به گزارش یزدرسا، آنچه در این نوشتار به آن تأکید می‌گردد، تشریح بخشی از مهم‌ترین وعده‌های حسن روحانی در زمان انتخابات و پس از آن و سپس نقد و بررسی آن‌هاست تا خواننده خود به میزان تحقق این وعده‌ها پی ببرد و به قضاوت بنشیند.

مردم چشم‌انتظار وعده‌های دولت یازدهم

وعده‌های انتخاباتی روحانی فقط محدود به حوزه‌ی اقتصاد نبود. یازدهمین رئیس‌جمهور ایران، که به سیاست‌های فرهنگی، دیپلماتیک و داخلی دو دولت گذشته انتقاد داشت، با تکرار این جمله که «هر کس می‌خواهد وضع هشت‌سالی که گذشت ادامه یابد به من رأی ندهد» دولتش را یادآور دولت آقایان هاشمی و خاتمی معرفی کرده بود. روحانی پیش از انتخابات وعده‌های زیادی به مردم داده بود که باید دید چقدر این وعده‌ها به عمل نزدیک شده‌اند.

در انتخابات ریاست‌جمهوری خرداد 92، در شرایطی که عارف به نفع روحانی کنار کشید و کاندیداهای اصول‌گرایی هیچ یک سودای ریاست‌جمهوری را به نفع کاندیدای دیگر رها نکردند، روحانی با 50.71 درصد رأی مردم توانست ردای ریاست‌جمهوری را بر دوش خود بکشد و مجوز حضور در پاستور برای چهار سال را دریافت کند. شیخ دیپلمات رئیس‌جمهور شد، اما در این میان نباید وعده‎هایی انتخاباتی او را که به یک‌باره رأی مردم را به نفع او تغییر داد فراموش کرد، وعده‎هایی که «امید و تدبیر» نام گرفته شد و بسیاری را به پای صندوق‌ها کشید. وعده‎هایی که درهای پاستور را به روی روحانی گشود.

اگر بخواهیم آماری از وعده‌های دولت یازدهم در زمان انتخابات و پس از آن را یادآور شویم، تعداد وعدهای انتخاباتی آن نزدیک به دویست وعده‌ی رنگین و قابل توجه است که فراتر از حوصله‌ی این نوشتار می‌باشد. در زیر، مهم‌ترین این وعده و وعیدها به صورت مختصر ذکر می‌گردد:

وعده‌های اقتصادی

1. بهبود شرایط محیط کسب‌وکار برای ایجاد اشتغال و کاهش بیکاری
2. تأمین مسکن ارزان و مهار قیمت آن
3. اهمیت به تولید و مقابله با فساد برای ایجاد عدالت اقتصادی
4. صادرات فرآورده‌های نفتی
5. ترویج و تقویت فرهنگ کار، تولید، کارآفرینی و استفاده از تولیدات داخلی
6. ارائه‌ی تسهیلات بانکی به کارآفرینان و حذف بروکراسی‌های گسترده برای دریافت تسهیلات بانکی
7. ادامه‌ی اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها
8. ثبات بازارهای اقتصادی برای مهار گرانی و تورم
9. ایجاد بیمه‌ی همگانی
10. استقلال بانک مرکزی
11. حمایت از محرومان و اعطای سبد کالا در کنار یارانه‌ی نقدی
12. حل مشکل تحریم از طریق مذاکره با غرب
13. توزیع عادلانه‌ی ثروت برای بهبود وضعیت معیشت مردم و بالا بردن درآمد واقعی خانوارها.

معروف‌ترین وعده انتخاباتی کوتاه‌مدت روحانی، وعده‌ی صدروزه‌ی‌ او برای گشایش در امور اقتصادی کشور بود، اما زمانی که اولین گزارش صدروزه‌‌ی پرحاشیه و پرانتقاد خود را ارائه کرد، بیش از 31 درصد زمان گزارش، یعنی بیش از 35 دقیقه را صرفاً به انتقاد از دولت گذشته اختصاص داد!

