به گزارش یزد رسا به نقل از  طنین خاتم؛ مردم مؤمن و متدین شهرستان خاتم  با دارا بودن فرهنگی عمیق و ریشه دار از گذشته تا کنون تلاش نموده اند تا از این فرهنگ اصیل و ارزشی خود صیانت کرده و همواره در ترویج و گسترش آن نیز بکوشند.  
در این میان آداب و رسوم ماه مبارک رمضان، یکی از مصادیق فرهنگ عامه مردم  این دیار است که با ریشه های عمیق مذهبی مورد توجه همگان قرار دارد.

این رسوم از قرن ها پیش دارای غنای ویژه ای است و مردم با شوق هر چه تمام آن را به جا می آورند.

از نیمه ماه شعبان چهره ظاهری شهرها و روستاهای خاتم دگرگون می شود و مردم نیز با جنب و جوش به آماده کردن خود برای استقبال از ماه مبارک رمضان می پردازند.

مردم خاتم چند روز قبل از ماه مبارک رمضان به نظافت و پاکسازی خانه ها و مساجد پرداخته و به استقبال این ماه پربرکت می روند.
آنها نظافت و خانه تکانی را هنگام روز انجام می دهند زیرا اعتقاد دارند که جارو کردن در شب کراهت دارد.
شب باید خانه تمیز باشد زیرا شیطان در محل کثیف ماندگار می شود، به این دلیل خاکروبه را نیز قبل از غروب آفتاب از خانه بیرون می برند.
مردم خاتم معتقدند، همانگونه که در این ماه مبارک به تزکیه روح توجه می شود، باید به نظافت محل عبادت و سکونت نیز پرداخت.
در میان غذاهای مطبوعی که در این روز از سوی مردم طبخ می شود، نوعی آش است که در اصطلاح محلی به آن" شولی" می گویند.
مردم خاتم برای رؤیت هلال اول ماه رمضان ، غروب روز آخر ماه شعبان بالای پشت بام و مناره های مساجد رفته و با نگاه عمیق به آسمان ماه را جست وجو می کنند و در صورت مشاهده، اعمال مخصوص این ماه را به جا می آورند.

اگر به علت ابری بودن آسمان، رؤیت هلال اول ماه ممکن نباشد افرادی را به آبادی ها و شهرهای نزدیک که افق شان با شهرها یکی باشد می فرستند که در اصطلاح به این عمل "قاصد در کردن" می گویند.
اگر تا هنگام سحر دیدن ماه ثابت نشود مردم سحری را خورده و روزه می گیرند تا در صورت آغاز رمضان، از تکالیف دینی غافل نمانند.
از جمله آداب و رسوم مردم خاتم، در مورد دیدن ماه نو آن است که به محض رؤیت ماه، چشمان خود را بسته و صلوات می فرستند و بر این باورند که در موقع دیدن ماه هر حاجتی از خدا طلب کنند برآورده می شود.

همچنین از قدیم الایام برای بیدار شدن در سحرهای ماه مبارک رمضان و تشخیص وقت دقیق سحر از ستارگان استفاده می شد.
حتی برخی از مردم و از جمله خادمان مساجد یکی، هنوز زمانی به سحر مانده از طریق بلندگوهای مساجد ، مناجات پخش می کنند و دیگر مردم شهر و روستا را  در خصوص زمان سحری خوردن آگاه می کنند .
در ماه مبارک رمضان جلسات قرائت قرآن مجید در سطح مساجد یا منازل برای مردان و زنان مؤمن این دیار از شور و هیجان ویژه ای برخوردار است.
از روز نخست ماه مبارک رمضان، بیشتر بانوان در منزل یکی از داوطلبان و یا در مکتبخانه هایی گرد هم جمع شده و هر فردی جای خود را مشخص می کند.
در طول 30 روز ماه مبارک رمضان هر روز یک جزء از کلام وحی قرائت می شود تا کل قرآن مجید ختم شود.
مردم خاتم اعتقاد دارند که در شب های قدر ساعت به دنیا آمدن هر نوزاد و از دنیا رفتن هر شخص از طرف ملک مقرب خداوند معین می شود.
برای بزرگداشت این شب ها برنامه های ویژه ای در سطح مساجدشهرستان برگزار می شود که مهم ترین آنها قرائت قرآن ، نماز، دعاهای مخصوص شب قدر، احیا و شب زنده داری تا اذان صبح با قرآن بر سر گذاشتن و طلب استغفار است.

مراسم احیا و شب زنده داری در شب های نوزدهم، بیست ویکم و بیست وسوم و در برخی از مساجد شب بیست و هفتم نیز برپا می شود.

از جمله آداب و رسوم مردم این دیار در لیالی قدر، طبخ شام و دعوت از شب زنده داران و پذیرایی از آنهاست.
در روز شهادت مظلومانه حضرت علی (ع) نیز مردم در تکایا، حسینیه ها و مساجد محل خود به راه اندازی هیأت های عزاداری و مراسم نخل برداری اقدام می کنند که در نوع خود در کشور بی نظیر است.

در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان مراسمی در سطح استان با عنوان " دوست دوست"، برگزار می شود.
در این مراسم و پس از اذان مغرب و عشا، عده زیادی از پسربچه ها با مراجعه به در منازل محل خود اشعاری را در مدح و یاد علی (ع) با شعار "دوست دوست علی دوست"، می خوانند و تقاضای هدیه می کنند.

مردم نیز با روی گشاده و سعه صدر از خوراکی هایی که قبلاً برای همین شب تهیه کرده اند به آنها می دهند.

برخی از مردم اعتقاد دارند این کار باعث برآوردن حوائج و همدردی با یتیمان کوفه و همدلی با مولا علی (ع) است.
در روز عید فطر مردم پس از خواندن نماز صبح به مساجد محل رفته و پس از پذیرایی نماز عید را با شکوه هرچه تمام تر به جا می آورند و این روز را به هم تبریک می گویند.

در این محل به منظور جمع آوری ذکات فطره صندوق هایی تعیین و مردم وجوهات خود را در آنها می ریزند.

پس از پایان این مراسم، مردم به خانه بزرگترهای فامیل خود رفته و این روز بزرگ را تبریک می گویند و به شکرانه یک ماه  عبادت و بندگی شادمانی می کنند .