مختلف در برگزاری چنین سمیناری همکاری و مشارکت داشته باشند.

به گفته امامی، کنفرانس مذکور سه هدف اصلی را دنبال می‌کند؛ تبیین چیستی و ضرورت سواد رسانه‌ای، هم‌افزایی حاصل از گردهم‌آیی سازمان‌ها و دستگاه‌های دخیل و اثرگذار در این عرصه و انتقال دانش فنی و تجربه آموزش سواد رسانه‌ای در سایر کشورها.

وی در عین حال ضمن بیان این خبر که تاکنون 40 مقاله به دبیرخانه کنفرانس بین‌المللی سواد رسانه‌ای ارسال شده و کنفرانس هم 30 مهر در مرکز همایش‌های برج میلاد برگزار می‌شود، افزود: تا این لحظه هیچ سازمان و یا نهادی یک ریال هم به این کنفرانس کمک نکرده است و اگر حمایتی صورت بگیرد، قطعاً آن را به کنفرانس و هزینه‌های حضور در آن تسری خواهیم داد.