وعده‌های سیاسی

1. آزادی بیان با توجه به خط قرمزهای نظام
2. تشکیل کابینه‌ی فراجناحی و تخصص محور
3. تعامل با سایر قوا برای حل مشکلات
4. مخالفت با تغییرهای اتوبوسی مدیران
5. تأکید بر شایسته‌سالاری
6. کاهش شدت تخاصم با آمریکا
7. پایان دادن به بداخلاقی‌های سیاسی
8. خروج پرونده‌ی هسته‌ای ایران از شورای امنیت سازمان ملل و رفع تحریم‌های ظالمانه مربوط به آن با مذاکره و دیپلماسی فعال
9. تبدیل تهدیدها به فرصت، با رهبری رهبر، وحدت ملت، درایت و تدبیر و نه با درشت‌گویی و شعار
10. برابری حقوق شهروندی و فرصت‌ها برای همه‌ی مردم
11. توسعه‌ی احزاب سیاسی به‌عنوان مبانی حاکمیت و مردم در چارچوب قانون
12. حفظ عزت نظام با دو عنصر حکمت و مصلحت
13. جلوگیری از تحریم‌های بیشتر با حفظ منافع ملی

وعده‌های فرهنگی، اجتماعی، هنری و ورزشی

1. دوری گزیدن از دولتی کردن فرهنگ
2. بازگرداندن فرهنگ به اصحاب اصلی، یعنی اهالی هنر
3. آزادی به رسانه‌ها و مطبوعات
4. ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی
5. تشکیل وزارت زنان
6. تلاش برای رفع و رجوع گشت ارشاد
7. کاهش اعتیاد با تکیه بر روش‌های اقتصادی، حقوقی، امنیتی و فرهنگی
8. ایجاد عدالت برای کل مردم و اتباع ایرانی اعم از زن و مرد به طور یکسان
9. جلوگیری از حاکمیت فرهنگ اشرافی‌گری بر کشور
10. ایجاد آزادی بیان و نقد دولت جهت ایجاد توسعه در کشور
11. استفاده‌ی زنان از فرصت برابر در دولت تدبیرو امید
12. صیانت از باورهای دینی مردم
13. افزایش پهنای باند اینترنت کشور

تحقق وعده‌ها کی و چگونه؟

بسیاری از وعده‌های ریز و درشتی که حسن روحانی در زمانه‌ی تبلیغات انتخاباتی روی آن‌ها مانور داد، کوتاه‌مدت بودند و قرار بود در ماه‌های اول فعالیت دولتش محقق شوند. معروف‌ترین وعده‌ی انتخاباتی کوتاه‌مدت روحانی، وعده‌ی صدروزه‌ی او برای گشایش در امور اقتصادی کشور بود که نقدهای زیادی بر آن وارد شد.
روحانی پنجم آذرماه اولین گزارش صدروزه‌ی پرحاشیه و پرانتقاد خود را ارائه کرد و بیش از 31 درصد زمان گزارش، یعنی بیش از 35 دقیقه را صرفاً به انتقاد از دولت گذشته اختصاص داد!

روحانی، که در وعده‌هایش از انتقاد استقبال می‌نمود، طی سخنان متعددی منتقدان محتوای توافق ژنو را در معرض اتهاماتی نظیر «کاسبی تحریم»، «تازه انقلابی»، «افراطی» و «بی‌سواد» قرار داد و این اتهامات، به صورت وسیعی مورد استفاده‌ی حامیان رسانه‌ای روحانی قرار گرفت.

شاید با گذشت هشت ماه از روی کار آمدن دولت، زود باشد که قضاوتی در مورد تحقق همه‌ی وعدهای تبلیغاتی دولت داشت و مردم نجیب ایران نیز هنوز زبان به نقد و اعتراض نگشوده‌اند و فرصت‌ها را تمدید می‌نمایند؛ با این وجود، فارغ از تحقق وعده‌های کوتاه‌مدت، مسیر دولت در حوزه‌های گوناگون سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و... میزان نزدیک یا دور شدن از وعده‌ها را پیش‌روی مردم قرار داده است.

روحانی گفته بود بانک مرکزی را مستقل می‌کند؛ اما رویه‌ی این بانک نسبت به گذشته تغییری نکرده است و حتی دخالت‌های آن در قیمت دلار در اوایل دولت یازدهم خیلی زود، شیوه‌ی بانک مرکزی دولت گذشته را یادآوری کرد. گفته بود برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت برای رفع بیکاری و گرانی دارد و بنگاه‎های تولیدی را سه‌ماهه رونق می‌دهد، اما نه مشکل گرانی در کوتاه‌مدت حل شده و نه بنگاه‎های تولیدی سه‌ماهه رونق یافته‌اند.
او قول داده بود پول نفت را به جای خرج روزانه‌ی دولت، سرمایه‌گذاری می‌کند؛ اما هنوز نشانه‌ای در این زمینه دیده نشده؛ گفته بود به رسانه‎ها و مطبوعات آزادی می‌دهد؛ اما دو نشریه‌ی منتقد را توقیف کرده، از یک روزنامه شکایت کرده و تذکرات متعددی به سایر رسانه‌های منتقد داده است.

گفته بود پهنای باند اینترنت کشور را افزایش می‌دهد؛ اما در این مدت محدودیت‌های اینترنتی بیشتر به چشم خورد. وعده داده بود که به زنان نیز سهم برابر می‌دهد و از آن‌ها در کابینه‌ی خود استفاده نماید، اما نکرد! روحانی گفته بود پرونده‌ی هسته‌ای را با مذاکره و دیپلماسی فعال حل‌وفصل می‌کند؛ او گفته بود: «سانتریفیوژها باید بچرخد و زندگی مردم نیز باید بچرخد؛ باید یادمان باشد کشور توسعه می‌خواهد؛ ما برای بمب که هسته‌ای نمی‌خواهیم به دنبال توسعه‌ایم و اگر دنبال توسعه هستیم، باید درست رفتار کنیم و این بسیار تدبیر می‌خواهد، برنامه‌ی هسته‌ای برای توسعه و عظمت کشور است و دولت من با کمترین هزینه این حق را تثبیت می‌کند.» اما توافق ژنو انتقادات و ابهامات زیادی را به دنبال خود آورد و آمریکا در این مدت نه تنها از مواضع خود عقب‌نشینی نکرد، بلکه گستاخ‌تر نیز شد.

روحانی، که در وعده‌هایش از انتقاد استقبال می‌نمود، طی سخنان متعددی منتقدان محتوای توافق ژنو را در معرض اتهاماتی نظیر «کاسبی تحریم»، «تازه انقلابی»، «افراطی» و «بی‌سواد» قرار داد و این اتهامات، به صورت وسیعی مورد استفاده‌ی حامیان رسانه‌ای روحانی قرار گرفت.

روحانی وعده داده بود با تغییرهای اتوبوسی مدیران مخالفت می‌کند؛ اما هنوز چند ماهی از دولتش نگذشته بود که رقم عزل و نصب‌ها اعداد هزار و دو هزار را درنوردید؛ گفته بود بر شایسته‌سالاری تأکید دارد، اما انتصابات فامیلی‌اش هم خبرساز شد.

روحانی در سخنان تبلیغاتی خود گفته بود: «چپ و راست فرقی نمی‌کند برای مسئولیت فرد متدین، دلسوز و کسی که قانون اساسی را قبول دارد و دلش می‌سوزد را باید به کار گماشت.» وی گفته بود کابینه‌ی فراجناحی تشکیل می‌دهد؛ اما قریب به اتفاق انتصابات او از یک جناح صورت گرفته است. گفته بود با تغییرهای اتوبوسی مدیران مخالفت می‌کند؛ گفته بود: «در دولت بنده شایسته‌سالاری حاکم است باید از شایسته‌ها استفاده کرد متأسفانه، طی هشت سال اخیر اتوبوسی رفتند و اتوبوسی آمدند، من با این کارها مخالفم. شایسته‌ی منتقد بهتر است شایسته‌ای است که مخالفتش را بیان نکند.» اما هنوز چند ماهی از دولتش نگذشته بود که رقم عزل و نصب‌ها اعداد هزار و دو هزار را درنوردید؛ گفته بود بر شایسته‌سالاری تأکید دارد، اما انتصابات فامیلی‌اش هم خبرساز شد.

حسن روحانی، در پایان نخستین برنامه‌ی انتخاباتی تلویزیونی خود، جلوی دوربین یک کلید را در دست خود بالا گرفت و گفت: «من می‌خواهم بگویم همه چیز با تدبیر و امید و با کلید تدبیر حل خواهد شد. شما بدانید با این کلید مسئله‌ی هسته‌ای و تحریم‌ها هم حل خواهد شد و رونق اقتصادی هم ایجاد خواهد شد.» رئیس‌جمهور منتخب مردم در سیاست‌های کلی اقتصادی خود بر دو راهبرد تأکید کرد: راهبرد «تولید ثروت ملی» و سپس راهبرد «توزیع عادلانه‌ی ثروت ملی» چرا که اگر در کشور ثروت ملی تولید نشود، باید فقر توزیع شود؛ اما به نظر می‌رسد کلید تدبیر در تعداد زیادی از قفل‌هایی که روحانی وعده‌ی باز کردنشان را داده بود گیر کرده است.

دولت یازدهم طی اقدامی ثبت‌نام یارانه‌ها را از سر گرفت و پی‌درپی از مردم تقاضا شد که از ثبت‌نام انصراف دهند، اما آنچه قابل توجه است این است که بیش از نود درصد مردم برای گرفتن مجدد یارانه ثبت‌نام نمودند و این نشانگر این است که مردم نسبت به عملکرد دولت و وعده‌های آن اطمینان نداشته‌اند.

به طور حتم، اجرای فاز اول هدفمندی یارانه‌ها بدون اشکال نبود و نداشتن اطلاعات جامع آماری، تعداد دریافت‌کنندگان یارانه و برخی فرازوفرودهای قیمت‌ها خود گواهی بر اشکالات اجرای فاز اول هدفمندی است، اما آیا واقعاً انتظار انصراف مردم از دریافت یارانه در آستانه‌ی اجرای فاز دوم هدفمندی و با وجود افزایش تعرفه‌های خدمات عمومی انتظار به جایی است که از سوی دولت تدبیر و امید مطرح شده است؟

روحانی گفته بود: «در دولت تدبیر و امید، همراه با یارانه‌های نقدی، یارانه‌های کالایی نیز داده می‌شود تا اقشار ضعیف دیگر دغدغه‌ی معیشتی نداشته باشند؛ چرا که اساس اقتصاد دولت من آرامش به مردم و از بین بردن نگرانی است.» اما سبد کالایی دولت تنها در یک مرحله توانست اجرا شود که با اشکالات و انتقادات فراوانی روبه‌رو شد. از عدم توجه و دقت در انتخاب کالای ایرانی در ارائه‌ی کالاها گرفته تا تعلق گرفتن سبد کالا به اقشار پردرآمد به جای اقشار ضعیف جامعه! اشتباهات در نحوه‌ی توزیع کالا، صف‌های طویل و خدشه‌دار شدن کرامت انسانی در این فرآیند از اشتباهات بزرگ این حرکت بود.

در عملکرد دیپلماتیک دولت، در اقدامی بی‌سابقه در طول تاریخ انقلاب اسلامی، سفیر معرفی‌شده توسط دولت برای نمایندگی کشورمان در سازمان ملل به جرم تروریست بودن ممنوع‌الورود شد و در بالاترین سطوح و در گستره‌ای وسیع، کشورمان به تروریسم متهم شد که در مقابل این توهین آشکار و سکوت حاکی از تأیید سازمان ملل دیپلماسی دولت یازدهم منفعل مانده است. دولتی که از «بازگشت احترام به پاسپورت» حرف می‌زد.

نگرانی از این است که آیا این وعده‌های امیدبخش در زمان باقی‌مانده قابل اجراست یا نه؟ و آیا شوق و امیدی که در روزهای اول انتخابات در دل‌ها روشن شده بود، با عملکرد نادرست و بعضاً پوشالی دولتمردان به یک‌باره خاموش خواهد شد؟

دولت یازدهم باید از فرصت اعتمادی که مردم به آن‌ها داده است، نهایت استفاده را ببرد؛ اما به یاد داشته باشد که مردم همیشه با لبخند در انتظار تحقق وعده‌ها نخواهند نشست و پل اعتماد قدم‌به‌قدم به سمت بی‌اعتمادی فرو خواهد ریخت. آن روز دیگر فرصتی برای توجیه فراهم نخواهد بود.(*)

پی‌نوشت:

- تمامی گفته‌های رئیس‌جمهور محترم برگرفته از سایت rouhani.ir و پیاده‌شده از برنامه‌های تبلیغاتی انتخابات دور یازدهم است.

*زینب سلیمی؛ دانشجویی دکترا و کارشناس مسائل سیاسی